ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ - ΛΟΝΔΙΝΟ - ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ - ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ.--

Διαστάσεις ρήξης λαμβάνουν εντός των κόλπων της ΕΕ οι αντιθέσεις ανάμεσα στις ηγεσίες των διαφόρων χωρών, μετά και από τη χτεσινή επιστολή - «βόμβα» 8 ηγετών, με την οποία, ουσιαστικά, εκφράζουν την υποστήριξή τους στις αμερικανικές θέσεις για το Ιράκ. Η επιστολή προκάλεσε ποικίλες αλυσιδωτές αντιδράσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, καθώς έντονη ήταν η αίσθηση ότι αποτελεί «απάντηση» στην κοινή γαλλο-γερμανική διακήρυξη κατά μιας στρατιωτικής λύσης. Οπως και να έχει, πάντως, οι απέλπιδες διπλωματικές προσπάθειες περί «ενιαίας ευρωπαϊκής θέσης» μοιάζουν να πέφτουν στο κενό.

«Η αλληλεγγύη και η αποφασιστικότητα της διεθνούς κοινότητας είναι η καλύτερη ελπίδα για να επιτευχθεί ειρηνικά ο αφοπλισμός του Ιράκ», υποστηρίζουν στην ανοιχτή επιστολή τους, που δημοσιεύτηκε ταυτόχρονα σε διάφορες ευρωπαϊκές και αμερικανικές εφημερίδες, οι πρωθυπουργοί των Ισπανίας, Βρετανίας, Πορτογαλίας, Πολωνίας, Δανίας, Τσεχίας, Ιταλίας και Ουγγαρίας. Οι υπογράφοντες υποστηρίζουν ότι Ευρώπη και ΗΠΑ μοιράζονται «τις κοινές αξίες της δημοκρατίας, των ατομικών ελευθεριών, του σεβασμού του δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων... που σήμερα περισσότερο από ποτέ απειλούνται».

Αφού αναφέρουν ότι «χάρη στη γενναιοδωρία και στη γενναιότητα των ΗΠΑ, σε μεγάλο βαθμό, η Ευρώπη απελευθερώθηκε από δύο μορφές τυραννίας: το ναζισμό και τον κομμουνισμό», επισημαίνουν ότι «αυτός ο υπερατλαντικός δεσμός είναι, σήμερα, περισσότερο από ποτέ εγγύηση ελευθερίας». Τονίζουν, δε, ότι δε θα πρέπει σε καμία περίπτωση αυτός ο δεσμός «να χαθεί εξαιτίας των επίμονων προσπαθειών του Ιράκ να απειλήσει την παγκόσμια ασφάλεια».

Οι υπογράφοντες την επιστολή υιοθετούν την αμερικανική άποψη, εκτιμώντας ότι η έκθεση των επιθεωρητών στο Συμβούλιο Ασφαλείας, πριν από λίγες ημέρες, απέδειξε ότι «το Ιράκ συνεχίζει να ψεύδεται, να απογοητεύει και να μη συμμορφώνεται». Υπογραμμίζουν, επίσης, ότι «αν ένας δικτάτορας αφήνεται να παραβιάζει έτσι τις αποφάσεις του ΟΗΕ, τότε υποσκάπτεται το κύρος του ΟΗΕ και η παγκόσμια σταθερότητα» και καταλήγουν ζητώντας από το Συμβούλιο Ασφαλείας να «αναλάβει τις ευθύνες του».

Η δημοσιοποίηση της επιστολής προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Εκπρόσωπος του Βρετανού πρωθυπουργού αρκέστηκε να δηλώσει ότι ο Τόνι Μπλερ δεν επιθυμούσε οι Γαλλία - Γερμανία να μιλούν εκ μέρους όλης της Ευρώπης. Ο Πορτογάλος ΥΠΕΞ, Αντόνιο Μάρτινς ντα Κρουζ, υποστήριξε ότι «η επιστολή δεν αποτελεί διαίρεση της ΕΕ», αλλά απλώς «έκφραση όσων αντιλαμβάνονται περισσότερο τις αμερικανικές θέσεις». Ο Ιταλός ομόλογός του, Φράνκο Φρατίνι, εκτιμούσε ότι η Ιταλία συμμετείχε γιατί θεωρεί «σημαντική τη σχέση ΕΕ - ΗΠΑ».

Ομιλητικότερος εμφανίστηκε ο Ούγγρος ΥΠΕΞ, Λάζλο Κόβατς, ο οποίος και αποκάλυψε ότι η ιδέα της επιστολής ανήκει στους Μπλερ και Αθνάρ (αν και σύμφωνα με άλλες πηγές, η αμερικανική εφημερίδα «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ» ήταν αυτή που πλησίασε τους δύο ηγέτες με την πρόταση να συντάξουν μια τέτοια επιστολή). Ο Κόβατς δήλωνε ότι στόχος της επιστολής «είναι να επιστήσει την προσοχή στην ΕΕ για τον κίνδυνο που εκπροσωπεί ο Σαντάμ και για την ανάγκη να ληφθεί απόφαση απομάκρυνσής του». Το σκεπτικό συμπλήρωσε ο Ούγγρος πρωθυπουργός, Πέτερ Μεντγκέσι, τονίζοντας ότι «όσοι υπέγραψαν δε θεωρούν σωστό να αφήσουν τις ΗΠΑ μόνες τους σε αυτόν τον πόλεμο».

Στη μακρά σειρά των υποστηρικτών των ΗΠΑ έσπευσε να προσθέσει το όνομά του και ο Αλβανός πρωθυπουργός Φάτος Νάνο, με προσωπική επιστολή, με την οποία τονίζει ότι εκφράζει την «πλήρη και άνευ όρων υποστήριξή του προς τον Πρόεδρο Μπους».

Αξιωματούχοι των Βρυξελλών, που τήρησαν την ανωνυμία τους, δεν έκρυβαν την οργή τους για την πρωτοβουλία των «8». Ορισμένοι, μάλιστα, υποστήριζαν ότι αποτελεί μια ακόμη προσπάθεια του Μπλερ να «παρουσιάσει έργο στο Λευκό Οίκο για να αποδείξει τη σημασία της ύπαρξής του στο πλευρό των ΗΠΑ». Η γερμανική κυβέρνηση αρκέστηκε να επαναλάβει ότι επιμένει στην επιθυμία της για κοινή θέση της ΕΕ και ότι την αρνητική της στάση απέναντι στη στρατιωτική προοπτική συμμερίζονται και πολλοί άλλοι.

Πιο «επιθετική», πλην άκρως διπλωματική, εμφανίστηκε η γαλλική ηγεσία. Σε ανακοίνωση της Προεδρίας, υπογραμμίζεται ότι η επιστολή «δεν αποτελεί έκπληξη» και ότι «πολλά από τα σημεία της, ιδιαίτερα όσα αφορούν στην ανάγκη αφοπλισμού του Ιράκ, θα μπορούσε να τα έχει υπογράψει και η Γαλλία». Με περισσή ειρωνεία, όμως, η Γαλλική Προεδρία σημειώνει ότι «μόνο 8 από τους 25 ηγέτες υπέγραψαν αυτήν την επιστολή» και συμπληρώνει ότι «προς στιγμήν δεν υπάρχει καμία αιτιολογία για κήρυξη πολέμου». Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ζακ Σιράκ τηλεφώνησε στον Βρετανό πρωθυπουργό και στη συνέχεια είχε εκτενή τηλεφωνική συνομιλία με τον Σύρο Πρόεδρο Μπάσαρ αλ Ασαντ, με τον οποίο «εξέτασαν όλους τους δυνατούς τρόπους συντονισμού για την αποφυγή ενός στρατιωτικού πλήγματος».

Τη βαθιά δυσαρέσκειά της εξέφρασε και η αυστριακή κυβέρνηση. Η ΥΠΕΞ Μπενίτα Φερέρο-Βάλντερ μίλησε για «μεγάλη απογοήτευση εξαιτίας της μη τήρησης ενιαίας στάσης από ορισμένες χώρες, ιδιαίτερα εφόσον μόλις πριν από λίγες ημέρες, στο συμβούλιο των ΥΠΕΞ κατέληξαν σε κοινή απόφαση». Η Αυστριακή υπουργός επανέλαβε ότι η χώρα της δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε στρατιωτικές επιχειρήσεις και ότι τάσσεται υπέρ μιας διπλωματικής λύσης. Σε μια λιτή ανακοίνωση προχώρησε και η Ολλανδία υποστηρίζοντας ότι της παραδόθηκε η επιστολή προκειμένου να την υπογράψει, αλλά την απέρριψε «προτιμώντας να ενισχύσει την ενότητα της ΕΕ».

«Προσωπικές απόψεις εκφράζουν οι υπογράφοντες» υποστήριξε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Τζόναθαν Φολ, τονίζοντας ότι η επιστολή δεν αντικατοπτρίζει την πολιτική της ΕΕ. Ο Φολ επανέλαβε ότι ένας πόλεμος δεν είναι αναπόφευκτος, ότι η ΕΕ επιμένει στην παράταση των επιθεωρήσεων και αποκάλυψε ότι ούτε ο αρμόδιος επίτροπος Εξωτερικών Υποθέσεων, Κρις Πάτεν, γνώριζε για την επιστολή.

Την ίδια ώρα, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, με συντριπτική πλειοψηφία (135 υπέρ, 7 κατά και 4 αποχές), ενέκρινε ψήφισμα, στο οποίο τονίζει ότι «υπό τις παρούσες συνθήκες δε δικαιολογείται σε καμία περίπτωση η χρήση βίας σε βάρος του Ιράκ» και εκφράζει ανησυχία για την επιμονή της Ουάσιγκτον περί προσφυγής στη στρατιωτική οδό. Μετριοπαθέστερου ύφους ήταν η απόφαση που ενέκρινε, με 287 ψήφους υπέρ και 209 κατά, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου σημειώνεται η αντίθεσή του σε μια μονομερή στρατιωτική επέμβαση.

Την ικανοποίηση του Προέδρου Μπους για την επιστολή των «8» εξέφρασε, χτες, ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου. Ο Αρι Φλάισερ, μάλιστα, δήλωσε ότι «ο Πρόεδρος χαίρεται πολύ και επιβεβαιώνεται στην άποψή του ότι δε σκέφτονται όλοι οι Ευρωπαίοι όπως ο Μαντέλα», κάνοντας παράλληλα και ευθεία αναφορά σε χτεσινές δηλώσεις του πρώην Νοτιοαφρικανού Προέδρου, ο οποίος κατηγόρησε ΗΠΑ - Βρετανία ότι υποσκάπτουν τον ΟΗΕ και προετοιμάζουν ένα νέο «ολοκαύτωμα».

Παράλληλα, ο σύμβουλος του Πενταγώνου, Ρίτσαρντ Περλ, συνέχιζε τη λεκτική επίθεση κατά των Γαλλίας - Γερμανίας, προσάπτοντας στην πρώτη ότι «επιθυμεί να μειώσει την αμερικανική επιρροή και προωθεί τα ιρακινά συμφέροντα» και κατηγορώντας τη δεύτερη ότι «με την ακραία στάση που υιοθέτησε κατάφερε να γίνει ασήμαντη. Αλλωστε, δεν είχε κανένα ρόλο να διαδραματίσει στην ιρακινή κρίση».