Η συγκεκριμένη έκθεση φέρει τον τίτλο «Οι επιπτώσεις της κακοκαιρίας "Daniel" στον πληθυσμό της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας» και την υπογραφή των Ηλία Κονδύλη, αναπληρωτή καθηγητή Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας - Πολιτικής της Υγείας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ευδοξίας Βαλαβάνη, υποψήφιας διδάκτορος Δημόσιας Υγείας στο ΑΠΘ, Βασίλη Μπέλλου, επίκουρου καθηγητή στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΔΠΘ, και Αλέξη Μπένου, ομότιμου καθηγητή Υγιεινής - Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο ΑΠΘ.

Αντικείμενό της είναι η επίδραση, άμεση και μακροπρόθεσμη, των πλημμυρικών φαινομένων στην υγεία του λαού και, πιο συγκεκριμένα, η εξέταση της θνησιμότητας στις περιοχές που επλήγησαν από τον «Daniel», τέσσερις μήνες μετά την κακοκαιρία.

Η έρευνα¹ εξετάζει την πλεονάζουσα θνησιμότητα των περιοχών αυτών, δηλαδή «τη διαφορά μεταξύ του παρατηρούμενου αριθμού θανάτων σε μία χρονική περίοδο σε έναν πληθυσμό και του αναμενόμενου αριθμού θανάτων - με βάση μια προηγούμενη χρονική περίοδο αναφοράς - εάν η καταστροφή δεν είχε συμβεί».

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα, «κατά το πρώτο τρίμηνο μετά την καταστροφική πλημμύρα, στους νομούς Καρδίτσας, Μαγνησίας, Τρικάλων και Φθιώτιδας εκδηλώθηκαν 335 πλεονάζοντες θάνατοι, 335 δηλαδή περισσότεροι θάνατοι σε σχέση με τους αναμενόμενους θανάτους βάσει των ιστορικών δεδομένων θνησιμότητας στις εν λόγω περιοχές από τα έτη 2015-19».

Ευρήματα που σύμφωνα με την ίδια την έρευνα υποδηλώνουν ότι «η αποτίμηση του μεγέθους και των επιπτώσεων των πλημμυρικών γεγονότων με τη χρήση των άμεσων απωλειών υποεκτιμά σημαντικά τις πραγματικές επιπτώσεις των πλημμυρών στην υγεία των πληγέντων πληθυσμών».

Μάλιστα, η έρευνα επισημαίνει ότι οι επιπτώσεις των πλημμυρικών φαινομένων στην υγεία του λαού εντείνουν «τις ήδη υπάρχουσες κοινωνικοοικονομικές ανισότητες στην Υγεία, πλήττοντας δυσανάλογα τις χαμηλές κοινωνικοοικονομικές και ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες», που έχουν «μειωμένη ικανότητα να προλάβουν, να απαντήσουν και να ανακάμψουν από πλημμυρικά γεγονότα», κάνοντας σαφές ότι την ανυπαρξία μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων, από το επιλεκτικά ανίκανο κράτος, τη φορτώνονται στις πλάτες τους οι εργαζόμενοι και τα φτωχά λαϊκά στρώματα.

Σύμφωνα με την έκθεση, «οι πλημμύρες επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία άμεσα, προκαλώντας θανάτους, τραυματισμούς και λοιμώδη νοσήματα, αλλά και έμμεσα, σε βάθος χρόνου, επιδεινώνοντας υποκείμενα χρόνια νοσήματα, καταστρέφοντας κρίσιμες υποδομές και διαταράσσοντας την πρόσβαση στις υπηρεσίες Υγείας».

Οπως επισημαίνεται, οι πλημμύρες «αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης υδατογενών νοσημάτων, καθώς και λοιμωδών νοσημάτων που μεταδίδονται μέσω διαβιβαστών, τα οποία είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε αύξηση των θανάτων στις πληγείσες περιοχές. Η μόλυνση των υδάτων, είτε από νεκρά ζώα είτε από την καταστροφή βιολογικών καθαρισμών και των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης, οδηγεί σε ανεπαρκή πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και κατανάλωση μολυσμένου νερού ή τροφίμων, με αποτέλεσμα την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης υδατογενών νοσημάτων, όπως για παράδειγμα γαστρεντερίτιδα, χολέρα, ηπατίτιδα Α και Ε, λεπτοσπείρωση, σιγγέλωση και τυφοειδής πυρετός».

Ωστόσο η έρευνα τονίζει και το πιο μακροπρόθεσμο αποτύπωμα των πλημμυρών στη δημόσια υγεία, επισημαίνοντας ότι «επηρεάζουν την ψυχική υγεία, επιδεινώνουν χρόνια υποκείμενα νοσήματα και προκαλούν αύξηση της θνησιμότητας στους πληγέντες πληθυσμούς. Οι συχνότερες ψυχικές διαταραχές που παρατηρούνται μετά από πλημμυρικά φαινόμενα περιλαμβάνουν διαταραχή μετατραυματικού στρες, κατάθλιψη και άγχος, τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να επιδεινώσουν υποκείμενα οργανικά νοσήματα».

Εξετάζοντας το παράδειγμα της Θεσσαλίας, τις άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του «Daniel» στη θνησιμότητα και γενικά στην υγεία του λαού της περιοχής, η έκθεση του ΚΕΠΥ εντοπίζει ότι «οι 17 άμεσοι θάνατοι κατά τις πρώτες ημέρες της πλημμύρας και οι εξάρσεις λοιμώξεων από λεπτοσπείρωση, σαλμονέλλωση, καμπυλοβακτηρίδιο και από τον ιό του Δυτικού Νείλου κατά το πρώτο τετράμηνο μετά τις πλημμύρες, αποτελούν κατά πάσα πιθανότητα την κορυφή του παγόβουνου του φορτίου νοσηρότητας και θνησιμότητας που δέχτηκαν οι πληθυσμοί στις πληγείσες περιοχές μετά την καταστροφική πλημμύρα του "Daniel"».

Για να εκτιμήσει τον συνολικό αντίκτυπο του μεγέθους της καταστροφής σε βάρος του λαού, η έκθεση αξιοποιεί το μέτρο της «πλεονάζουσας θνησιμότητας» στους πληθυσμούς των νομών της Θεσσαλίας (και της Φθιώτιδας), από τον «Daniel» και τα στοιχεία που παρουσιάζονται είναι αποκαλυπτικά, καθώς εντοπίζονται τα εξής:

«Α) Κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας της κακοκαιρίας και των επακόλουθων πλημμυρικών φαινομένων:

- Παρατηρήθηκε αύξηση της ολικής θνησιμότητας πάνω από την αναμενόμενη, στη Μαγνησία κατά 39%, σε Καρδίτσα / Τρίκαλα κατά 40% και στη Φθιώτιδα κατά 57%.

- Καταγράφηκαν πλεονάζοντες θάνατοι, στη Μαγνησία 15, σε Καρδίτσα / Τρίκαλα 21 και στη Φθιώτιδα 18.

- Συνολικά ο αριθμός των πλεοναζόντων θανάτων στους τρεις πληγέντες νομούς ανήλθε στους 54.

Β) Κατά τη διάρκεια των τριών μηνών μετά τις πλημμύρες (5 Σεπτεμβρίου 2023 - 3 Δεκεμβρίου 2023):

Καταγράφηκαν πλεονάζοντες θάνατοι, στη Μαγνησία 78, σε Καρδίτσα / Τρίκαλα 155 και στη Φθιώτιδα 102. Συνολικά ο αριθμός των πλεοναζόντων θανάτων στους τρεις πληγέντες νομούς ανήλθε τους 335». Επισημαίνεται δε ότι «δεν παρατηρήθηκε γενικευμένη αύξηση της θνησιμότητας σε νομούς που δεν επηρεάστηκαν από την κακοκαιρία».

Ουσιαστικά, η έρευνα και τα σημαντικά στοιχεία που περιλαμβάνει έρχονται να επιβεβαιώσουν τους μεγάλους κινδύνους που υπήρχαν και υπάρχουν για τη δημόσια υγεία στην περιοχή της Θεσσαλίας, και το γεγονός ότι ο λαός της περιοχής ήταν και παραμένει πολλαπλά απροστάτευτος από την εγκληματική πολιτική του καπιταλιστικού συστήματος και των κυβερνήσεών του, που στις ράγες του κέρδους κοστολογούν ακριβά την αξία της ανθρώπινης ζωής και της προστασίας της.

Πρόκειται για κινδύνους τους οποίους αναδείκνυαν από την πρώτη στιγμή της πλημμύρας στη Θεσσαλία το ΚΚΕ και ο «Ριζοσπάστης», που μιλούσαν για τον κίνδυνο μετατροπής της περιοχής σε υγειονομική βόμβα. Μάλιστα, το ΚΚΕ σε Επίκαιρη Ερώτησή του προς την κυβέρνηση απαιτούσε «με ευθύνη του κράτους να παρακολουθούνται οι περιβαλλοντικές παράμετροι, η επιδημιολογική επιτήρηση και παρακολούθηση των επιπτώσεων των μεταδοτικών νοσημάτων στη δημόσια υγεία», κάτι που δεν έγινε ποτέ.

Ιδιαίτερα ο «Ριζοσπάστης» επισήμαινε ότι στη Θεσσαλία, μια περιοχή όπου τα δημόσια νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας ...νοσούν βαριά από την υποχρηματοδότηση, χιλιάδες άνθρωποι αποκλείστηκαν από ποιοτικές και δωρεάν υπηρεσίες Υγείας και Περίθαλψης, σε μια συνθήκη που είχαν προκύψει και νέες ανάγκες, οι οποίες, αφού δεν καλύφθηκαν ποτέ, είχαν ως αποτέλεσμα ολόκληρες πόλεις και χωριά να επιβαρυνθούν υγειονομικά. Στοιχείο που διαπιστώνεται και στην ίδια την έκθεση του ΚΕΠΥ, όπου αναφέρεται ότι «ένας από τους πιο σημαντικούς τρόπους με τον οποίο οι πλημμύρες αυξάνουν τη θνησιμότητα είναι η διαταραχή της πρόσβασης στις υπηρεσίες Υγείας και κατά συνέπεια η διαταραχή στη συνέχεια της Φροντίδας Υγείας. Η διακοπή της χρόνιας φαρμακευτικής αγωγής, οι οικονομικές δυσχέρειες, η υπερφόρτωση των δομών Υγείας και η καταστροφή κρίσιμων υποδομών επιδεινώνουν τις χρόνιες παθήσεις, οδηγώντας σε αύξηση των θανάτων που σχετίζονται έμμεσα με τα πλημμυρικά φαινόμενα».

Τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι ο λαός είναι διαρκώς αντιμέτωπος με την εγκληματική πολιτική του «κόστους - οφέλους», η οποία λογαριάζει την υγεία του ως «κόστος» που επιβαρύνει τους κρατικούς προϋπολογισμούς και εμποδίζει τη στήριξη της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Είναι αντιμέτωπος με το καπιταλιστικό σύστημα, που θεωρεί την πρόληψη περιττή σπατάλη και τις εφεδρείες σε υλικό, δυναμικό και δομές ανεπίτρεπτο έξοδο, που δεν «χωράει» στις «δημοσιονομικές αντοχές» της οικονομίας. Γι' αυτό δεν μπορεί να προστατεύσει τον λαό από τα άμεσα, πολύ περισσότερο από τα «έκτακτα» συμβάντα.

Παραπομπή:

1. Κονδύλης Η., Βαλαβάνη Ε., Μπέλλος Β., Μπένος Α. «Πλημμύρες και Δημόσια Υγεία: Οι επιπτώσεις της κακοκαιρίας Daniel στην υγεία του πληθυσμού σε Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα. Policy Report 2025.1». Θεσσαλονίκη: ΚΕΠΥ - Κέντρο Ερευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία, την Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. 2025.