Την προσπάθεια οικονομικής ανάπτυξης στο μέσο της οποίας βρίσκεται το Βιετνάμ και τα προβλήματά της περιγράφει ο Φαμ Τιεν Νιεν στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Ριζοσπάστη», με την ευκαιρία της Διεθνούς Συνάντησης κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων από όλο τον κόσμο στην Αθήνα, πριν λίγες μέρες. Ο Φαμ Τιεν Νιεν εξέφρασε τη θέση ότι στον κόσμο μετά την 11η Σεπτεμβρίου τίθεται ξανά το ζήτημα μιας ισότιμης παγκόσμιας τάξης, «με ευκαιρίες ανάπτυξης για όλες τις χώρες, με σταθερότητα και ειρήνη», σχολιάζοντας ότι «αντί για στρατιωτικές επεμβάσεις θα έπρεπε να προτιμηθούν διαπραγματεύσεις» για την επίλυση διεθνών διαφορών.

-- Ας αρχίσουμε με τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα σας, όπου πρόσφατα είχατε εκλογές. Πώς εξελίχθηκε η διαδικασία και ποια συμπεράσματα εξαγάγατε;

-- Πραγματικά, την 19η Μάη έγιναν εκλογές για την Εθνοσυνέλευση. Στη διαδικασία συμμετείχαν πάνω από το 98% των κατοίκων της χώρας μας, για να εκλέξουν τα 448 μέλη της Βουλής.

Μπορούμε με κάθε σιγουριά να πούμε ότι η διαδικασία των εκλογών ολοκληρώθηκε πολύ επιτυχημένα. Ας σημειώσουμε ότι πάνω από το 10% των νέων βουλευτών είναι γυναίκες, ενώ υπάρχουν 12 βουλευτές που δεν είναι μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος και κάπου 10% των βουλευτών ανήκουν στις εθνικές μειονότητες. Στη συντριπτική πλειοψηφία τους, ένα 80%, οι βουλευτές είναι κάτω από τα 40 τους, και οι περισσότεροι από αυτούς έχουν πανεπιστημιακό πτυχίο ή ακόμη και υψηλότερες εκπαιδευτικές περγαμηνές. Μόλις τρεις από όλους τους βουλευτές δεν έχουν πανεπιστημιακό πτυχίο...

Η νέα Βουλή θα συνέλθει για την πρώτη της συνέλευση την 19η Ιούλη, όταν και θα εκλέξει τον πρόεδρο του σώματος και θα αποφασίσει για άλλα οργανωτικά θέματα, όπως η σύνθεση των επιτροπών της. Και στη συνέχεια θα συζητήσει τους διορισμούς των υπουργών της κυβέρνησης.

-- Στο πεδίο της πολιτικής στρατηγικής, θεωρείτε ότι η νέα Βουλή θα πιέσει περισσότερο για τη - συγχωρέστε την προφορά μου στη γλώσσα σας - Doi Moi, την πολιτική της μεταρρύθμισης; Θα εξακολουθήσει αυτή η τάση;

-- Φυσικά. Εξάλλου και το αποτέλεσμα του 9ου Εθνικού Συνεδρίου του κόμματος, τον Απρίλη του 2001, η γραμμή που υιοθετήθηκε είναι η επιτάχυνση της πορείας ανανέωσης της χώρας μας. Του εκσυγχρονισμού σας. Το βασικό έργο που θα αναλάβει η νέα Βουλή είναι να εφαρμόσει, να πραγματώσει τις κατευθύνσεις, τις πολιτικές που αποφασίστηκαν στο Συνέδριο του κόμματος.

Υπάρχουν δύο μεγάλα προβλήματα στα οποία η Βουλή θα πρέπει να επικεντρώσει την προσοχή της. Το πρώτο είναι η ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας μας. Η Βουλή θα πρέπει να καθορίσει τους στόχους που θα πρέπει να επιτευχθούν το 2003 όσο και τα επόμενα χρόνια. Στόχος είναι να επιτευχθεί ένας ρυθμός ετήσιας ανάπτυξης της οικονομίας μας πάνω από το 7%. Η Βουλή πρέπει να εργαστεί προς την εφαρμογή της κατεύθυνσης που δόθηκε από το 9ο Συνέδριο του κόμματος για την αναδιοργάνωση και την εκβιομηχάνιση της χώρας μας.

Είναι στόχος μας έως το 2010 να διπλασιάσουμε το ΑΕΠ μας. Και έως το 2020, να μετατρέψουμε το Βιετνάμ σε μια βασικά εκβιομηχανισμένη χώρα.

Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει η νέα Βουλή είναι το πώς θα επιταχυνθεί η πορεία των πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Αυτό θα είναι ένα εξίσου σημαντικό ζήτημα στα χρόνια που θα έρθουν.

-- Σε σχέση λοιπόν με τις μεταρρυθμίσεις, ποια προβλήματα ανακύπτουν; Το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP), ανακοίνωσε, τον Ιούνη, ότι στην κοινωνία του Βιετνάμ «αυξάνεται με ταχύ ρυθμό η κοινωνική ανισότητα». Εχουν ένα σχετικό δείκτη, τον ονομάζουν «Τζίνι», με το 0 να αποτελεί μια «ιδανική» κοινωνία ισότητας και το 1 να αποτελεί την «απόλυτη» ανισότητα. Σε αυτόν τον δείκτη λοιπόν το UNDP μετρά το Βιετνάμ στο 0,410 που είναι μια στατιστική χειρότερη της Κίνας που έχει 0,404. Πώς το σχολιάζετε; Σας ανησυχεί η προβαλλόμενη πιθανότητα δημιουργίας κοινωνικών ανισοτήτων;

-- Ναι, μας ανησυχεί ο κίνδυνος αυτός. Βρισκόμαστε στη διαδικασία εφαρμογής της πολιτικής δημιουργίας μιας οικονομίας αγοράς αλλά με σοσιαλιστικό προσανατολισμό. Και γνωρίζουμε ότι μια τέτοια προσπάθεια έχει θετικές πλευρές και αρνητικές πλευρές. Προσπαθούμε να υποστηρίξουμε όλες τις παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας μας. Είναι κάτι πολύ σημαντικό για εμάς, για την πραγματική ανάπτυξη της χώρας. Για να ανεβάσουμε το βιοτικό επίπεδο του λαού μας, που ήταν ως πριν μερικά χρόνια πάρα πολύ χαμηλό, αλλά με τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν βελτιώνεται διαρκώς.

Φυσικά μια οικονομία της αγοράς έχει αρνητικές συνιστώσες και συνέπειες. Ενα από τα πιο σαφή προβλήματα είναι οι διαφοροποιήσεις, η ανάδειξη φτωχών και πλουσίων στρωμάτων. Στη δημιουργία ζωνών υπεραναπτυγμένων πόλεων και υπανάπτυκτων επαρχιακών χωριών. Είμαστε αποφασισμένοι να κινηθούμε στην κατεύθυνση της λύσης αυτών των προβλημάτων στο βαθμό του δυνατού, καθώς θα αναπτυσσόμαστε. Ούτως ώστε να επωφεληθούν όλοι από τα επιτεύγματα της οικονομικής ανάπτυξης που επιτυγχάνουμε. Η πολιτική μας δεν είναι να περιμένουμε πρώτα να φθάσουμε σε ένα επίπεδο ανάπτυξης και μετά να αντιμετωπίσουμε τα τυχόν κοινωνικά προβλήματα: τα αντιμετωπίζουμε καθώς προκύπτουν.

Για να είμαι ειλικρινής, δεν έχω δει αυτή την αναφορά του UNDP, σχετικά με την ανισότητα. Το UNDP πάντως είχε εκδώσει μια αποτίμηση για το 2001 που περιείχε πολύ θετικά σχόλια όσον αφορά την πολιτική μας για την εξάλειψη της πείνας και τη μείωση της φτώχειας στη χώρα μας. Το 1995 το 17% των νοικοκυριών στο Βιετνάμ ήταν κάτω από το όριο της φτώχειας, αλλά τον Απρίλιο του 2001 το ποσοστό αυτό είχε μειωθεί στο 15%. Στο πενταετές σχέδιο που εφαρμόζουμε τώρα, ο στόχος που έχει τεθεί για το 2005 είναι 12%. Εχουμε αναπτύξει σοβαρά πολύ στέρεα μέτρα για να βοηθήσουμε τους φτωχότερους πολίτες στη χώρα μας. Νομίζω ότι είμαστε μια από τις λίγες χώρες στον κόσμο, αν όχι η μόνη, που εφαρμόζει τέτοια μέτρα. Να σας φέρω ένα παράδειγμα. Εχουμε μια τράπεζα αποκλειστικά για τους φτωχούς. Αυτή η τράπεζα παρέχει πίστωση, με το χαμηλότερο δυνατό επιτόκιο για τους φτωχούς κατοίκους της χώρας μας. Η τράπεζα αυτή δεν έχει σκοπό το κέρδος.

-- Αναφέρατε ότι στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης θα πρέπει το Βιετνάμ, μια βασικά αγροτική οικονομία, να εκβιομηχανιστεί. Η χώρα σας των 77 εκατομμυρίων κατοίκων όμως δεν έχει στο βαθμό που θα απαιτούνταν εξειδικευμένο προσωπικό για μια μετατόπιση σε βιομηχανική παραγωγή, ή τις τεχνολογίες αιχμής. Πώς σχεδιάζετε να αντιμετωπίσετε το θέμα της εκπαίδευσης;

-- Συμφωνώ μαζί σας, ότι η εκπαίδευση είναι το σημαντικό σε αυτήν την προσπάθεια. Θεωρούμε την εκπαίδευση ένα θέμα εθνικής σημασίας. Η σημερινή πραγματικότητα είναι πως 75% του πληθυσμού μας ζει σε περιοχές όπου βασικά η παραγωγή είναι αγροτική. Φυσικά όμως η αγροτική παραγωγή αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα κομμάτια του ΑΕΠ μας, περίπου 33%, ενώ την ίδια ώρα ο βιομηχανικός τομέας αποτελεί το 42%, με το υπόλοιπο να κατανέμεται στις υπηρεσίες και άλλους τομείς.

Το μεγάλο ζήτημα είναι πώς θα δημιουργήσουμε εργασία. Δουλιά για το λαό μας. Ειδικά για εκείνους που δεν πρέπει να απασχολούνται πλέον στην αγροτική παραγωγή. Ο αριθμός των ανθρώπων που ασχολούνται σε αγροτικές εργασίες είναι δυσανάλογα μεγάλος σε σχέση τα προϊόντα που παράγουμε. Οχι μόνο φθάσαμε στο επίπεδο της αυτάρκειας στην παραγωγή ρυζιού, αλλά έχουμε ξεπεράσει προ πολλού κάθε πρόβλημα και πλέον είμαστε από τους μεγαλύτερους εξαγωγούς ρυζιού διεθνώς.

-- Διαβάσαμε στο διεθνή οικονομικό Τύπο ότι η κυβέρνησή σας υπέγραψε πρόσφατα συμφωνία με την Ινδονησία για την εξαγωγή ενός εκατομμυρίου τόνων ρυζιού, αλλά πόσες είναι οι συνολικές σας εξαγωγές;

-- Εξαγάγαμε πάνω από 4 εκατομμύρια τόνους ρυζιού το 2001, και αυτόν το χρόνο ίσως εξαγάγουμε λίγο λιγότερη ποσότητα, αλλά όχι μικρότερη από 3 εκατομμύρια τόνους. Το πρόβλημα είναι πως η αγροτική μας παραγωγή χρειάζεται διαφοροποίηση, πρέπει να παράγουμε και άλλα προϊόντα, για τις εγχώριες ανάγκες και για εξαγωγικές ανάγκες. Αλλο ένα πρόβλημα είναι η επεξεργασία των προϊόντων μας. Βασικά είμαστε στο στάδιο της πρωτογενούς παραγωγής αγροτικών προϊόντων αλλά δεν έχουμε τη δυνατότητα επεξεργασίας τους.

-- Για να κλείσουμε τα της οικονομίας, γνωρίζουμε ότι η προσπάθειά σας σε αυτόν τομέα είχε δύο στόχους. Την προσέλκυση ξένων επενδύσεων σε τομείς που έχετε επιλέξει και την απόκτηση τεχνογνωσίας στον τομέα του πετρελαίου, όπου βρισκόταν σε εξέλιξη η δημιουργία ενός διυλιστηρίου του Βιετνάμ.

-- Στόχος είναι να πετύχουμε συνέργειες, ουσιαστικές συνεργασίες, και προχωρούμε και με βάση τα συμπεράσματα που βγάλαμε από την οικονομική κρίση του 1998 στη Νοτιοανατολική Ασία, που ανέδειξε μερικά πολύ σαφή προβλήματα όταν κάποιες χώρες φτάνουν στο στάδιο της εξάρτησης. Την ίδια στιγμή όμως, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι οι ξένες επενδύσεις είναι πολύ σημαντικές, και στενά συνδεδεμένα με τις επενδύσεις αυτές είναι τα ζητήματα της απόκτησης τεχνογνωσίας, καθώς και σύγχρονου εξοπλισμού.

Σε ό,τι αφορά την προσπάθειά μας να βελτιώσουμε την ενεργειακή μας βιομηχανία, η προσπάθειά μας να δημιουργήσουμε το πρώτο μας διυλιστήριο, με δυνατότητα επεξεργασίας 6 εκατομμυρίων τόνων και πλέον ετησίως, προχωρά. Ως τώρα εξάγουμε μόνον αργό πετρέλαιο. Σχεδιάζουμε να δημιουργήσουμε και δεύτερο διυλιστήριο το ταχύτερο. Είναι πολύ σημαντικό για την ανάπτυξη μεγάλων περιοχών της χώρας μας.

-- Το Βιετνάμ προσπάθησε τελευταία να χτίσει ξανά μια νέα, ειλικρινή σχέση με τις ΗΠΑ, και η προσπάθεια αυτή απέφερε κάποιους καρπούς. Ωστόσο αυτή τη στιγμή οι ΗΠΑ προσπαθούν να επιβάλουν ένα μονοπώλιο ισχύος στον πλανήτη, με πρόσχημα την τρομοκρατία. Πώς βλέπετε τα πράγματα να εξελίσσονται;

-- Εξομαλύναμε πράγματι τις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ το 1995, και αποκαταστήσαμε για πρώτη φορά διπλωματικές επαφές από τον πόλεμο. Βέβαια, η διαδικασία ήταν πολύ περίπλοκη. Από τη μια η ανάπτυξη διμερών σχέσεών μας με τις ΗΠΑ εντάσσεται στη γενικότερη προσπάθειά μας για άνοιγμα, για σχέσεις με περισσότερες χώρες, διπλωματικές και οικονομικές, καθώς είναι σημαντικό να έχουμε σχέσεις με τις ΗΠΑ, τις χώρες της ΕΕ, και άλλους θεσμούς, ώστε να μπορέσουμε να εκπληρώσουμε ένα στόχο μας που είναι η ένταξη στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ).

Η ένταξή μας στον ΠΟΕ αποτελεί έναν ενδιάμεσο στόχο μας, καθώς θεωρούμε ότι θα βοηθήσει στην ανάπτυξη και την ολοκλήρωση της προσπάθειάς μας. Καταλαβαίνουμε πολύ καλά τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που τίθενται φυσικά.

Ασφαλώς καταδικάζουμε την τρομοκρατία όπως αυτή εκδηλώθηκε στις ΗΠΑ την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και υποστηρίζουμε τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Τονίζω όμως ότι η θέση μας είναι πως ένας πόλεμος κατά της τρομοκρατίας πρέπει να διεξαχθεί σε συμφωνία με τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, και σε συμφωνία με το διεθνές νομικό πλαίσιο. Φυσικά και αντιτασσόμαστε στη δημιουργία ενός μονοπολικού κόσμου, όπου θα κυριαρχεί μία και μόνη χώρα. Υποστηρίζουμε την άποψη ότι η παγκόσμια τάξη πρέπει να είναι ισότιμη, με τις μεγάλες όσο και τις μικρές χώρες να έχουν το δικαίωμα στην ανάπτυξη. Και κάθε χώρα πρέπει να σέβεται την εθνική ακεραιότητα της άλλης, να μην αναμειγνύεται στις εσωτερικές της υποθέσεις.

Εν κατακλείδι, η θέση μας είναι υπέρ της ειρήνης, της σταθερότητας και της ανάπτυξης, και της επίλυσης των διμερών ή διεθνών διαφορών μέσω διαπραγματεύσεων, όχι στρατιωτικών επεμβάσεων.