Με την Τέχνη στην καρδιά
Τρίτη 25 Φλεβάρη 2003

Από την τελευταία παράσταση «Κλάρενς Ντάροου»
«Πρωτοαντίκρισα κοινό» - εξομολογείται ο Τίτος Βανδής στο βιβλίο του «Κουβέντα με τους φίλους μου» - «όταν ήμουνα στη ΧΑΝΘ στην κατασκήνωση του Αϊ - Γιάννη στο Πήλιο. Ημουνα δεκατριώ χρονώ. Τι συγκίνηση ήταν αυτή! Εκανα έναν κατάδικο (...) η καρδιά μου που πήγε να μου σκίσει το σακάκι. Δυο χρόνια αργότερα, έπαιξα σ' ένα θίασο Ποντίων, με σκηνοθέτη τον Τάκη Μουζενίδη. Εκείνο τον καιρό, πήγαινα στο Ωδείο Θεσσαλονίκης και είχα δάσκαλο τον Γιάννη Κοπανά. Είχα καταφέρει, βλέπεις, τη μάνα μου και από τον Οκτώβρη του 1932 είχα αρχίσει μαθήματα Υποκριτικής».

Ο Τίτος Βανδής σπούδασε στο Ωδείο Θεσσαλονίκης και στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Πρωτοεμφανίστηκε στο Εθνικό, το 1934, στον «Ιούδα» του Σπ. Μελά. Τον ίδιο χρόνο έγινε μέλος του ΣΕΗ. Δραστήριο μέλος της εργατικής «Κοινωνικής Αλληλεγγύης» από τα 1934, συνδέθηκε με το ΚΚΕ και έπειτα με το ΕΑΜ Θεάτρου. Μετά την υποχώρηση συμμετείχε στους ΕΑΜίτικους θιάσους που έδιναν παραστάσεις στην επαρχία.

Στο Εθνικό Θέατρο πρωταγωνίστησε από τη δεκαετία του '30 («Ρωμαίος και Ιουλιέτα»,«Θυσία του Αβραάμ» κ.ά.). Το 1938 συνεργάζεται με τη «Νέα Σκηνή» του Μιχ. Κουνελάκη, και περιοδεύει στην Ελλάδα. Το 1940 συνεργάζεται με το θίασο Μαρίκας Κοτοπούλη («Προανάκριση» και «Το Ξύπνημα» του Αλ. Λιδωρίκη). Από το 1941 μέχρι το 1943 με την Κατερίνα, όπου πρωταγωνίστησε σε κορυφαία έργα («Νόρα» του Ιψεν, «Καίσαρ και Κλεοπάτρα» του Μπέρναρντ Σο, «Σουπιά» του Αιμ. Φαμπρ κ.ά.).

Μετά το θίασο της Κατερίνας, δοκιμάζεται στο μουσικό θέατρο κι έπειτα με τους ΕΑΜίτες «Ενωμένους Καλλιτέχνες» («Θάψτε τους νεκρούς», «Το καλοκαίρι θα θερίσουμε», κ.ά.). Το 1946, με την Αλέκα Παΐζη και τον Δήμο Σταρένιο συγκροτούν θίασο και ανεβάζουν τους «Αδελφούς Καραμαζόφ» του Ντοστογιέφσκι. Επανέρχεται στο θίασο της Κατερίνας και πρωταγωνιστεί στο «Αντώνιος και Κλεοπάτρα» και στην «Εντα Γκάμπλερ». Στο θέατρο «Κοτοπούλη», από το '51 έως το '56, εμφανίζεται στη «Μις Μέιμπελ», στο «Μάκμπεθ» κ.ά. Συνεργάζεται με τον Αδαμάντιο Λεμό, το «Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο» του Μάνου Κατράκη, με το θίασο Αλεξανδράκη, με το θίασο της Ελένης Χατζηαργύρη, το θίασο Αλεξανδράκη - Ζαβιτσιάνου, με το ΚΘΒΕ. Το '64, συγκροτεί δικό του θίασο στο «Μετάλλιον» στο Παγκράτι και ανεβάζει το «Ενας όμηρος» του Ιρλανδού Μπ. Μπίαν, σε μουσική Μ. Θεοδωράκη και το «Ασπρο Ατι» του Κάρολ.

Φεύγει για την Αμερική (1966), όπου σταδιοδρομεί με επιτυχία για 24 περίπου χρόνια, στο θέατρο, στο σινεμά και την τηλεόραση. Στο θέατρο ξεχωρίζει στις παραστάσεις «On a clear day you can see for ever», «Ιλια Ντάρλινγκ», στο Μπρόντγουεϊ, με την Μελίνα Μερκούρη, σε διασκευή της ταινίας «Ποτέ την Κυριακή» από τον Ζυλ Ντασσέν, «The guide», «Ζορμπάς», «The man of la Mancha» (διασκευή του «Δον Κιχώτη», όπου ερμήνευσε τον Σάντσο Πάντσο). Το 1979 πραγματοποιεί μια έκτακτη εμφάνιση στην Αθήνα, με την Ελλη Λαμπέτη, στο έργο του Ντε Φίλιππο «Φιλουμένα Μαρτουράνο». Επιστρέφει στην Αμερική, απ' όπου επιστέφει οριστικά το '83.

Στην Αθήνα επανέρχεται με το μιούζικαλ «Μάγκες και Κούκλες» («Παρκ», 1984), ακολουθούν, «Λυσσασμένη Γάτα» του Τενεσί Ουίλιαμς (Εθνικό Θέατρο), «Ρετρό» του Α. Γκάλιν, «Σάββατο, Κυριακή και Δευτέρα» του Ντε Φίλιππο (ΚΘΒΕ). Από το '93 έως το '95, ξανασυνεργάζεται με το Εθνικό Θέατρο («Χορεύοντας στη Λουνάσα» κ.ά.), στο «Βέμπο» («Αδελφοί Καραμαζόφ»).

Εξίσου σημαντική είναι η παρουσία του στον κινηματογράφο. Πρωταγωνιστεί στις ταινίες «Μηδέν πέντε» του Γιάννη Πετροπουλάκη ('58), «Παράνομοι», «Το Ποτάμι» του Νίκου Κούνδουρου ('58-'59), «Αστέρω» του Ντίνου Δημόπουλου ('59), «Ποτέ την Κυριακή» του Ζυλ Ντασσέν ('60), «Πολιορκία» του Κλοντ Μπερνάρ Ομπέρ, κ.ά. Οι περισσότερες ταινίες έγιναν στην Αμερική. Αναφέρουμε μερικές: «Young Doctors in love», «The Betsy» (με τον Λόρενς Ολιβιέ), «The other side of midnight», «Gus», «Smile», «The Exorcist», «The dead duck», «Topkapi», «It happened in Athens» κ.ά. Το '62 βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την ερμηνεία του στην ταινία «Πολιορκία», ενώ το '83 πήρε το Α` βραβείο ανδρικού ρόλου στην ταινία «Προσοχή κίνδυνος» του Γ. Σταμπουλόπουλου.

Αμέτρητες ήταν οι συμμετοχές του στην αμερικανική τηλεόραση - πολύ περισσότερες απ' την ελληνική. Αναφέρουμε τις σειρές: «Dallas», «Mary Hartman, Mary Hartman», «Kojak», «Mary Tyler Moore show», «Mannix», «The young and the restless», «Police story», «Genesis ΙΙ», «Mission Impossible», «Hawai Five-0», «The flying nun».

Ασχολήθηκε και με τη μετάφραση θεατρικών έργων και από τις αρχές της δεκαετίας του '60 με τη διδασκαλία της Υποκριτικής σε δραματικές σχολές. Με τον σκηνοθέτη Γιώργο Θεοδοσιάδη ίδρυσε τη Δραματική Σχολή Αθηνών, όπου και δίδαξε επί χρόνια. Αλλά και στην Αμερική υπήρξε καθηγητής Υποκριτικής (τέλη δεκαετίας '70, στο Κολέγιο της Σάντα Μόνικα).

Από τη δεκαετία του '30 ανέπτυξε συνδικαλιστική δράση. Το '95 ανέλαβε τη διεύθυνση του Φεστιβάλ Ολύμπου, το οποίο καθιέρωσε με σοβαρές πολιτιστικές εκδηλώσεις.