Ωρα για φυγή, διαφυγή από την καθημερινότητα. Ωρα να του δίνουμε και να πάρουμε τα βουνά και τα λαγκάδια. Ωρα να αναπνεύσουμε καθαρό αέρα. Ωρα να αποτοξινωθούμε από την ηχορύπανση της πόλης.

Ελεγε η γιαγιά μου: «Με το νου προικίζει η κόρη με το νου και η ακαμάτρα». Ετσι και εμείς, με έναν τουριστικό οδηγό στο χέρι ξεκινάμε αμέσως για τα Δυτικά Τζουμέρκα και τα Κατσανοχώρια. Μέχρι να φτάσουμε έως εκεί, έχουμε χρόνο να ενημερωθούμε, αλλά και να ονειρευτούμε. Νοερά φυσικά...

Πάνω από 4.000 χρόνια τη μοίρα του Ηπειρώτη ορίζουν οι μετακινήσεις. Σημάδι αυτών των εποχικών μετακινήσεων, η απουσία περιτειχισμένων ή και ανοιχτών χωριών ή πόλεων στην περιοχή των Κατσανοχωρίων, της Δυτικής Πίνδου, των Τζουμέρκων κατά την προϊστορική περίοδο και κατά τους πρώτους ιστορικούς χρόνους. Κι όμως, ο τόπος κατοικείται από πολύ νωρίς: Το μαρτυρούν επιφανειακά ευρήματα, όπως η περίφημη περόνη από την εποχή του χαλκού στα Πράμαντα, εξάρτημα που χρησιμεύει, ακόμα και σήμερα, για να συγκρατεί τη χοντρή μάλλινη κάπα των κτηνοτρόφων. Την αυτάρκεια των μετακινήσεων, την απομόνωση, τις μικροαψιμαχίες έρχεται να διαταράξει, στους ιστορικούς χρόνους, η απειλή των επιδρομέων. Οι πρώτες ακροπόλεις και φρυκτωρίες στήνονται σε καίρια σημεία των εισόδων από τη Θεσσαλία και τη Νότιο Ηπειρο αλλά και από το Βορρά. Ελληνιστικά φρούρια στο Καλέντζι, στην Πλάκα, στους Καλαρύττες, στους Χουλιαράδες, στα Πράμαντα ελέγχουν το ρου του Αραχθου και τις χαράδρες των παραποτάμων του που είναι δίοδοι επικοινωνίας με τη Θεσσαλία. Και η μετακίνηση ανοίγει γρήγορα δρόμο στο εμπόριο.

Οι Μακεδόνες, οι Σλάβοι, οι Βούλγαροι, οι Βάνδαλοι, οι Νορμανδοί θα ερημώσουν πολλές φορές τις όμορφες πόλεις: Τα Τζουμέρκα και τα Κατσανοχώρια μα άλλες τόσες φορές οι πόλεις θα ανθήσουν, θα ξανανιώσουν, να αναστηθούν. Και έπειτα θα έρθει ο αγώνας της ανεξαρτησίας από την οθωμανική κυριαρχία και θα κάνει ονομαστή την περιοχή. Η λαϊκή μούσα θα ψάλει τα κατορθώματα και τον ηρωικό θάνατο του Πετροβουνιώτη Κατσαντώνη, του ορκισμένου εχθρού του Αλή Πασά και Γενικού Αρχηγού κλεφτών αμαρτωλών πάσης Ελλάδος.

Το έντονο ανάγλυφο της περιοχής των Κατσανοχωρίων και των Τζουμέρκων, καθώς και οι ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες, μπορούν να οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι ο χώρος υπήρξε μη παραγωγικός, δύσβατος και εχθρικός για τον άνθρωπο. Και όμως, αυτός ο τόπος και κατοικήθηκε και αγαπήθηκε πολύ και από πολύ νωρίς. Το μαρτυρούν επιφανειακά ευρήματα από την εποχή του χαλκού, ερειπωμένες ακροπόλεις και ελληνιστικά φρούρια. Ερευνες έχουν πραγματοποιηθεί σε ελάχιστη έκταση, σχετικά πάντοτε με το πλήθος των αρχαίων θέσεων. Θα επισκεφτούμε: Την αρχαιολογική θέση Αβατος στους Κλαρρύτες, στο Πετροβούνι, στο Κακολάγκαδο, στην Πλάκα Ραφταίων, στην Πλατανούσα, σε Πράμαντα και Χουλιάρες.

Πληθώρα εκκλησιαστικών μνημείων, όπως εικονίσματα, ξωκλήσια, εκκλησίες και μοναστήρια τα συναντάμε σκαρφαλωμένα πάνω ή μέσα σε απόκρημνους βράχους, έχουν ιδρυθεί κατά τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια. Για όλη την περιοχή, τα μοναστήρια και οι εκκλησίες, πέρα από σημαντικούς οικονομικούς θεσμούς, που αποτέλεσαν τα παλαιότερα χρόνια, είναι στις μέρες μας αξιόλογα στοιχεία οργάνωσης του χώρου. Θα επισκεφτούμε τα σημαντικότερα μοναστήρια και εκκλησιές της περιοχής: Τους Ναούς του Αγίου Βλασίου (1647), των Αγίων Γεωργίου και Νικολάου, καθώς και τις Ιερές Μονές Τσούκας (1736), Κηπίνας, Κοιμήσεως της Θεοτόκου και Αγίου Νικολάου και άλλες.

Καλά όλα αυτά, ενδιαφέροντα είναι. Ομως εμείς θέλουμε λίγο φύση, κίνηση, οξυγόνο. Και θα τα έχουμε. Ολη η περιοχή των Τζουμέρκων και των Κατσανοχωρίων παρουσιάζει εξαιρετικές πεζοπορικές διαδρομές. Μονοπάτια που προσφέρονται για όλες τις ηλικίες και ξεκινούν από τα χωριά. Εάν κάνουμε την πρώτη διαδρομή δηλαδή Ιωάννινα - Κέδρος, Ποτιστικά, Παλιοχώρι, Προσήλιο, Συρράκο, Μιχαλίτσι, Βαπτιστή, Χουλιαράδες, Κέδρος, Ιωάννινα θα απολαύσουμε μια υπέροχη φύση και θα ζήσουμε ανεπανάληπτες στιγμές ομορφιάς σαν ανέβουμε στον Κέδρο, που έχει διατηρήσει, σε μεγάλο βαθμό, τον παραδοσιακό του χαρακτήρα και έχει να επιδείξει αρκετά δείγματα αρχιτεκτονικής, όπως ξερολιθικά κτίσματα, λιθόστρωτα μονοπάτια και τοίχους από ξερολιθιά. Και να σκεφτείτε ότι το υψόμετρο φτάνει στα 950 μέτρα!

Η δεύτερη διαδρομή ξεκινά από τα Γιάννενα και συνεχίζει στο Ελληνικό, Αετοράχη, Φορτόσι, Γέφυρα Πολιτσάς, Αμπελοχώρι, Ραφταίοι, Πλάκα, Μονολίθι, Καλέντζι, Πλαίσια, Κορίτιανη, Λάζαινα, Αετοράχη και πίσω στα Γιάννενα, ενώ η τρίτη διαδρομή, που και αυτή έχει ως αφετηρία τα Γιάννενα, πηγαίνει προς τον Κέδρο, συνεχίζει στις Χουλιαράδες, και έπειτα στον Βαπτιστή σε Πράμαντα, Καλαρρύτες, Ματσούκι, Πλάκα, Καλέντζι, Πλαίσια, Κορίτιανη, Λάζαινα, Αετοράχη

Θα ζήσουμε ώρες δροσερές, μοναδικές, υγιεινές, όμορφες, ρομαντικές. Φτάνει να πάμε όμως, να το αποφασίσουμε, να ξεβολευτούμε και να μη μείνουμε στην ανάγνωση του τουριστικού οδηγού. Καλή αντάμωση!!!