«Αυλή»... του κωπηλατοδρομίου
Πέμπτη 13 Φλεβάρη 2003

Μια αρχαιολογική... «αυλή» για το κωπηλατοδρόμιο ετοιμάζει η κυβέρνηση στο Μαραθώνα, προσπαθώντας να «γλυκάνει» το πικρό «χάπι» της καταστροφής του ιστορικού και αρχαιολογικού χώρου και τοπίου φυσικού κάλλους, στο όνομα των Ολυμπιακών Αγώνων και προς χάριν των μεγάλων συμφερόντων.

Χρειάστηκαν σχεδόν δύο χρόνια από το Μάρτη του 2001 (οπότε ο υπουργός Πολιτισμού, Ε. Βενιζέλος, παρουσίασε ένα πρόγραμμα «ανάδειξης» των σημαντικών αρχαιοτήτων του Μαραθώνα, ως άλλοθι για την υποβάθμισή τους από το κωπηλατοδρόμιο), μέχρι την προχτεσινή κατάθεση των σχετικών προμελετών στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, το οποίο, φυσικά, τις ενέκρινε. Αυτό σημαίνει κατ' αρχήν ότι ο «μεσοπρόθεσμος» στόχος του υπουργείου για δημιουργία αρχαιολογικού πάρκου στην περιοχή μέχρι τους αγώνες τίθεται υπό χρονική αμφισβήτηση, αφού θα γίνουν οι τελικές μελέτες, να τεθούν στο ΚΑΣ και να υλοποιηθούν.

Οι γενικές κατευθύνσεις του προγράμματος προβλέπουν «ενοποίηση» των μνημείων, που αναδεικνύουν την ιστορική συνέχεια του χώρου. Η «ενοποίηση» θα γίνει με χάραξη διαδρομών «ήπιας» κυκλοφορίας (ποδήλατα και πεζοπορία), αλλά και με διαδρομές για ΙΧ και λεωφορεία (!). Ο Τύμβος των Μαραθωνομάχων θα είναι το «κέντρο εκκίνησης» της διαδρομής, η οποία θα συνεχίζεται στο πρωτοελλαδικό νεκροταφείο στο Τσέπι, στον Βρανά και στον μυκηναϊκό τάφο στον Αρνό. Στο Τσέπι προβλέπονται «εγκαταστάσεις υποδοχής» των επισκεπτών (για τις οποίες θα χρειαστούν και απαλλοτριώσεις), ενώ θα αναπλαστεί το Μουσείο στο Βρανά, όπου προβλέπεται δημιουργία χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων, αφού το Μουσείο θα είναι το τέλος της διαδρομής.

Ολα αυτά θα γίνουν σε μια περιοχή αγροτικού χαρακτήρα, γι' αυτό και μέλος του ΚΑΣ εύστοχα παρατήρησε ότι η μελέτη προσανατολίζεται στη μεγαλύτερη προσέγγιση του κόσμου μέσω της δημιουργίας εγκαταστάσεων που ενθαρρύνουν αντί να αποθαρρύνουν την ανοικοδόμηση. «Δεσπόζουσα χρήση πρέπει να είναι η γεωργική» ειπώθηκε στο συμβούλιο, φράση όμως που έπρεπε να ειπωθεί στο ΚΑΣ πριν ξεκινήσουν οι εργασίες για το κωπηλατοδρόμιο. Αλλωστε, όπως επίσης ειπώθηκε, υπάρχουν σίγουρα πολλές αρχαιότητες στην περιοχή που «περιμένουν» την αποκάλυψή τους. Γι' αυτό η «λογική» της μελέτης που θέλει μια «αξιοπρεπή» εμφάνιση των μνημείων μέσα σε ένα τοπίο που χαρακτηρίζεται από εγκαταστάσεις (λ.χ. θερμοκήπια), μόνο σαν προσχηματική μπορεί να χαρακτηριστεί, αφού το τοπίο του Μαραθώνα καταδικάστηκε πλέον με την «αισθητική» του κωπηλατοδρομίου.

Μεταξύ των παρατηρήσεων του ΚΑΣ, που συνοδεύουν την έγκρισή του, άξια προσοχής είναι αυτή που ζητά προτάσεις για την προστασία της ακτογραμμής. Αλήθεια, από τι ή από ποιους κινδυνεύει η ακτογραμμή;