Το Βροντερό στις Πρέσπες και το Βατοχώρι κοσμούν οι προτομές του Πέτρου Κόκκαλη και του Νίκου Θεοχαρόπουλου (Σκοτίδα), έργα του Θανάση Μαργαρίτη.

Η απομάκρυνση των συγκεκριμένων προτομών από τον χώρο τους προκάλεσαν διάφορα ερωτήματα σε διάφορα site. Δίνουμε τις απαραίτητες διευκρινίσεις για τον λόγο της προσωρινής απομάκρυνσής τους από τους χώρους στους οποίους είχαν τοποθετηθεί.

Για λόγους ουσιαστικής αλλά και προληπτικής συντήρησής τους, κρίθηκε αναγκαία η μεταφορά τους στο εργαστήριο συντήρησης και αποκατάστασης του Ιστορικού Αρχείου του Κόμματος, γιατί όπως σε όλα τα μνημεία, έτσι και στις δύο αυτές προτομές είχαν δημιουργηθεί φθορές, όπως είναι φυσικό από τον χρόνο, και έπρεπε να αντιμετωπιστούν.

Τις εργασίες συντήρησης ανέλαβαν ο Παναγιώτης Μαυραντώνης, Χημικός μηχανικός, συντηρητής, Διδάκτορας της Επιστήμης και Τεχνολογίας των υλικών του ΕΜΠ, μέλος της Επιτροπής Μνημείων του Κόμματος, ο Θανάσης Καραμπότσος, συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης και μέχρι πρότινος επιστημονικός συνεργάτης του ΠΑΔΑ στο αντίστοιχο τμήμα, και ο Κωνσταντίνος Αγωγιάτης, συντηρητής, τελειόφοιτος φοιτητής στη Συντήρηση Αρχαιοτήτων και Εργων Τέχνης του ΠΑΔΑ. Οι εργασίες συντήρησης περιελάμβαναν καθαρισμό των δυσδιάλυτων αλάτων που είχαν δημιουργηθεί στον ορείχαλκο, καθαρισμό διάφορων επικαθίσεων, επαναφορά της «πατίνας» του χαλκού με τοπική χρήση χημικών και προστασία από μελλοντικούς ρύπους με χρήση ειδικών μικροκρυσταλλικών κεριών εν θερμώ.

Των εργασιών συντήρησης προηγήθηκαν ειδικές αναλύσεις στον ορείχαλκο, βασικό υλικό των προτομών και στην πατίνα του, καθώς και αναλύσεις σε μεγάλο αριθμό των επικαθήμενων ρύπων ώστε να γίνει ασφαλέστερη επιλογή και καλύτερη εφαρμογή στις μεθόδους συντήρησης. Για τις αναλύσεις που έγιναν στο ΠΑΔΑ χρησιμοποιήθηκε ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης SEM-EDS (Scanning Electron Microscopy-Energy Dispersive System) για ποιοτική και ποσοτική μικροανάλυση και χαρτογράφηση κατανομής στοιχείων (element mapping) και περίθλαση ακτίνων Χ (XRD-X Ray Diffraction Analysis). Πολλά συμπεράσματα βγήκαν για τη συμπεριφορά του υλικού κατασκευής στον χώρο έκθεσής του, συμπεράσματα αξιοποιήσιμα στη μελλοντική κατασκευή μνημείων.

Εργασίες βελτίωσης και ενίσχυσης της στερέωσης των προτομών στα βάθρα τους έγιναν με την ουσιαστική συμβολή του Δήμου Βασίβαγλη της Texnika Inox.

Γενικά η συντήρηση και η αποκατάσταση είναι εργασίες εξειδικευμένες, υψηλού κόστους, απολύτως απαραίτητες όμως για τη διατήρηση των μνημείων.

Οι επεμβάσεις αυτές πρέπει να σέβονται τον αυθεντικό χαρακτήρα των μνημείων, καθ' όλες τις ιστορικές τους μεταμορφώσεις, να βασίζονται σε επιστημονικές μελέτες. Τα υλικά, που ενσωματώνονται κατά τις επεμβάσεις αποκατάστασης, οφείλουν να είναι υψηλής ποιότητας, συμβατά με το υλικό κατασκευής του μνημείου και να διακρίνονται από τα αυθεντικά ιστορικά υλικά. Θεωρητικά, στη συντήρηση μνημείων, δεν υπάρχει καθαρισμός για καθαρά αισθητικούς λόγους. Στόχος είναι η συντήρηση αυτή καθαυτή.

Ο έλεγχος σε τακτά χρονικά διαστήματα στη φυσικοχημική κατάσταση του μνημείου μέσα στο φυσικό τους περιβάλλον είναι επιβεβλημένος.

Η συντήρηση των προτομών ολοκληρώθηκε και σύντομα θα γίνει η επανατοποθέτησή τους.