Σημαντικές αλλαγές στην ποινική δικαιοσύνη προωθεί το υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο φιλοδοξεί να «θεραπεύσει» το πρόβλημα της καθυστέρησης απονομής της Δικαιοσύνης, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί εύλογες ανησυχίες για την ποιότητα της δικαιοσύνης που θα απονέμεται, με βάση τις ρυθμίσεις που προωθούνται.

Με το σχέδιο νόμου που έδωσε χτες στη δημοσιότητα ο υπουργός Δικαιοσύνης Φ. Πετσάλνικος θα μπορούν οι πολίτες να εκπροσωπούνται στα δικαστήρια από τους δικηγόρους χωρίς να παραβρίσκονται οι ίδιοι, περιορίζονται δραστικά οι αναβολές των δικών, οι ποινικές διώξεις θα ασκούνται μόνο ύστερα από έρευνα, ενώ με άλλες διατάξεις περιορίζεται δραστικά το δικαίωμα της αναίρεσης εναντίον παραπεμπτικών βουλευμάτων. Η προσπάθεια του υπουργείου Δικαιοσύνης κατατείνει στο να εκκαθαρίζονται πιο γρήγορα οι δικαστικές υποθέσεις, αλλά θα υπάρχουν και «παράπλευρες απώλειες» στην άσκηση των ενδίκων μέσων στο στάδιο της προδικασίας και των δικαιωμάτων των διαδίκων.

Ειδικότερα, με το σχέδιο νόμου που επιφέρει αλλαγές σε 67 άρθρα του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπονται τα εξής:

• Για να ασκηθεί ποινική δίωξη εναντίον ενός πολίτη για κακούργημα ή πλημμέλημα δεν αρκεί, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα η κατάθεση μήνυσης, αλλά θα πρέπει ο εισαγγελέας ή αρμόδιος ανακριτικός υπάλληλος να διενεργήσει προκαταρκτική εξέταση και εφόσον κρίνει ότι υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις θα ασκείται ποινική δίωξη. Μέχρι τώρα για να απορριφθεί μήνυση, έπρεπε να ήταν ψευδής ή προφανώς αβάσιμη.
• Θεσμοθετείται η δυνατότητα να εκπροσωπείται ο κατηγορούμενος στη δίκη μέσω του δικηγόρου του, χωρίς να παραβρίσκεται ο ίδιος σε όλα ανεξαιρέτως τα πλημμελήματα και στο Εφετείο. Ετσι, σύμφωνα με το νομοσχέδιο ο κατηγορούμενος δε θα είναι υποχρεωμένος να κάθεται στο εδώλιο - πράγμα που γίνεται σήμερα μόνο για τα πταίσματα - αλλά θα εκπροσωπείται από το συνήγορό του.
• Περιορίζονται σημαντικά οι αναβολές των δικών. Η αναβολή μιας δίκης θα γίνεται το ανώτερο μέχρι δύο φορές. Επίσης, παρέχεται η ευχέρεια στο δικαστήριο αντί της αναβολής που είναι σήμερα συνήθης πρακτική, να διακόψει και όχι να αναβάλλει τη δίκη μέχρι και οκτώ ημέρες, προκειμένου να αρθούν τα αίτια που προβάλλονται από τους απουσιάζοντες. Για το λόγο αυτό η κλήρωση των προεδρευόντων στα ποινικά δικαστήρια θα γίνεται μια φορά το χρόνο (στην αρχή του δικαστικού έτους), ενώ μέχρι σήμερα η κλήρωση γίνεται για δικασίμους μόνο του επόμενου μήνα.
• Συντομεύεται ο χρόνος της προανάκρισης και της προκαταρκτικής εξέτασης. Στο σχέδιο νόμου καθορίζεται ότι το στάδιο της προανάκρισης δεν πρέπει να υπερβαίνει τους έξι μήνες και το χρονικό διάστημα της προκαταρκτικής εξέτασης να μην είναι πάνω από τέσσερις μήνες.

Παράλληλα με άλλες διατάξεις προβλέπεται η ανάκριση να γίνεται μόνο για τα κακουργήματα και ποτέ για τα πλημμελήματα. Περιορίζεται η δυνατότητα άσκησης έφεσης κατά παραπεμπτικών βουλευμάτων. Οι διάδικοι (κατηγορούμενος και πολιτικός ενάγων) θα μπορούν να ασκήσουν έφεση μόνο κατά των βουλευμάτων για κακουργήματα και όχι για τα πλημμελήματα. Οσον αφορά την αναίρεση στον Αρειο Πάγο εναντίον των παραπεμπτικών βουλευμάτων τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα. Και αυτό γιατί αναίρεση κατά βουλεύματος θα μπορεί να ζητήσει μόνο ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν αιτήματος του διαδίκου.

Τέλος, προβλέπεται η δυνατότητα του κατηγορούμενου πριν από την άσκηση ποινικής δίωξης και κατά τη διάρκεια της προκαταρκτικής εξέτασης να παρίσταται με συνήγορο και να μπορεί να λάβει προθεσμία.