Η πάγια τακτική της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής να ζητά και να παίρνει τεράστιους και ενιαίους αρχαιολογικούς χώρους σε διάφορες περιοχές της χώρας, για να τους ερευνήσει (βλ. Αρχαία Αγορά), επαναλήφθηκε προχτές με τη μορφή αιτήματος στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Η διαφορά είναι πως, όταν οι Αμερικανοί απαλλοτρίωναν τους χώρους γύρω από την Αρχαία Αγορά, η Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία μόλις γεννιόταν. Σήμερα αποτελεί μια ολόκληρη διοικητική πυραμίδα και παρ' όλα αυτά αδυνατεί να ελέγξει και να περιορίσει τις αρχαιολογικές σχολές.

Η Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή, ακολουθώντας την ίδια αποικιακή τακτική, ήρθε σε συνεννόηση με την Εφορεία Αρχαιοτήτων της Θήβας, προκειμένου να διενεργήσει επιφανειακές έρευνες και σωστικές ανασκαφές σε απαλλοτριωμένα οικόπεδα και επίσης να απαλλοτριώσει, άλλα οικόπεδα έως και ιδιοκτησίες για τον ίδιο σκοπό! Τη χρηματοδότηση των ανασκαφών θα αναλάμβανε το Ιδρυμα Πάκαρντ, με σκοπό να ιδρύσει στο μέλλον και Κέντρο Θηβαϊκών Μελετών.

Η Θήβα, σημαντικό μυκηναϊκό κέντρο, είναι από τις μοναδικές σχεδόν περιοχές της χώρας που δεν έχει ερευνηθεί, παρά την αρχαιολογική της σημασία, αφού η άναρχη δόμηση πρόλαβε και ανέκοψε κάθε δυνατότητα έρευνας. Είναι, όμως, και η μοναδική περιοχή που δεν έχει εκχωρηθεί τμήμα της σε ξένη αρχαιολογική σχολή. Κι ενώ θα περίμενε κανείς να είναι ευθεία και άμεση η άρνηση του ΚΑΣ, το αίτημα συζητήθηκε επί τρεις ώρες προκειμένου να βρεθεί ένας εύσχημος τρόπος απόρριψης, ο οποίος ταυτόχρονα δε θα κλείνει ερμητικά την πόρτα σε μια πιθανή μελλοντική εμπλοκή των Αμερικανών. Είναι χαρακτηριστικό ότι εάν το αίτημα είχε διατυπωθεί με άλλο τρόπο, ώστε να μην προκύπτουν νομικές εμπλοκές με την ισχύουσα νομοθεσία, τότε η συζήτηση ίσως είχε άλλη κατάληξη.

Φυσικά, οι Αμερικανοί γνωρίζουν ότι η Θήβα, η άλλοτε Καδμεία Χώρα, αποτελεί μοναδικό πεδίο έρευνας και μελλοντικών δημοσιεύσεων. Αυτό το γνωρίζει και η ελληνική πολιτεία, η οποία, αν και διαπιστώνει το πρόβλημα τουλάχιστον από το 1964 επέτρεψε να οικοδoμηθεί ολόκληρη η πόλη και να αφήσει τα ορατά αρχαία κατάλοιπα σε οριακή κατάσταση διατήρησης. Αυτή τη «γνώση» θυμήθηκε χτες το ΚΑΣ, για να καταλήξει στην εξής «απολογητική» γνωμοδότηση: «Απορρίπτουμε το αίτημα των Αμερικανών και γνωρίζοντας τη σημασία του χώρου αναθέτουμε στις αρμόδιες Διευθύνσεις Αρχαιοτήτων τη διερεύνηση των δυνατοτήτων ανάδειξης της Θήβας». Είναι χαρακτηριστικό ότι υπήρξαν μέλη του Συμβουλίου, που δε δέχτηκαν το δεύτερο σκέλος, δηλώνοντας ότι είναι θέμα πολιτικής αξιοπρέπειας να μην εκχωρηθεί η Θήβα και η ελληνική πολιτεία και δεν έχει κανέναν λόγο να απολογείται και να δίνει αναφορά για το τι σχεδιάζει να κάνει με την έρευνα του χώρου.

Αυτό, βέβαια, δεν απαλλάσσει το κράτος από την ευθύνη του, τουλάχιστον ως προς τη φροντίδα και προστασία των ορατών αρχαιοτήτων. Επιπλέον, μια μελλοντική εμπλοκή των Αμερικανών υπό τη χορηγία του Ιδρύματος Πάκαρντ στην εποχή της πληροφορικής εγκυμονεί ίσως τον κίνδυνο της εμπορευματικής χρησιμοποίησης της έρευνας (βίντεο, cd rom κ.ά).

Στο μεταξύ εγκρίθηκε χτες η συνέχιση των ανασκαφών της σχολής στους ήδη παραχωρημένους χώρους της Αρχαίας Αγοράς, της Νεμέας και της Αρχαίας Κορίνθου. Επιτράπηκε και η συνέχιση ερευνών στην Κρήτη, αν και διαπιστώθηκε ότι στον Κομμό οι Αμερικανοί έχουν συντηρήσει με κάκιστο τρόπο τον αρχαιολογικό χώρο. «Να γίνει μελέτη αποκατάστασης των κακοτεχνιών», είπε το Συμβούλιο. Αλλά πού βρίσκεται η ελληνική υπηρεσία, για να επιβλέψει και το ελληνικό κράτος, για να περιορίσει τη δράση των σχολών;