• Είναι μια κωδικοποιημένη επαναδιατύπωση πιο παλιών τοποθετήσεων της κυβέρνησης, μέσω της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εσωτερικών, που διοχετεύονται για να καλλιεργηθεί η αποδοχή τους, να προωθηθεί πιο εύκολα η πολιτική της στην ΤΑ. Ο λεγόμενος διάλογος σκοπό έχει να νομιμοποιήσει, και μέσω των οργάνων της ΤΑ, προαποφασισμένες επιλογές. Ο νέος Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων αποτελεί μέρος μιας πολιτικής που χαράζεται αυτή την περίοδο και εντάσσεται σε γενικότερες αλλαγές που επιδιώκονται στη Δημόσια Διοίκηση (ΔΔ). Στόχοι αυτής της προσπάθειας είναι η καλύτερη εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού που κυριαρχεί σε όλη την ΕΕ. Η εξασφάλιση των κριτηρίων της οικονομικής σύγκλισης (πληθωρισμός, ελλείμματα, δημόσιο χρέος). Στη χώρα μας η ΔΔ καλείται να υπηρετήσει:
• Την εφαρμογή των νόμων της αγοράς.
• Τον ανταγωνισμό μεταξύ των τμημάτων της ΔΔ (περιφέρειες, νομοί, δήμοι).
• Την επιχειρηματικότητα κυρίως στους τομείς κοινωνικής πολιτικής.
• Τη συρρίκνωση των κοινωνικών υπηρεσιών που αποτελούν το σημαντικό τμήμα του δημόσιου χρέους.
• Την καταστρατήγηση και τον περιορισμό των κατακτήσεων των εργαζομένων σε εργασιακό επίπεδο.

Στα πλαίσια αυτά, με την πρότασή του το υπουργείο Εσωτερικών επιδιώκει:

• Η ΤΑ με τις θεσμικές αλλαγές που έγιναν και θα γίνουν να είναι απλά και μόνο ένας διοικητικός μηχανισμός απογυμνωμένος από τα ίδια τα χαρακτηριστικά του, να είναι ένα ακόμα εκτελεστικό όργανο της πολιτικής που σχεδιάζει και θέλει να εφαρμόσει η εκάστοτε κεντρική εξουσία.
• Να επιβληθούν αναγκαστικά νέες δομές που σκοπό έχουν να προωθούν πιο εύκολα και αποτελεσματικά τις επιλογές της εκάστοτε κυβερνητικής πλειοψηφίας.
• Διαμορφώνεται ένα νέο πιο ασφυκτικό πλαίσιο λειτουργίας της ΤΑ, αφού γίνεται πιο έντονος ο έλεγχος του ρόλου, αλλά και του περιεχομένου της στους τομείς που δραστηριοποιείται.
• Διευρύνεται ακόμα πιο πολύ η δυνατότητα ανάθεσης αρμοδιοτήτων ευθύνης μέχρι σήμερα του κράτους στην ΤΑ, χωρίς να δίνονται τα ανάλογα μέσα για τη λειτουργία τους.

Το κυβερνητικό κόμμα ευαγγελιζόταν κάποτε ότι «η ΤΑ είναι ένα από τα τρία βάθρα της δημοκρατίας» και από τη θέση αυτή σήμερα, στο κείμενο του διαλόγου, υλοποιεί την εκσυγχρονιστική άποψη ότι η «ΤΑ είναι οργανικά ενσωματωμένη στο πολιτικοδιοικητικό σύστημα της χώρας». Επομένως, το περιεχόμενο δράσης και λειτουργίας της είναι υποχρεωτικά υποταγμένο στις κεντρικές πολιτικές επιλογές τής εκάστοτε κυβέρνησης.

Γίνεται φανερό, οι αιρετοί δε θα πρέπει να έχουν αυταπάτες, με βάση την εμπειρία αλλά και τις ίδιες τις εξελίξεις, ποια είναι τα όρια των όποιων αλλαγών θα μπορούσαν να γίνουν στην ΤΑ. Οι όποιες ουσιαστικές αλλαγές είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με ριζοσπαστικές αλλαγές στο κοινωνικοοικονομικό μας σύστημα, δηλαδή με την εφαρμογή μιας άλλης πολιτικής.

1. Ενώ αρχικά κάνει τη διαπίστωση ότι πρέπει να μένει «ανοιχτό το μέτωπο νέων συνενώσεων Δήμων και Κοινοτήτων σε εθελούσια βάση», στην πράξη σύρει όλους τους Δήμους σε αναγκαστικές διαδημοτικές συνεργασίες. Γράφει ρητά ότι έχουμε «Υποχρεωτική εν δυνάμει επιβολή της διαδημοτικής συνεργασίας στο πλαίσιο της Συμπολιτείας», για να ομολογήσει ευθύς αμέσως ότι «η συμμετοχή ενός Δήμου είναι θεωρητικά εθελούσια πρακτικά έχει σημαντικές επιπτώσεις γι' αυτόν». Εχουμε, δηλαδή, νέα όργανα πάνω από τους Δήμους που θα λαμβάνουν αποφάσεις γι' αυτούς για πολύ σημαντικά ζητήματα και οι Δήμοι μέλη θα είναι υποχρεωμένοι να εκτελούν.

2. Τα νέα όργανα που δημιουργούνται θα έχουν την ευχέρεια να διοικούνται από μάνατζερ, θα συντονίζουν τους δημάρχους να παίρνουν αποφάσεις για όλα τα σημαντικά ζητήματα της περιοχής τους. Αυτά τα όργανα θα αποφασίζουν και όχι οι δήμοι, για την αστική ανάπτυξη, για οικονομικές δραστηριότητες, για την κοινωνική πολιτική, για το περιβάλλον, κλπ. Θα υποκαθιστούν ή όχι τα Δημοτικά Συμβούλια;

Βεβαίως ναι, αφού οι αποφάσεις τους θα είναι υποχρεωτικές για τα μέλη της Συμπολιτείας.

Με την εισαγωγή του όρου «δημόσια υπόθεση» επιδιώκεται η συνευθύνη κεντρικής εξουσίας και ΤΑ σε όλα τα επίπεδα στις λεγόμενες «κρατικές» και «τοπικές» υποθέσεις.

Ετσι διαμορφώνεται το κατάλληλο πλαίσιο για την υποχρεωτική μεταφορά, αλλά και λειτουργία, αρμοδιοτήτων του κράτους στην ΤΑ, πολιτική που ήδη υλοποιείται σε αρκετούς τομείς. Το σχέδιο αναφέρει: «Η άσκηση αρμοδιότητας που αφορά την τοπική δημόσια υπόθεση, και είναι υπέρ των πολιτών, δεν υπάγεται στη διακριτική ευχέρεια των αιρετών αυτοδιοικητικών οργάνων». Με άλλα λόγια υποχρεώνονται οι δήμοι, οι νομοί να ασκούν συγκεκριμένες αρμοδιότητες. Δεν μπορούν να αρνηθούν ακόμα και αν αντικειμενικά δεν μπορούν.

• Την αποστασιοποίηση από το κράτος της ευθύνης του για λύση στα μεγάλα λαϊκά προβλήματα.
• Τη διάσπαση του ενιαίου δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα ολόκληρων τομέων του κράτους, κυρίως στην κοινωνική πολιτική, τη μεταφορά της ευθύνης σε κατώτερα όργανα και την οικονομική επιβάρυνση στους δημότες.
• Τον αποπροσανατολισμό του κινήματος στις διεκδικήσεις του με τον περιορισμό των αιτημάτων του σε τοπικό επίπεδο. Αυτή θα πρέπει να είναι η ερμηνεία της θέσης του κειμένου: «Η ενότητα των δομών και των λειτουργιών του σύγχρονου κράτους συνδυάζεται με την αρχή της επικουρικότητας στους θεσμούς και τα όργανα της Διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης».

3. Στο ήδη ασφυκτικό πλαίσιο, που έχει δημιουργηθεί στους δήμους και τις νομαρχίες με τον επικυρίαρχο ρόλο της περιφέρειας και του γενικού γραμματέα της, έχουμε νέους ελέγχους που παύουν να είναι «δειγματοληπτικοί» και «αποσπασματικοί», θα έχουν υποχρεωτικό προληπτικό, διαχειριστικό και κατασταλτικό χαρακτήρα. Ουσιαστικά, θα ελέγχουν τη σκοπιμότητα των πράξεων. Ηδη, το σχέδιο νόμου «για την ψήφο των ετεροδημοτών», υλοποιεί με διατάξεις του τέτοιες κατευθύνσεις.

4. Το πιο απλό και σημαντικό μέτρο δημοκρατίας για την εκλογή των οργάνων την ΤΑ, που είναι η εφαρμογή της απλής αναλογικής, δεν τίθεται στα πλαίσια του διαλόγου, αντίθετα φαίνεται η επιμονή στη διατήρηση των αντιδημοκρατικών πλαισίων εκλογής οργάνων της ΤΑ. Στο όνομα της εσωδημοτικής δημοκρατίας θέλουν ιδιαίτερη προσοχή ρυθμίσεις που προωθούνται για τις παρατάξεις, όπως:

Η απαίτηση για δεσμευτική λειτουργία τους ως συλλόγων με εγγραφή μελών, αλλά και οι διαπαραταξιακές επιτροπές, που μπορεί να είναι υποχρεωτικές ακόμα και αν υπάρχει άρνηση συμμετοχής, για τη δημιουργία εντυπώσεων ομόφωνης διαχείρισης. Το ίδιο ισχύει και για τη δυνατότητα μεταφοράς απόφασης σε άλλο όργανο, στο όνομα της καλύτερης λειτουργίας του Δημοτικού και του Νομαρχιακού Συμβουλίου.

5. Ο περιορισμός του δημόσιου χαρακτήρα της ΤΑ γίνεται εμφανής μέσα από τις ρυθμίσεις για τις Δημοτικές Επιχειρήσεις και τα Νομικά Πρόσωπα.

• Η προτροπή «να περιοριστούν τα ΝΠΔΔ τόσο ως προς το εύρος των θεμάτων όσο και προς τον αριθμό και στις απολύτως αναγκαίες δράσεις», ουσιαστικά οδηγεί στην κατάργησή τους και στη μετατροπή τους σε επιχειρήσεις.
• Οι κοινωφελείς δημοτικές επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα επιβολής οικονομικής συμμετοχής των χρηστών στις υπηρεσίες που παρέχουν.
• Οι παραγωγικές δεν μπορούν να επιχορηγούνται από πουθενά και λειτουργούν με τους κανόνες της αγοράς, ενώ οι αναπτυξιακές θα λειτουργούν ως ανώνυμες εταιρίες και θα χρησιμοποιούνται κυρίως για την υλοποίηση των προγραμμάτων της ΕΕ και της κυβερνητικής πολιτικής.