ΜΕΡΟΣ ΔΕΚΑΤΟ ΕΚΤΟ

Ο Μίκης Θεοδωράκης διαφοροποιείται από τους συνθέτες της γενιάς του, γιατί συνδέει την καλλιτεχνική του διαμόρφωση και το αισθητικό αποτέλεσμα των έργων του με τη ζώσα ιστορία του μαχητή λαού. Το 1964, κατεβαίνει ως υποψήφιος της ΕΔΑ, στη Β΄ Πειραιά και εκλέγεται, τη 16η Φλεβάρη, με 12.827 ψήφους.

Ως γενικός γραμματέας της Δημοκρατικής Κίνησης Νέων «Γρηγόρης Λαμπράκης», ο 39χρονος τολμητίας των πολιτικών πρωτοβουλιών - γιατί μ' αυτήν την ιδιότητα δίνει τους πρώτους εκτός Κοινοβουλίου αγώνες του - εξηγεί την απόφαση των προοδευτικών νέων να σταθούν δίπλα στον πρωτοπόρο εργαζόμενο λαό, πλάι στην ασυμβίβαστη γενιά των μεγάλων εθνικών αγώνων, πλάι στους ΕΔΑίτες αγωνιστές της Δημοκρατίας και της Ειρήνης.

Μάλιστα, λίγες μέρες πριν από την εκλογή του, την Τρίτη, στις 4 Φλεβάρη, θα δεχθεί επίθεση από την αστυνομία και τους παρακρατικούς, κατά την προεκλογική εκστρατεία του, στον Αγιο Ιωάννη Ρέντη. Η εφημερίδα «Η Αυγή», την επομένη, θα δημοσιεύσει ρεπορτάζ, με τον τίτλο «Αντίστασις του λαού κατά της αυθαιρεσίας» και τον υπότιτλο «Ο ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΣΥΝΕΛΗΦΘΗ ΑΠΟ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΥΣ ΑΛΛΑ Η ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΑΞΙΩΣΕ ΚΑΙ ΑΦΕΘΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ».

Κατά τη διάρκεια της βουλευτικής θητείας του, ο οφθαλμός του είναι άγρυπνος, όχι αποκλειστικά για θέματα Πολιτισμού και Παιδείας. Διαβάζουμε σε δακτυλόγραφο ομιλίας του, υπόδειγμα κατανόησης των συνθηκών ζωής και των αναγκών επιβίωσης των πρωτογενών παραγωγών:

«Πολυάριθμα είναι τα προβλήματα που παραμένουν χρόνια τώρα άλυτα προ πάντων στις βασανισμένες λαϊκές συνοικίες του Πειραιά. Προβλήματα που έχουν άμεση σχέση με τη ζωή, τη δουλειά, τη δραστηριότητα και την παραγωγή των απλών ανθρώπων του μόχθου που αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της Β΄ Περιφέρειας της εργατούπολης του Πειραιά.

»Ραγίζει η καρδιά μου κάθε φορά που περιοδεύω σ' αυτές τις λαϊκές φτωχογειτονιές. Χλωμά και ρακένδυτα παιδιά, μαυροντυμένες μάνες, αυλακωμένα από το μόχθο εργατικά πρόσωπα, μέσα σε ξύλινες και ντενεκεδένιες παράγκες, σε ανθυγιεινές τρώγλες, σε βαλτωμένους δρόμους. Κάτω από έναν μουντό ουρανό, σκοτεινιασμένο από χιλιάδες κυβικά τσιμεντόσκονης, φορτωμένο από νοσογόνες και δηλητηριώδεις αναθυμιάσεις. Αλλά πάντα με ένα κομμάτι βασιλικό στα χείλη, μια άσβεστη σπίθα στα μάτια. Με το μυστρί και τον γκασμά στο χέρι για να χτίσουν και να φωλιάσουν τις προσδοκίες τους. Με τον ασβέστη και τη βούρτσα, για να πολεμάνε κάθε βράδυ το σκοτάδι, το χάρο.

»Αυτοί οι άνθρωποι είναι το πιο πολύτιμο αγαθό της χώρας μας. Είναι οι "πρώτες ύλες" που πλημμυρίζουν τα κανάλια της παραγωγής. Είναι το χθες, το σήμερα και το αύριο της πατρίδας μας».

Αυτός, λοιπόν, ο υπερήφανος κι ανυποχώρητος λαός, ο λαός του βιοτεχνικού και βιομηχανικού Πειραιά δίνει ψήφους στον Μίκη κι αυτός ανταποδίδει με τον πιο θερμό, ακριβή και δίκαιο λόγο. Με δική του εντολή βρίσκεται στο πρώτο τριήμερο ταξίδι του, από 21 έως 23 Φλεβάρη, στην Κύπρο. Τίτλος από δημοσίευμα της «Αυγής» της 23ης του μήνα επί της άφιξης: «ΘΕΡΜΗ ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΟΥ ΤΗΣ ΕΔΑ κ. ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ».

Η δεύτερη επίσκεψή του, και πάλι τριήμερη, από 19 έως 21 Μάη, αν και δεν μπορούσε να αποφύγει τον πολιτικό χρωματισμό, πραγματοποιείται κατόπιν πρόσκλησης του Ραδιοφωνικού Σταθμού Κύπρου, για να παρουσιάσει το λαϊκό ορατόριο «Το Αξιον εστί».

Η καταχώρηση της είδησης: «ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΟΣ ΤΟΥ Ρ.Σ.» (υπέρτιτλος) - «Ο Μ. ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΑΝΕΧΩΡΗΣΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ» (τίτλος) - «ΘΑ ΕΧΗ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΟ» (υπότιτλος).

Απόσπασμα από τη σύντομη μονόστηλη είδηση:

«Ο εκλεκτός μουσικοσυνθέτης είναι προσκαλεσμένος του Ραδιοφωνικού Σταθμού Κύπρου. Το τελευταίο του έργο "Αξιον εστί" θα μεταδοθή για πρώτη φορά από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό Λευκωσίας. Επίσης, η τηλεόρασις θα μεταδώση ειδική συνέντευξι με τον Μίκη Θεοδωράκη σχετικώς με το έργο του "Αξιον εστί" καθώς και με το μέγα εθνικό θέμα που απασχολεί τον κυπριακό και ελληνικό λαό».

Οταν ο Μίκης Θεοδωράκης έχει επιστρέψει από τη δεύτερη παραμονή του στην ταλανιζόμενη νήσο της Ανατολικής Μεσογείου, βρίσκουμε δημοσίευμα - αναφορά της «Αυγής» (Κυριακή, 24η Μάη): «Το "Αξιον εστί" στην κυπριακή τηλεόραση» (τίτλος) - «ΤΙ ΜΑΣ ΕΙΠΕ Ο ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ». Η εφημερίδα αναγγέλλει συνέντευξη του συνθέτη, η οποία θα δημοσιευτεί σε δύο ημέρες.

Ορισμένα αποσπάσματα απ' αυτήν, που τυπώνεται την 26η Μάη 1964, με τα ακόλουθα στοιχεία: «ΜΕΤΕΦΕΡΑ ΣΤΟΥΣ ΚΥΠΡΙΟΥΣ ΤΟΝ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ» (υπέρτιτλος) - «Ο Μ. ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ» (τίτλος) - «ΤΟ ΜΑΧΟΜΕΝΟ ΝΗΣΙ ΣΤΟ ΠΟΣΤΟ ΤΟΥ» (υπότιτλος). Προφητική θα αποδειχθεί, καθώς προβλέπει «Πράσινη Γραμμή» που σημαίνει διχοτόμηση και διαμελισμό του νησιού!:

«(...) Ο μέσος Ελλην Κύπριος, πολίτης Κύπριος συνέχεται από μια βαθύτατη ανησυχία που σε ορισμένες περιπτώσεις παίρνει την μορφή της αγανακτήσεως.

Αγανάκτησις για την τροχοπέδησι του αγώνος προς την κατεύθυνσι μιας τελικής εκκαθαρίσεως. Μιας οριστικής εξόδου από την πολιτική της αναμονής που επιβάλλει η αγγλική διπλωματία στην προσπάθειά της να κερδίση θέσεις, να εδραιώση στρατιωτικά τους Τούρκους, να επιβάλη εκ των πραγμάτων την "Πράσινη Γραμμή" δηλ. την διχοτόμησι, και τέλος, να κερδίζη συνεχώς χρόνο περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να επιβάλη την δική της λύσι.

»Επισκέφθηκα, μαζί με τους στρατιωτικούς υπευθύνους τα κρισιμώτερα φυλάκια της Λευκωσίας. Σάκκοι από άμμο, παρατηρητήρια, ταμπούρια, οδοφράγματα, ολόκληρα κτίρια οχυρωμένα (...), χαρακώματα, αναχώματα, δηλαδή όλη η σύγχρονη πολεμική τεχνική εφαρμοσμένη με τα ίδια κυπριακά υλικά και τους ίδιους τρόπους, κι απ' τη μια μεριά κι απ' την άλλη. Είναι... μία αποκορύφωσις της αγγλικής πανουργίας τού "διαίρει και βασίλευε" αυτοί οι δύο αντίπαλοι που με μίσος αλληλοπαρακολουθούνται μέσα από τα παρατηρητήρια, έτοιμοι να ορμήσουν με ιερό πάθος ο ένας εναντίον του άλλου».

ΥΓ. Με βαριά καρδιά, αμίλητα, αποχαιρετάμε τον σύντροφο και συνοδοιπόρο Παύλο Ρούφα. Εμπιστεύτηκε στη «Σύγχρονη Εποχή» την δεύτερη ποιητική συλλογή του «Οταν σε σκέφτομαι, ο κόσμος τρίζει», αφιερωμένη στα εκατό χρόνια από τον θάνατο του Β. Ι. Λένιν. Ενα απόσπασμα από το δεύτερο μέρος του ποιήματος «Θα 'ρθει ο καιρός»: «Ο Λένιν μάς έμαθε πώς να είμαστε λίγοι/ όταν οι άλλοι θα κρύβονται/ Πώς να είμαστε πολλοί/ Πώς να μη φοβόμαστε την αλήθεια/ Πώς ν' ακούμε το σφυγμό της μεγάλης τάξης».