Ο Λένιν έλεγε πως δεν μπορεί να γίνει σοσιαλιστική οικοδόμηση χωρίς τη θεαματική άνοδο της συμμετοχής των γυναικών στην κοινωνική εργασία αλλά και στα όργανα της σοσιαλιστικής εξουσίας.

Εμείς λέμε ότι δεν μπορεί να φτιαχτεί το ποτάμι της επαναστατικής ανατροπής χωρίς τη μαζική ένταξη των εργατριών, των αγροτισσών, των μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων επιστημονισσών και καλλιτεχνών, των μαθητριών και φοιτητριών.

Αυτή είναι η θεμελιακή μας διαφορά από κάθε αστικό κόμμα και όργανο, κυβερνητικό ή ευρωενωσιακό, που σήμερα μιλούν για σεβασμό της γυναίκας, για ισοτιμία με τον άνδρα.

Και είναι αλήθεια ότι στον σημερινό, παραγερασμένο πλέον καπιταλισμό, διοικητικά συμβούλια μονοπωλιακών ομίλων, τραπεζών και άλλων καπιταλιστικών επιχειρήσεων, βάζουν στόχους να ανέβει η γυναικεία εκπροσώπηση, υπερθεματίζουν για τα γυναικεία προσόντα, μιλάνε ανοιχτά ότι η γυναικεία εργατική και στελεχική συμμετοχή ανεβάζει την κερδοφορία τους. Εχουν και αποτελέσματα, ενώ θα λέγαμε ακόμα καθυστερεί η αντίστοιχη συμμετοχή των γυναικών της εργατικής τάξης και των λαϊκών δυνάμεων στις διοικήσεις των Ομοσπονδιών και Εργατικών Κέντρων.

Βέβαια, υπολείπεται και η συμμετοχή των αστών γυναικών στα ηγετικά όργανα των κομμάτων τους, υπολείπεται η συμμετοχή τους στα αστικά όργανα όπως στη Βουλή, στην Ευρωβουλή, στις κυβερνήσεις, στις πρυτανείες, ακόμα περισσότερο ως πρόεδροι ΔΣ μονοπωλιακών ομίλων. Ακόμα υστερεί και σε εργατικές οργανώσεις, όπως η ΓΣΕΕ, που ελέγχονται από κυβερνητικές και εργοδοτικές δυνάμεις. Κι αυτό τροφοδοτεί τη συζήτηση περί ανδρικής εξουσίας, σύγχρονης «πατριαρχίας», υπεύθυνης για τη βία - εγκληματικότητα άνδρα προς γυναίκα, κυρίως με κίνητρα που αφορούν σεξουαλικές - ερωτικές - οικογενειακές σχέσεις.

Σε αυτήν τη βάση διαμορφώθηκε ένα νέο κύμα κοινωνικής ευαισθητοποίησης απέναντι στο γυναικείο ζήτημα, εμφανίστηκαν νέες κινήσεις γύρω από αυτό, επιχειρήθηκε η ταύτιση του γυναικείου κινήματος με το λεγόμενο «ΛΟΑΤ+» κίνημα, η εξίσωση της γυναικείας ισοτιμίας με κακώς υφιστάμενες προκαταλήψεις και απομονωτική συμπεριφορά απέναντι σε άτομα ομοφυλόφιλου σεξουαλικού προσανατολισμού.

Αναδεύτηκαν όλα στον κάδο της λεγόμενης «woke ατζέντας», του ατομικού δικαιωματισμού που γεννήθηκε στις ΗΠΑ κι επεκτάθηκε στην Ευρώπη. Ομως, η αμείλικτη πραγματικότητα προσγειώνει από ασυνείδητες πλάνες ή αποκαλύπτει τον συνειδητό αστικό αποπροσανατολισμό.

Οποία ειρωνεία. Στις ΗΠΑ, η «woke» ατζέντα ηττήθηκε από την εξίσου αντιδραστική και αποπροσανατολιστική πολιτική του Τραμπ, με μια νέα μορφή του τύπου πατρίς - θρησκεία - οικογένεια, κυρίως όμως με ενίσχυση των αμερικανικών μονοπωλίων μέσω του προστατευτισμού, αλλά και με μια νέα επεκτατική ρητορική που θέλει τουλάχιστον τον Καναδά ως 51η Πολιτεία των ΗΠΑ, που έχει σχέδιο μόνιμου αποκλεισμού των Παλαιστινίων από τα πάτρια εδάφη τους, μετατρέποντάς τα σε παράδεισο του τουριστικού καπιταλιστικού κέρδους.

Σ' ένα περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον που υποδαυλίζει δευτερεύουσες κοινωνικές διαφορές, όπως είναι οι θρησκευτικές, που ευθύνεται για τον σφαγιασμό γυναικών, παιδιών και ανδρών στη Συρία, γιατί αυτές γίνονται πιόνια στα νέα επικίνδυνα ιμπεριαλιστικά σχέδια και ανταγωνισμούς, που καθαρά συνοδεύονται από συνολική προσαρμογή της οικονομίας σε πολεμική κατεύθυνση, και με το ελληνικό αστικό κράτος να εμπλέκεται ενεργά σε όλο αυτό το κουβάρι, θα ήταν εθελοτυφλία να δει κάποιος την 8η Μάρτη ως μέρα για την ισοτιμία της γυναίκας αποσπασμένη από τον αγώνα για την απαλλαγή ανδρών και γυναικών από την καπιταλιστική εκμετάλλευση και τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους.

Αν και η ισονομία ανδρών - γυναικών στην Ελλάδα, στην ΕΕ, σε άλλα καπιταλιστικά κράτη αποτελεί πραγματικότητα εδώ και χρόνια, η εργασιακή ανασφάλεια και η ανεργία, η ακρίβεια, αποτελούν την υλική βάση της συζυγικής ή ερωτικής εξάρτησης γυναικών από άνδρες με βίαιη συμπεριφορά που φτάνει ακόμα και στην εγκληματικότητα. Η εμπορευματοποίηση του σώματος για σεξ παίρνει νέες μορφές - και με τη χρήση του διαδικτύου - ενώ η επαγγελματική πορνεία προβάλλεται ως «άλλο ένα είδος εργασίας».

Τα όργανα της ΕΕ εδώ και 25, ίσως και περισσότερα, χρόνια έχουν χαράξει στρατηγική αύξησης του ποσοστού των εργαζόμενων γυναικών στο σύνολο του οικονομικά ενεργού γυναικείου πληθυσμού, όμως δεν μπορούν να το υπηρετήσουν με συνέπεια. Δεν θέλουν και δεν μπορούν να στηρίξουν τη μητρότητα - αλλά και την πατρότητα - με αντίστοιχες κοινωνικές υπηρεσίες. Κατά τ' άλλα, «χύνουν κροκοδείλια δάκρυα» για τη μείωση της γεννητικότητας, θολώνουν τις πραγματικές οικονομικές δυσκολίες που κάνουν νέες γυναίκες και άνδρες, νέους επιστήμονες, καλλιτέχνες διστακτικούς ή και αρνητικούς στην απόφαση για τεκνοποίηση.

Διόλου τυχαίο, κάθε φορά που φουντώνει η ανεργία, λόγω εκδήλωσης οικονομικής κρίσης του καπιταλισμού, φουντώνουν εκ νέου και οι θεωρίες για τον συμπληρωματικό χαρακτήρα της γυναικείας εργασίας, για απομάκρυνση της γυναίκας από την εκτός σπιτιού εργασία, τουλάχιστον για τα χρόνια της προσχολικής ηλικίας των παιδιών.

Τι αποσιωπάται; Τι θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε; Οτι άλλο ζήτημα είναι η οικονομία, η παραγωγή, το εμπόριο, η χρηματοπιστωτική λειτουργία και άλλο η εκπαίδευση, η οικογένεια, οι νόμοι, το δικαστικό σύστημα, η ερωτική συμπεριφορά, οι ηθικές συνήθειες και πολιτιστικές αντιλήψεις, που διαπερνούν και τις σχέσεις των δύο φύλων.

Απενοχοποιούν το καπιταλιστικό κράτος για το πώς σκέφτεται ο εργαζόμενος, ήδη από την παιδική του ηλικία, πώς διαμορφώνει τη συμπεριφορά του, αρχικά μέσα στην οικογένεια, στενότερη ή ευρύτερη, στη συνέχεια μέσα στον παιδικό σταθμό, στο σχολείο, στον στρατό, στον τόπο εργασίας, στις σχέσεις με τους γείτονες, στη φιλία, στο σεξ και στον έρωτα.

Ενοχοποιούν γενικά τον άνδρα για προβληματικές συμπεριφορές, ενώ μέχρι χθες αυτές διδασκόντουσαν στα σχολεία, ήταν πρακτική στον στρατό, στην αστυνομία κι αλλού, προβάλλονταν - και δυστυχώς ακόμα προβάλλονται - από στίχους μουσικών ρευμάτων, ήταν και είναι πρακτική σε μεγάλους θιάσους, σε αθλητικές οργανώσεις που λειτουργούν με εμπορευματικό κίνητρο.

Θέλουν να κρύψουν ότι η πηγή της ανισότιμης θέσης της γυναίκας ήταν η δυνατότητα ταξικής διαίρεσης της κοινωνίας, δηλαδή η δυνατότητα ένα πολύ μικρό τμήμα της κοινωνίας να οικειοποιηθεί τον πλούτο που άρχισε να συγκεντρώνεται με τη μορφή αποθεμάτων βασικών πρώτων υλών διατροφής, όπως το σιτάρι, ή πρώτων υλών παραγωγής, όπως τα μεταλλεύματα και ορυκτά, τα μέσα παραγωγής.

Αυτό το τμήμα έπαψε να δουλεύει, ζούσε από τη δουλειά των άλλων, έκανε επιστήμη την αστυνόμευση, την επιβολή, την εξουσία, την οργάνωση της κοινωνίας με τέτοιον τρόπο που να καθυποτάσσει τις εκμεταλλευόμενες μάζες.

Τότε, πριν από χιλιάδες χρόνια, που πρωτοεμφανίστηκε αυτή η δυνατότητα εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, ήταν πιο ευνοϊκή η εφαρμογή της από άνδρα και όχι από γυναίκα. Σχετιζόταν με το γεγονός ότι ο άνδρας δεν είχε άμεση βιολογική εξάρτηση από τη διαδικασία τεκνοποίησης, σε αντίθεση με τη φυσική εξάρτηση του εμβρύου - βρέφους - νηπίου από τη γυναίκα, και μάλιστα με τα δεδομένα εκείνης της εποχής.

Ετσι, συνολικά το γυναικείο φύλο υπέστη κατά την γνωστή φράση την «ιστορική ήττα» του, την υποταγή του στο ανδρικό φύλο. Σε ποιους όμως άνδρες; Δεν υποτάχθηκε η δούλη στον δούλο, η δουλοπάροικη στον δουλοπάροικο, αλλά η δούλη όπως και ο δούλος στον δουλοκτήτη, ο δουλοπάροικος και η οικογένειά του στον φεουδάρχη, πολύ αργότερα ο εργάτης και η οικογένειά του, απαλλαγμένοι από κάθε προηγούμενη φυσική εξάρτηση, υποτάχθηκαν στην οικονομική εκμετάλλευση του καπιταλιστή.

Βέβαια, ανατρέχοντας στα βάθη της ιστορίας των δουλοκτητικών, των φεουδαρχικών κοινωνιών, βρίσκουμε και γυναίκες στις κορυφές των δομών εξουσίας, βασίλισσες, αυτοκράτειρες, στη συνέχεια πολύ πιο μαζικά τις γυναίκες της φεουδαρχικής αριστοκρατίας, τις δέσποινες, να ασκούν μέρος της εξουσίας, έχοντας την ευθύνη μεγάλου μέρους της διοίκησης του φέουδου. Και τώρα βέβαια έχουμε γυναίκες προέδρους, πρωθυπουργούς, υπουργούς, καπιταλίστριες.

Ιστορικά επιβεβαιώνεται περίτρανα ότι ποτέ μα ποτέ δεν υπήρχε αμιγώς ανδρική εξουσία, αποσπασμένη από τον ταξικό εκμεταλλευτικό χαρακτήρα της. Αλλά και στον αταξικό, πρωτόγονο κομμουνισμό, το μητριαρχικό σύστημα υπολογισμού του γένους δεν συνοδευόταν από υποταγή του άνδρα στη γυναίκα, από εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής - κατανομής.

Η πορεία της υποταγής της γυναίκας στον άνδρα πήγε χέρι χέρι με την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Αντανακλούσε τη θέση των δύο φύλων στην οργάνωση της κοινωνικής εργασίας και στην εξουσία, χωρίς η διαφορά φύλου να υπερβαίνει την κύρια ταξική διαφοροποίηση.

Στην πραγματικότητα, και στη δουλοκτησία υπήρχαν εργάτριες, περιορισμένα, οι υφάντριες και άλλες, ενώ στη φεουδαρχία η γυναίκα, ακόμα και τα ανήλικα παιδιά, εξίσου δούλευαν με τους άνδρες στην αγροτική παραγωγή, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας πήγαινε για τις ανάγκες του φέουδου.

Ομως οι νόμοι, τα θρησκευτικά δόγματα, η προέκτασή τους σε παραδόσεις, ήθη και έθιμα, όλα αυτά που κατοχύρωσαν, νομιμοποίησαν, διαμόρφωσαν ως κοινωνική συνείδηση την ανισοτιμία της γυναίκας απέναντι στον άνδρα, που περιθωριοποίησαν τη γυναίκα από πολλές πλευρές της κοινωνικής ζωής, ακόμα κι αυτής που είχαν οι εργάτες ή οι αγρότες, στα καφενεία, στα καπηλειά ή ακόμα και στην εκτός γάμου σεξουαλική ζωή, όλα αυτά πρώτα απ' όλα ήταν αναγκαιότητα των ανδρών της άρχουσας τάξης, από κοντά και των ελεύθερων ατομικών παραγωγών (γεωργών, βιοτεχνών κ.ά.). Αυτοί χρειάζονταν τη γυναίκα με κύριο ρόλο τη μητρότητα. Χρειάζονταν να ξέρουν ποια ήταν δικά τους παιδιά, κληρονόμοι και διαιωνιστές της ατομικής ιδιοκτησίας στη γη, στα άλλα μέσα παραγωγής, στον συγκεντρωμένο πλούτο.

Η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων σε εκείνο το επίπεδο που έδωσε τη δυνατότητα βιομηχανικής παραγωγής έφερε την ανατροπή σε όλα τα πεδία, θεμελιακά και δευτερογενή: Η ατομική ιδιοκτησία έγινε καπιταλιστική, αυτό σταδιακά διεύρυνε τη γυναικεία μισθωτή εργασία, αλλά και τη γυναικεία αυτοαπασχόληση στις πόλεις.

Η καπιταλιστική κοινωνική επανάσταση χρειαζόταν το σάρωμα της προηγούμενης ανισοτιμίας της γυναίκας σε σχέση με τον άνδρα, τουλάχιστον για την αστική τάξη και τα ανώτερα μεσαία στρώματα της πόλης. Ταυτόχρονα, όμως, χρειαζόταν και τη διατήρηση της ανισοτιμίας της γυναίκας της εργατικής τάξης για να πετυχαίνει μεγαλύτερο βαθμό εκμετάλλευσης, να συμπιέζει και τους μισθούς των ανδρών, να μην υπολογίζεται η γυναικεία και η παιδική εργασία στην αξία του παραγόμενου αγροτικού προϊόντος ώστε να ανεβαίνει η κερδοφορία του εμπόρου και του βιομήχανου αγροτικών εφοδίων και μηχανημάτων.

Αν και οι νέες υλικές συνθήκες, οι καπιταλιστικές, απαιτούσαν την ισοτιμία γυναίκας - άνδρα μέσα στα όρια της ανισοτιμίας των τάξεων, αυτό δεν μπορούσε να προχωρήσει γρήγορα, αποφασιστικά, λόγω του εκμεταλλευτικού χαρακτήρα της καπιταλιστικής οικονομίας.

Ετσι, αναπτύχθηκαν διεκδικήσεις για την ισοτιμία της γυναίκας προς δύο κατευθύνσεις:

Η μια αφορούσε τις αστές που ήθελαν να καταργηθεί κάθε νομική, θεσμική, εκπαιδευτική, συμπεριφορική ανισότιμη θέση της γυναίκας ή και κάποιες άλλες ανισοτιμίες, χωρίς να αμφισβητούν την εκμεταλλευτική εξουσία.

Η άλλη κατεύθυνση αφορούσε την εργάτρια, τη μισθωτή που διεκδικούσε έστω κατακτήσεις των εργατών στο ωράριο, στο μεροκάματο. Βέβαια απαιτούσε τον σεβασμό, αλλαγές και στη στάση των ανδρών, όχι μόνο των εργοδοτών, αλλά και της τάξης της, των εργατών. Διεκδικούσε ισότιμη συμμετοχή στα εργατικά σωματεία.

Αυτό το κίνημα, το 1871, στις συνθήκες της Παρισινής Κομμούνας, πήρε την πρώτη του πολιτική έκφραση με τη συγκρότηση της «Ενωσης γυναικών για την άμυνα του Παρισιού και τη βοήθεια στους τραυματισμένους».

Αυτό το ταξικό γυναικείο κίνημα, με τη θεωρητική και πολιτική στήριξη του τότε κομμουνιστικού κινήματος, μπόρεσε τελικά να συναντηθεί με το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, να γίνει κανάλι για τη συμμετοχή της γυναίκας ακόμα και στο ίδιο το κομμουνιστικό κίνημα, στο πολιτικό εργατικό κίνημα. Στη συνέχεια, οι γυναίκες - ηγετικές φυσιογνωμίες του επαναστατικού εργατικού κινήματος - όπως η Κλάρα Τσέτκιν, η Αλεξάνδρα Κολοντάι, η Ρόζα Λούξεμπουργκ και άλλες - ενέπνευσαν τη μαζικότερη εργατική - λαϊκή γυναικεία μαχητική συμμετοχή, τη συνειδητοποίηση των πραγματικών κοινωνικών αιτιών της ανισοτιμίας της γυναίκας, άνοιξαν τον δρόμο για την καθιέρωση της 8ης Μάρτη ως Παγκόσμιας Ημέρας ενάντια στην ανισοτιμία της γυναίκας, και όχι ως μια «γιορτή της γυναίκας».

Ιστορικό φαινόμενο, που δείχνει τη δυναμική της σοσιαλιστικής εξουσίας, αποτελεί η τεράστια ώθηση συμμετοχής των γυναικών μετά τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία. Αυτήν τη συμμετοχή επιχειρεί να διαστρεβλώσει άλλο ένα κομμάτι του ρεύματος της αναθεώρησης της Ιστορίας, προσπαθώντας να την παρουσιάσει ως βάρβαρο καταναγκασμό εκ μέρους της σοσιαλιστικής εξουσίας, αποσιωπώντας τη βαριά κληρονομιά του αναλφαβητισμού, των καταστροφών στην βιομηχανική παραγωγή που επέφερε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και στη συνέχεια η ιμπεριαλιστική επίθεση.

Η επαναστατική εργατική εξουσία στη Ρωσία όχι μόνο εξασφάλισε νομοθετικά πλήρη πολιτικά και εργασιακά δικαιώματα για τη γυναίκα, ισοτιμία ανδρών - γυναικών σε όλες τις σχέσεις, αλλά δίδαξε ανάγνωση και γραφή σε 3 εκατ. γυναίκες μέσα σε 3 χρόνια, ώθησε 300.000 εργάτριες και αγρότισσες στα συμβούλια εξουσίας (σοβιέτ) το 1930. Πάνω σ΄ αυτήν τη συμμετοχή επήλθε μια νέα αποφασιστικής σημασίας συμμετοχή των γυναικών στον Κόκκινο Στρατό και κυρίως στα παρτιζάνικα τμήματα των μετόπισθεν για την υπεράσπιση της σοσιαλιστικής πατρίδας.

Είναι εμβληματική η δημιουργία και δράση του υπ΄ αριθμόν 588 Συντάγματος Νυχτερινών Βομβαρδισμών με πρωτοβουλία των ίδιων των γυναικών, που έγιναν γνωστές ως «Γεράκια του Στάλιν» ή «Μάγισσες της Νύχτας» κατά τους ναζί. Ηταν οι γυναίκες πιλότοι βομβαρδιστικών υποτυπώδους τεχνολογίας, που έδρασαν με αφάνταστη αποτελεσματικότητα.

Νέοι και νέες αξίζει να γνωρίσουν τη σοσιαλιστική συνείδηση και μαχητική δύναμη της γυναίκας, όπως αποτυπώνεται στα ιστορικά μυθιστορήματα που αφορούν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και κυρίως αυτόν που διεξήγαγε η Σοβιετική Ενωση. Ενδεικτικά είναι δυο μεγάλα έργα: «Μέρες και νύχτες στις φλόγες του Στάλινγκραντ» και «Είναι γαλήνια εδώ η χαραυγή».

Η συμμετοχή των γυναικών ξεχωρίζει και στο δικό μας κίνημα, πρώτα απ' όλα μέσα στο Κόμμα μας, αλλά και στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Κορυφώθηκε στη σκληρή ταξική σύγκρουση που προκάλεσαν οι εγχώριες αντιδραστικές δυνάμεις και οι Βρετανοί σύμμαχοί τους. Είναι εμβληματική η γυναικεία παρουσία στην πρώτη γραμμή που αιματοκύλισαν οι ριπές των Χιτών από τα παράθυρα της Μεγάλης Βρετάνιας στις 4 Δεκέμβρη του 1944. Είναι ανυπέρβλητη η συμμετοχή των γυναικών ως μάχιμες αξιωματικοί, επίτροποι, τραυματιοφορείς, προπαγανδίστριες, δασκάλες, σε όλη την τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ, έχουμε και ξεχωριστή έκδοση για αυτό το ζήτημα.

Γίνεται πολύ μεγάλη αναφορά - και στα βιβλία της σχολικής εκπαίδευσης - ότι οι δύο πόλεμοι, ο ευρωπαϊκός, γνωστός ως Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, και ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, έβγαλαν μαζικά τη γυναίκα στην κοινωνική εργασία.

Οι πόλεμοι ήταν καταλύτες, λειτούργησαν ως επιταχυντές, όχι όμως ο βασικός παράγοντας, που όπως ήδη αναφέραμε ήταν η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων στο επίπεδο που γέννησε την καπιταλιστική βιομηχανική παραγωγή.

Βέβαια, οι συνθήκες του πολέμου άνοιξαν νέα πεδία εργασίας για τις γυναίκες. Γιατί είναι γεγονός ότι όταν η γυναίκα βγήκε απ' τον κλοιό της φυσικής οικονομίας, δηλαδή της δουλειάς στο νοικοκυριό που άμεσα παρήγαγε τα περισσότερα μέσα συντήρησής του, εργάστηκε με βάση την παραδοσιακή τεχνική γνώση της, ως υφάντρα, ράφτρα, πλύστρα, μαγείρισσα, καθαρίστρια, τροφός, μαία κ.λπ.

Η στράτευση των ανδρών και οι απώλειές τους στα μέτωπα του πολέμου έφεραν τη γυναίκα σε πρωτόγνωρες γι' αυτήν εργασίες, από τις συγκοινωνίες μέχρι τη βαριά βιομηχανία.

Είναι αλήθεια ότι οι συνθήκες του πολέμου κατέρριψαν τον μύθο για τη συναισθηματική και συνολικότερη βιολογική αδυναμία της γυναίκας, της γυναίκας που κατά την ακραία ναζιστική εκδοχή προοριζόταν για τα «3 Κ», «Kuche, Kinder, Kirche», δηλαδή κουζίνα, παιδιά, εκκλησία, σύμφωνα με τα αρχικά των λέξεων στη γερμανική γλώσσα.

Η συμμετοχή της γυναίκας στα αντικατοχικά - απελευθερωτικά λαϊκά κινήματα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και αργότερα ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στο Βιετνάμ, στα ένοπλα κινήματα στη Λατινική Αμερική, στην Ασία, στον ένοπλο αγώνα του παλαιστινιακού λαού, είναι αυτή που εκ των πραγμάτων επέδρασε στο ξεπέρασμα προκαταλήψεων, που διαμόρφωσε στάση ισοτιμίας και σεβασμού και μέσα στο εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα.

Δεν φοβόμαστε να πούμε ότι ακόμα υπάρχουν κατάλοιπα. Σήμερα παίρνουν τη μορφή έλλειψης σταθερής καθοδηγητικής φροντίδας για την ενίσχυση της συμμετοχής άξιων γυναικών στα κομματικά και συνδικαλιστικά όργανα. Ακόμα υπολείπεται η σταθερή και ουσιαστική συνεργασία μεταξύ του ταξικά προσανατολισμένου εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος και του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος. Αλλά όλα αυτά δεν διορθώνονται χωρίς τον ανάλογο προσανατολισμό πρώτα και κύρια όλων των γυναικείων στελεχών.