Η ανατροπή, λοιπόν, συνέβη πράγματι: το Κόμμα Δικαιοσύνης & Ανάπτυξης (ΑΚΡ) υπό το Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σάρωσε το πολιτικό σκηνικό, αποσπώντας το «εκπληκτικό» ποσοστό του 34,2% στις προχτεσινές εκλογές, που του εξασφαλίζει 363 από τις 550 έδρες της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας. Το μόνο άλλο κόμμα που κατάφερε να εισέλθει στην τουρκική Βουλή, όπως ακριβώς προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις, είναι το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) της διανδρίας Ντενίζ Μπαϊκάλ και Κεμάλ Ντερβίς, που με κάτι παραπάνω από 19% αναμένεται να καταλάβει 178 έδρες. Διάφοροι ανεξάρτητοι βουλευτές καταλαμβάνουν συνολικά 9 έδρες. Το «εκπληκτικό» για τους αναλυτές είναι πως όλα τα κόμματα της απερχόμενης Βουλής και οι περισσότερες πατριαρχικές και ηγετικές μορφές της τουρκικής πολιτικής έμειναν εκτός αυτής.

Η λαϊκή αποδοκιμασία εκφράστηκε κατ' απόλυτο και μη επιδεχόμενο παρερμηνειών τρόπο. Η συμπολίτευση του πρωθυπουργού Μπουλέντ Ετζεβίτ του Δημοκρατικού Κόμματος της Αριστεράς (DSP), του Κόμματος Μητέρας Πατρίδας (ΑΝΑΡ) του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Μεσούτ Γιλμάζ και του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, υπέστη έναν ηχηρό κόλαφο. Τα κυβερνητικά κόμματα συγκέντρωσαν αποκαρδιωτικά ποσοστά: αντίστοιχα, το DSP 1,29%, το ΑΝΑΡ 5,11% και το ΜΗΡ, το πρώτο κόμμα της προηγούμενης Βουλής, 8,40%. Ο Ετζεβίτ, χτες, επισκεπτόμενος την Τζένγκαγια, το προεδρικό μέγαρο, για να υποβάλει την παραίτησή του στον Αχμέντ Νετζντέτ Σεζέρ (θα μείνει ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός μέχρις ότου συγκροτηθεί νέα κυβέρνηση), δήλωσε: «αυτοκτονήσαμε». Αναφερόταν στην προκήρυξη εκλογών σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την kriz, την οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα μετά το Φλεβάρη του 2001. Οχι πως τα κόμματα της αντιπολίτευσης τα πήγαν καλύτερα. Το Κόμμα Ορθού Δρόμου (DYP) της Τανσού Τσιλέρ συγκέντρωσε 9,46, κι έμεινε εκτός, το Νεαρό Κόμμα (GP) του Τζεμ Ουζκάν, επιχειρηματία που έγινε λαϊκιστής πολιτικός, 7,25%, το Κόμμα της Ευτυχίας (SP) που προέκυψε από τη διάσπαση του «πολιτικού Ισλάμ» έμεινε στα χαμηλά με 2,52%, ενώ το Κόμμα της Νέας Τουρκίας (YTP) του πολυδιαφημισθέντος Ισμαήλ Τζεμ καταποντίστηκε στο 1,22%.

Αξιοσημείωτο του αποτελέσματος είναι τα συγκριτικά καλά ποσοστά της Αριστεράς. Το ΚΚ Τουρκίας (TKP) έμεινε στο 0,19%, αλλά κατέγραψε την πρώτη του νόμιμη παρουσία σε εκλογική μάχη, το ODP κατέλαβε αυτόνομο 0,34% και το DEHAP -ο συνασπισμός που συναποτέλεσαν το Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα που εκφράζει την κουρδική μειονότητα, το Κόμμα της Εργασίας (EMEP) και το SHP του Καραγιαλτσίν- έφθασε το 6,23%, ποσοστό που θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερο, αν δε διασπούσε η φιλολαϊκή ρητορική του Ερντογάν την ψήφο των λαϊκών στρωμάτων ακόμη και σε περιοχές όπου το κουρδικό στοιχείο και η Αριστερά έχει τα προπύργιά της, όπως στην Ανατολία και το βιομηχανικό βορρά.

Το «ξεκαθάρισμα» του τουρκικού πολιτικού σκηνικού λέγεται πως οδηγεί σε «νέα εποχή» την Τουρκία. Αλλά είναι πολλά περισσότερα τα ερωτήματα που εγείρει το εκλογικό αποτέλεσμα από όσα απαντά. Πρώτο: ποιος θα πάρει τη θέση του πρωθυπουργού; Ο Ερντογάν δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να αναλάβει τη θέση, αφού του απαγορεύτηκε το εκλέγεσθαι, όπως και το να αναλάβει κυβερνητικό θώκο. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για τρία πρόσωπα. Επικρατέστερος ο Αμπντουλάχ Γκιούλ, παλιός υπαρχηγός του Νετζμετίν Ερμπακάν (η απόφαση αναμένεται σήμερα, Τρίτη). Πάντως, η ανάδειξη ενός «κόμματος με ισλαμικές ρίζες» δε σημαίνει αναγκαστικά και αλλαγή προσανατολισμού της χώρας: «Η νίκη του ΑΚΡ δεν πρέπει να ερμηνευτεί ως τάση των Τούρκων προς τον εξισλαμισμό», τόνιζαν χτες οι Financial Times Deutschland. Το ΑΚΡ επιχείρησε, άλλωστε, το «ξεμάγεμα» του τουρκικού λαού πριν καν αναλάβει την εξουσία: δεσμεύτηκε στη συνέχιση της προσπάθειας ένταξης στην ΕΕ που κορυφώνεται στα μέσα Δεκέμβρη στη Σύνοδο Κορυφής της Κοπεγχάγης, την τήρηση των όρων του δανειοδοτικού προγράμματος 16,3 δισ. δολαρίων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της συμμόρφωσης των «συντριμμιών», που άφησε πίσω της η οικονομική κρίση της περασμένης διετίας, με τρομακτική ύφεση και άλμα της ανεργίας με παράλληλη μείωση του λαϊκού εισοδήματος και άφησε ανοιχτό το ζήτημα της στάσης της Αγκυρας στο ενδεχόμενο του πολέμου κατά του Ιράκ. Η αντιπολίτευση των Ντερβίς και Μπαϊκάλ δεσμεύεται ότι θα λειτουργήσει «καλή τη πίστη αλλά αγρυπνώντας» και «θα βοηθήσει υπεύθυνα και πρακτικά» στην άσκηση της εξουσίας, αν το «μετριοπαθές ισλαμικό» ΑΚΡ δεν υπερβεί τα εσκαμμένα. Ο Ερντογάν δεσμεύτηκε ότι «δε θα διαταράξει τον τρόπο ζωής των ανθρώπων», προς διάψευση των προβλέψεων ότι θα επέβαλλε το τσαντόρ στον τουρκικό ενδυματολογικό κώδικα. Οι «αγορές» έστειλαν μεικτά μηνύματα: το χρηματιστήριο αντέδρασε «θετικά» (+7,2%), ενώ η λίρα έπεσε...

Στο εξωτερικό, ΗΠΑ και ΕΕ επέδειξαν «συγκρατημένη αισιοδοξία» για τη ρότα που θα χαράξει η επόμενη κυβέρνηση, με εκπροσώπους τους να επιδοκιμάζουν, λίγο ως πολύ, την «μετριοπάθεια» του Ερντογάν, ειδικά οι κυβερνήσεις της Ισπανίας, της Βρετανίας και της Γερμανίας. Το γεγονός ότι στην Ουάσινγκτον από χτες βρίσκεται για εβδομαδιαία επίσκεψη ο επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου, Χιλμί Οζκόκ, ίσως να κρίνει πολλά. Οπως το έθεσαν σε χτεσινό τους άρθρο οι Times του Λονδίνου, «αν όλα πάνε στραβά, υπάρχει πάντοτε ο στρατός». Η αναφορά δεν είναι καθόλου αθώα: ο στρατός, αν ο Ερντογάν πάει να τα βάλει με το «κοσμικό» κατεστημένο, δε θα διστάσουν να τον ανατρέψουν πραξικοπηματικά. Εξάλλου, το 1980 ο Κενάν Εβρέν είχε κάνει κι αυτός μια μακρά επίσκεψη - στην Ουάσιγκτον, ακριβώς...