Το δεύτερο μέρος του ντοκιμαντέρ του Λεωνίδα Βαρδαρού, «Γυναίκες Μαχήτριες» είναι γεγονός. Πρωτοπαρουσιάστηκε αυτές τις μέρες στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και αναμένονται οι προβολές του στην Αθήνα, που ξεκινάνε από αυτήν την Πέμπτη στον κινηματογράφο «Τριανόν».

Τούτο το ντοκιμαντέρ είναι καρπός μιας πολύχρονης συλλογής υλικού - συνεντεύξεων από γυναίκες - αφανείς ήρωες των αγώνων του λαού μας κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Αναφέρεται στην ιστορική περίοδο που απλώνεται από την Απελευθέρωση και τις 33 μέρες του Δεκέμβρη έως την περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας, την εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και τα επόμενα δύσκολα χρόνια της σκληρής παρανομίας, των διώξεων και των φυλακίσεων. Αναδεικνύει την έντονη συμμετοχή των γυναικών στους αγώνες αυτής της περιόδου στην πόλη και στα βουνά, στις φυλακές και τις εξορίες.

18 γυναίκες θυμούνται και εξιστορούν... Καταθέτουν τη δική τους μαρτυρία φωτίζοντας το «όλον». Δίνουν το νήμα στον θεατή για να προσεγγίσει και μέσα από το μεγάλο πανί τα χρόνια εκείνα που οι γυναίκες πέρασαν από την αφάνεια στο προσκήνιο της Ιστορίας συνδεόμενες με τα πιο υψηλά ιδανικά και την πρωτοπόρα θεωρία μας.

Στο ντοκιμαντέρ παρεμβαίνουν οι ιστορικοί Γιώργος Μαργαρίτης, Προκόπης Παπαστράτης, Τασούλα Βερβενιώτη και Λη Σαράφη.

Με μεγάλη μας χαρά συζητήσαμε με τον Λεωνίδα Βαρδαρό για το ντοκιμαντέρ, τη σημασία της ιστορικής μνήμης, τις γυναίκες τις οποίες συνάντησε και συνομίλησε και άλλα πολλά. Τον ευχαριστούμε από καρδιάς.

«Το πρώτο μέρος της τριλογίας κάλυπτε την περίοδο του Μεσοπολέμου, του πολέμου, της Εθνικής Αντίστασης μέχρι και τον Εμφύλιο Πόλεμο.

Στο δεύτερο μέρος πιάνουμε το νήμα από τις μέρες μετά την Απελευθέρωση. Ακολουθεί ο Δεκέμβρης του '44, η λευκή τρομοκρατία και περνάμε στον Εμφύλιο. Φαίνεται ότι υπάρχει μια αλληλοεπικάλυψη μεταξύ των δύο ντοκιμαντέρ. Ομως, ολοκληρώνοντας το πρώτο μέρος του ντοκιμαντέρ είχα χρησιμοποιήσει συγκριτικά ένα μικρό, μόνο, μέρος των μαρτυριών. Εχω τόσο πολύ διαθέσιμο υλικό. Δεν ήθελα να χαθεί. Ηθελα να φτάσει στον σημερινό θεατή. Να γίνει κοινωνός της ζωής και της δράσης αυτών των γυναικών.

Αλλωστε, η συμμετοχή των γυναικών στους αγώνες αυτής της περιόδου μέχρι τη λήξη του πολέμου είναι πολύ σημαντική. Με τη συμμετοχή τους στο κίνημα κατέκτησαν την ισοτιμία στην πράξη.

Ακόμα, το ντοκιμαντέρ καταπιάνεται και με τα επόμενα χρόνια. Παρανομία, διώξεις, φυλακίσεις, παράνομη δουλειά... Αξίζει να αναφερθούμε στην ΠΕΟΠΕΦ (Πανελλήνια Ενωση Οικογενειών Πολιτικών Εξορίστων - Φυλακισμένων), που την αποτελούν οι μανάδες, οι σύζυγοι και οι αδελφές των φυλακισμένων, εξόριστων και αγωνιζόντουσαν για τη σωτηρία τους. "Μαύρες μανάδες με τα μαύρα φουστάνια", κατά τους λόγους του ποιητή, "αφήνουν πίσω τους τη σκόνη καθώς γυρνάνε από του Αβέρωφ ή από του Χατζηκώστα ή από τα τμήματα των μεταγωγών".

Στο τρίτο και τελευταίο μέρος των "Γυναικών Μαχητριών" θα αναφερθούμε στη δεκαετία του 1960 με την άνοδο του εργατικού κινήματος, τις καινούργιες κατακτήσεις, την άνοδο του πολιτιστικού κινήματος, του φοιτητικού κινήματος και μετά τη χούντα, τους αγώνες που αναπτύχθηκαν κ.λπ. Και σε αυτήν την περίοδο οι γυναίκες έχουν μεγάλη συμμετοχή στους αγώνες.

Γιατί ασχολούμαι με τις γυναίκες; Ξέρετε, προέρχομαι από ένα νησί με έντονη τη "μητριαρχική" παράδοση, την Ικαρία... Οι γυναίκες πρωτοστατούσαν παντού. Επρεπε να δουλέψουν σκληρά στα κτήματα και παράλληλα να μεταφέρουν τη χαρά μέσα στο σπίτι, για να είναι ευτυχισμένα τα παιδιά τους και η οικογένειά τους.

Ετσι, πάντα είχαν τον θαυμασμό μου. Και αυτός ο θαυμασμός μεγάλωσε ακόμα περισσότερο, όταν γνώρισα αυτές τις γυναίκες που βγήκαν μπροστά, πάλεψαν και δεν σταμάτησαν να αγωνίζονται μέχρι τέλους. Οταν ακούς, λοιπόν, αυτές τις ιστορίες αυτών των γυναικών, πώς να μη συγκινηθείς και να μη νιώθεις την ανάγκη ότι με αυτά πρέπει να ασχολείσαι και όχι με άλλα πράγματα, ανούσια;

Και η δουλειά της Τέχνης γενικότερα και πιο ειδικά του κινηματογράφου είναι και να συμβάλει στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Κόντρα σε θεούς και δαίμονες που προσπαθούν να ξαναγράψουν την Ιστορία, να σβήσουν τη μνήμη των λαών, η Τέχνη μπορεί και πρέπει να συμβάλει στο να κρατά τη μνήμη άσβεστη. Το οφείλουμε και στις προηγούμενες γενιές, αλλά και στις επόμενες. Και η χαρά μου είναι μεγάλη, όταν βλέπω νέους καλλιτέχνες, νέους δημιουργούς από διάφορα είδη Τέχνης να ασχολούνται με ιστορικά γεγονότα, προσπαθώντας να απαντήσουν σε ερωτήματα του σήμερα.

Δυστυχώς στις μέρες που ζούμε δεν υπάρχει χρηματοδότηση, αν κάποιος θέλει να ασχοληθεί με τέτοια θέματα. Το ντοκιμαντέρ που θα δείτε, το οφείλω στους συνεργάτες και στη σχέση που έχω μαζί τους. Μάλιστα ένας φίλος, ο Αργύρης Χατζηνάκης, έγραψε και ένα τραγούδι για το ντοκιμαντέρ που αναφέρεται ουσιαστικά στα γεγονότα του 1944, τον "Ορκο Ελεύθερης Πατρίδας", το οποίο μελοποίησε ο Μιχάλης Γούτης και ερμηνεύει ο Μίλτος Πασχαλίδης.

Εχω ξεκινήσει ήδη να μοντάρω το τρίτο μέρος της τριλογίας και ψάχνω χρήματα να το τελειώσω, αλλά είμαι αισιόδοξος... Κυρίως ανυπομονώ να συναντηθώ με όλους εσάς στο "Τριανόν", τον όμορφο και φιλόξενο κινηματογράφο. Είναι σημαντικό να ενισχύσουμε τις κινηματογραφικές αίθουσες, είναι τα σπίτια μας».

Το σενάριο και η σκηνοθεσία είναι του Λεωνίδα Βαρδαρού.

Μοντάζ: Λεωνίδας Παπαφωτίου, Αγγελική Χατζή.

Κάμερα: Ξενοφώντας Βαρδαρός.

Ηχος: Αντρέας Γκόβας.

Μουσική: Μιχάλης Γούτης, στίχοι: Αργύρης Χατζηνάκης, τραγούδι: Μίλτος Πασχαλίδης.