«Δε θα μπορούσε να δυσαρεστήσει περισσότερους» ο Γιασουάντ Σίνχα, ο Ινδός υπουργός των Οικονομικών, ο οποίος κατέθεσε προ ημερών τον προϋπολογισμό του στη Λοκ Σάμπα, τη Βουλή της χώρας, γράφει το ινδικό περιοδικό Outlook (6-13/3). Ολοι έμειναν ανικανοποίητοι: οι χρηματιστές της Νταλάλ Στριτ, που είδαν 300 μονάδες να φεύγουν από πάνω τους σαν ιδρώτας, μέσα σε μια καυτή μέρα. Τα αφεντικά των επιχειρήσεων, που κλαίγονται για το διπλασιασμό των φόρων επί των ωραίων μερισμάτων τους. Οι εξαγωγείς, που έχασαν το καθεστώς της εύνοιας που απολάμβαναν. Οι αγρότες, που έμειναν έκθαμβοι από την αύξηση 15% στις τιμές των λιπασμάτων. Οι σφιγμένοι στα μαύρα κοστούμια τους οικονομικοί αναλυτές, που επισήμαναν στις τηλεοπτικές εκπομπές ότι το έλλειμμα 5,1% σημαίνει στην πραγματικότητα 7%. Και η μεγάλη πλειοψηφία της Ινδίας, οι πολίτες που από οικονομικής άποψης μόλις ξεπερνούν το «όριο της φτώχειας» (η Ινδία έχει παραπάνω από το 1/3 των φτωχών του πλανήτη, παρεμπιπτόντως), και δεν μπορούν να θεωρηθούν ακριβώς «καλοστεκούμενοι», που τρομοκρατήθηκε από την τροπή της κατάστασης. Την 28η Φεβρουαρίου, ο κόσμος ήταν ακόμα στη θέση του, ο απλός μισθωτός μπορούσε να αγοράσει ρύζι για 3,5 ρουπίες το κιλό -τα έβγαζε πέρα, κουτσά - στραβά. Την επόμενη μέρα, ο κόσμος έγινε σκέτη κόλαση, ο ίδιος μισθωτός ανακάλυψε ότι πρέπει να πληρώσει 12 ρουπίες για το ίδιο κιλό ρύζι. Δυσαρεστημένος είναι και ο ίδιος ο υπουργός των Οικονομικών -αφού πρέπει να εξηγήσει σε όλους τους επικριτές του τι ακριβώς προσπαθεί να κάνει με τον προϋπολογισμό του (το επίσημο, πλήρες κείμενό του μπορεί να βρεθεί στο Internet, στη διεύθυνση http://finmin.nic.in/budget.htm, μαζί με αυτούς των 5 προηγουμένων ετών).

Ανάμεσα στους επικριτές του Σίνχα, παραδόξως, βρίσκει κανείς και τη συνεπή φιλελεύθερη Δεξιά, όπως τουλάχιστον την εκφράζει το περιοδικό-ευαγγέλιό της, ο Economist (4/3): δεν είχε «όραμα» ο προϋπολογισμός, γράφει σε κύριο άρθρο του το καλό αυτό περιοδικό, δεν είχε πραγματικές προθέσεις «μεταρρύθμισης» (προς μια «αληθινά» φιλελεύθερη εκδοχή της οικονομίας της αγοράς, εννοείται προφανώς). Το γεγονός ότι ο εξωτερικός δανεισμός βρίσκεται στην «περιοχή του 10%» δεν είναι καλό προμήνυμα, αλλά προσπερνάται διότι υπάρχει μια αύξηση του ΑΕΠ της τάξης του 5%, «πολύ υψηλότερη» από τα αντίστοιχα μεγέθη προηγούμενων ετών. Αυτό δε, που αγνοείται παντελώς είναι το ότι ο Σίνχα εκτοξεύει τις αμυντικές δαπάνες κατά 28%, μια «μικρή αύξηση» (!) όπως λέει η σύνταξη του Economist -παραλείποντας βολικά να αναφέρει το σχετικό ποσοστό-, που είναι «κατανοητή» (!) με δεδομένες τις εντάσεις του 1999 στις ινδο-πακιστανικές σχέσεις... Αν μάλιστα, θα συμπληρώναμε με ορισμένη κακεντρέχεια, τα συμβόλαια των εξοπλισμών πάρουν και βρετανικές ή αμερικανικές εταιρίες, ποιος ο λόγος να ανησυχήσει κανείς;

Για συμβόλαια εξοπλισμών, μεταξύ άλλων, θα συζητήσει με την Ινδική κυβέρνηση κι η εξοχότης του ο Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον, που αναμένεται σε μερικές ημέρες (19/3) για επίσημη επίσκεψη και περιοδεία στη χώρα, μαζί με «πολυπληθή συνοδεία», κατά πάσα πιθανότητα και την υπουργό του των Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ. Ο πόλεμος «χαμηλής έντασης» στο Κασμίρ, εκεί όπου τα όπλα ποτέ δε σιγούν, θα βρίσκεται στην ατζέντα, αλλά ο πρώτος Αμερικανός Πρόεδρος που θα επισκεφθεί την Ινδία 22 χρόνια αφότου ο Τζίμι Κάρτερ προσγειωνόταν στο Νέο Δελχί δεν είναι σε θέση να επιδιώξει «πραγματική πρόοδο» (sic): παρά τη φιλολογία που έχει αναπτυχθεί (θα επισκεφθεί το υπό στρατιωτική κυβέρνηση Πακιστάν - δε θα το επισκεφθεί, θα θέσει ζήτημα αμερικανικής διαμεσολάβησης για την επανάληψη του διαλόγου Ινδίας και Πακιστάν - δε θα το θέσει), και την πίεση που έχει ασκηθεί, ο απερχόμενος Αμερικανός πρόεδρος δε μοιάζει να έχει την πρόθεση να κάνει πολλά πράγματα πέρα από τουρισμό, αφήνοντας τα «ουσιαστικότερα» ζητήματα (όπως τα συμβόλαια των εξοπλισμών, που λέγαμε...) στους τεχνοκράτες του. Τις προθέσεις του περιέγραψε ο διπλωματικός ανταποκριτής του BBC στην Ουάσιγκτον (6/3), ο οποίος τόνισε ότι ο Κλίντον δε θα μιλήσει για μεσολάβηση, αλλά θα αφήσει να εννοηθεί ότι «δε θα είχε αντίρρηση» για κάτι τέτοιο, αν του προτεινόταν. Τέτοιοι ευφημισμοί βέβαια ελάχιστα συγκαλύπτουν τις αμερικανικές προθέσεις, την παρέμβαση δηλαδή όχι μόνο με μορφές οικονομικής βίας (μαζικές εξαγορές ινδικών επιχειρήσεων) αλλά και «διπλωματικά», στην άκρως ζωτική για τα συμφέροντά τους περιοχή της ασιατικής υποηπείρου. Με ολίγη από τη γνωστή ρητορική περί «μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων», και «απαγόρευσης των πυρηνικών δοκιμών», για το «καλό της ανθρωπότητας», όπως και την «παγκόσμια ειρήνη», οπωσδήποτε -τη στιγμή που οι ΗΠΑ αρνούνται να υπογράψουν τις σχετικές συνθήκες για να μη απολέσουν τη δυνατότητα πυρηνικής τρομοκρατίας επί του υπολοίπου πλανήτη, ακριβώς...

Βεβαίως, εξαιρώντας το «επίφοβο» σενάριο μιας πυρηνικής σύγκρουσης Ινδίας - Πακιστάν, οι ΗΠΑ δεν έχουν κανένα πρόβλημα με τη συνέχιση του πολέμου «χαμηλής έντασης», πόσο μάλλον, αφού αποδεικνύεται και τόσο «διπλωματικά» επωφελής. Εναν πόλεμο που, αν ληφθούν υπ' όψιν οι υπάρχουσες πληροφορίες, μόλις ξαναλιώσουν τα χιόνια στα υψίπεδα του Κασμίρ, είναι πολύ σοβαρό το ενδεχόμενο η «συμφωνία» της βίας να αρχίσει να ακούγεται και πάλι. Το περιοδικό Outlook αναφέρει ότι περίπου 2.000 μισθοφόροι έχουν διεισδύσει και πάλι σε ινδικό έδαφος, με στόχο «να σκορπίσουν τρόμο και χάος», όπως λένε οι αξιωματούχοι των ινδικών υπηρεσιών ασφαλείας. Ηδη, οι βομβιστικές επιθέσεις στην περιοχή αυξάνονται αλματωδώς (2 την περασμένη εβδομάδα, πάνω από 20 φέτος μόνο) κι οι ενέδρες από φανατικούς ισλαμιστές ενόπλους σε φάλαγγες του στρατού ομοίως. Με 20.000 άνδρες του ινδικού στρατού να είναι σταθμευμένοι στην περιοχή μονίμως, μετά το περσινό πανηγύρι θανάτου που κόστισε 2.000 νεκρούς, το Νέο Δελχί μελετά την «κατάλληλη απάντηση» αν το σενάριο των μαζικών επιχειρήσεων επαναληφθεί: και μια από τις ενδεχόμενες «κατάλληλες απαντήσεις» είναι να περάσουν στην επίθεση, και να εισβάλουν στο Πακιστάν. Πράγμα που εν τέλει θα «δικαίωνε» (ναι!) και τον υπουργό, κ. Σίνχα, και τον πρωθυπουργό του, τον Αταλ Μπιχάρι Βάτζπαϊ του εθνικιστικού-ινδουιστικού κόμματος BJP, ο οποίος «ανεύθυνη» ανεβάζει την αριστερά -οι κομμουνιστές στη βουλή και έξω απ' αυτήν έχουν ξεσηκωθεί κατά του προϋπολογισμού του-, «ανεύθυνη» την κατεβάζει...

Πέρα από τους τρεις πολέμους τους, το 1949, το 1965 και το 1971, η Ινδία και το Πακιστάν έχουν προσπαθήσει επανειλημμένως τα τελευταία 50 χρόνια να επιλύσουν την κρίση του Κασμίρ -χωρίς αποτέλεσμα. Ακολουθεί ένα ιστορικό των προσπαθειών αυτών:

18 Ιουλίου 1949. Υπογράφεται η Συμφωνία του Καράτσι. Ιδρύεται η Γραμμή της Εκεχειρίας, υπό την επίβλεψη του ΟΗΕ.

1963. Εξι γύροι μυστικών συνομιλιών Ινδίας-Πακιστάν για «το Κασμίρ και σχετικά προβλήματα», αλλά καταλήγουν σε αδιέξοδο.

Ιανουάριος 1966. Ο Ινδός πρωθυπουργός Λαλ Μπαχαντούρ Σάστρι και ο Πρόεδρος του Πακιστάν Αγιούμπ Καν υπογράφουν τη Συμφωνία της Τασκένδης.

2 Ιουλίου 1972. Η Ινδή πρωθυπουργός Ιντιρα Γκάντι και ο Πακιστανός πρόεδρος Ζουλφικάρ Αλί Μπούτο υπογράφουν τη Συμφωνία Σίμλα, και καθορίζουν μια νέα Γραμμή Ελέγχου, σχεδόν όμοια με τη γραμμή εκεχειρίας του 1949.

Φεβρουάριος 1978. Ο τότε Ινδός υπουργός εξωτερικών Αταλ Μπιχάρι Βάτζπαϊ επισκέπτεται το Πακιστάν. Υπογράφει συμφωνίες για το εμπόριο, τις πολιτιστικές ανταλλαγές και τις επικοινωνίες.

1980. Η Ιντιρα Γκάντι στέλνει ειδική αποστολή στο Ισλαμαμπάντ και προτείνει συνομιλίες για τη μείωση του επιπέδου των στρατιωτικών δυνάμεων (στο Κασμίρ) στον τότε δικτάτορα του Πακιστάν, στρατηγό Ζία Ουλ-Χακ.

Ιούνιος 1981. Ο Ινδός υπουργός Εξωτερικών Π.Β. Ναρασίμχα Ράο επισκέπτεται το Πακιστάν.

1η Νοεμβρίου 1982. Η Ιντιρα Γκάντι συναντά τον Ζία στο Νέο Δελχί, και οι δύο πλευρές συμφωνούν να συνεχίσουν τις συνομιλίες που οδηγούν στην ίδρυση της Ενωσης της Νότιας Ασίας για την Περιφερειακή Συνεργασία (SAARC) και συστήνουν την Κοινή Επιτροπή Ινδίας-Πακιστάν.

Νοέμβριος 1982. Ο Ζία παρίσταται στους αγώνες κρίκετ της Ινδίας και του Πακιστάν στο Τζαϊπούρ.

Ιανουάριος - Φεβρουάριος 1987. Η ένταση που προκαλείται από στρατιωτικές ασκήσεις και το πυρηνικό ζήτημα αποκλιμακώνεται μετά από συνομιλίες σε επίπεδο ΥΠΕΞ στο Νέο Δελχί (31/1-4/2) και το Ισλαμαμπάντ (27/2-2/3), στις οποίες οι δύο πλευρές συμφωνούν σε απόσυρση στρατευμάτων στις θέσεις τους σε ειρηνικές περιόδους.

Δεκέμβριος 1988. Η Μπεναζίρ Μπούτο συναντά τον Ρατζίβ Γκάντι στη σύνοδο του SAARC στο Ισλαμαμπάντ. Υπογράφουν διμερείς συμφωνίες, μεταξύ των οποίων ένα σύμφωνο μη επίθεσης στις πυρηνικές εγκαταστάσεις τους.

1990. Συνομιλίες σε επίπεδο ΥΠΕΞ για την οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης, για να αποφευχθεί σύγκρουση στο Κασμίρ. Ακυρώθηκαν το 1992.

1997. Οι πρωθυπουργοί Ι.Κ. Γκιουράλ και Ναουάζ Σαρίφ συναντώνται δύο φορές (Μάλε, 12 Μάη, Νέα Υόρκη, στη Σύνοδο του ΟΗΕ, το Σεπτέμβριο). Οι υπουργοί Εξωτερικών συναντώνται τρεις φορές και επισημαίνουν οκτώ «υφιστάμενα ζητήματα» στα οποία θα επικεντρώνονταν οι συνομιλίες.

1998. Πυρηνικές δοκιμές και έναρξη πυρηνικών προγραμμάτων από Ινδία και Πακιστάν. Οι συνομιλίες διακόπτονται.

28 Φεβρουαρίου 1999. Ο Ινδός πρωθυπουργός Αταλ Μπιχάρι Βάτζπαϊ επισκέπτεται τη Λαχώρη εγκαινιάζοντας μια γραμμή λεωφορείου μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν και συναντά τον Πακιστανό ομόλογό του Ναουάζ Σαρίφ. Μερικές εβδομάδες αργότερα, αρχίζει ένοπλη σύγκρουση στο Κασμίρ που διαρκεί ως το καλοκαίρι με πάνω από 2.200 νεκρούς. Τον Οκτώβρη, ο Ναουάζ Σαρίφ ανατρέπεται από τον στρατηγό Περβέζ Μουσαράφ, που εγκαθιδρύει στρατιωτικό καθεστώς.