Την αγωνία τους για το μέλλον του ΚΘΒΕ εκφράζουν εδώ και πολύ καιρό οι εργαζόμενοι του θεάτρου, καταγγέλλοντας την καλλιτεχνική διεύθυνση για την κατάσταση, στην οποία έχει οδηγήσει το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας. Τους ακούει, όμως, άραγε κανείς; `Η όλοι «περί άλλα τυρβάζουν»;

Οι εργαζόμενοι επισημαίνουν ότι το θέατρο κινδυνεύει να μετατραπεί από καλλιτεχνικός οργανισμός σε διαχειριστή ενοικιαζόμενων αιθουσών, ενώ, αναφερόμενοι στα οικονομικά του, τονίζουν ότι σήμερα βρίσκονται σε οριακό σημείο.

Βέβαια, τα προβλήματα του ΚΘΒΕ δεν είναι της παρούσης, δηλαδή της θητείας μόνο του Β. Αρδίτη, απλά τώρα βρίσκονται σε οριακό σημείο. Οπως πιστεύουν και οι εργαζόμενοι, από την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου (1994), άρχισαν να παρουσιάζονται μια σειρά από σοβαρά προβλήματα και στο ΚΘΒΕ. Διάλυση κάθε καλλιτεχνικού προγραμματισμού, οικονομική καταβαράθρωση του θεάτρου - έφτασε να έχει έλλειμμα 700 εκατομμυρίων επί διευθύνσεως Παπαβασιλείου, ενώ μεγάλο είναι το έλλειμμα και τώρα - αλαζονικές συμπεριφορές, οι οποίες απορρέουν από το νόμο, που καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι εδώ και 8 χρόνια. Νόμος, που δίνει υπερεξουσίες στην καλλιτεχνική διεύθυνση, ενώ το ΔΣ αποτελεί διακοσμητικό όργανο, χωρίς δικαίωμα λόγου και παρέμβασης.

Ως προς το ρόλο του ΔΣ, ο Βίκτωρ Αρδίτης προέτρεπε «ανωνύμους», να ξεκολλήσουν από την εσωτερική αμφισβήτηση του καλλιτεχνικού διευθυντή, ρίχνοντας ευθύνες στο γεγονός ότι «το ΚΘΒΕ ταλανίζεται από δυαρχία ανάμεσα στο ΔΣ και την καλλιτεχνική διεύθυνση», ενώ μίλησε για καλλιεργούμενη δυσπιστία και έλλειψη σύμπνοιας.

Από την άλλη, το ΔΣ του ΚΘΒΕ, διεκδικώντας ένα ρόλο που δεν του παρέχεται ουσιαστικά - από νόμο και πρακτικές - και με αφορμή τις δηλώσεις του καλλιτεχνικού διευθυντή, Βίκτορα Αρδίτη, περί δυαρχίας, διευκρίνισε: «Ουδέποτε αναμείχθηκε το ΔΣ στις δραστηριότητες του καλλιτεχνικού διευθυντή, αλλά, αντίθετα, αρνήθηκε να συζητήσει θέματα που ανήκαν στην αποκλειστική του αρμοδιότητα, ακόμη και όταν ο ίδιος το ζήτησε ρητά». Το ΔΣ προσθέτει, ωστόσο, ότι «δεν υπάρχουν οργανισμοί του ευρύτερου δημόσιου τομέα που διοικούνται από έναν γενικό διευθυντή μόνο. Και, φυσικά, δεν υπάρχουν διακοσμητικά Διοικητικά Συμβούλια, πολύ δε περισσότερο μαριονέτες».

Οσον αφορά στα οικονομικά προβλήματα και το ενδεχόμενο το θέατρο να κατεβάσει ρολά, όπως είχε πει σε δηλώσεις του ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ, το ΔΣ «πετάει το μπαλάκι» στον Β. Αρδίτη, επισημαίνοντας: «Η οικονομική κατάσταση του ΚΘΒΕ, έτσι όπως εξελίχθηκε αποκλειστικά και μόνον από τη φιλοσοφία και τη διαχείριση του καλλιτεχνικού διευθυντή - ο ίδιος την περιέγραψε πολύ χαρακτηριστικά - είναι τώρα το κύριο μέλημά μας. Ο προϋπολογισμός εξυγίανσης της οικονομικής κατάστασης, που ψηφίστηκε σήμερα και ο οποίος, παρά τις δυσχέρειες, δε θίγει ούτε κατά ένα ευρώ το καλλιτεχνικό έργο, προϋποθέτει την ειλικρινή, αυστηρή και συνεπή τήρησή του, για να αναδειχτεί το αποτελεσματικό εργαλείο εξυγίανσης των οικονομικών και αποκατάστασης της λειτουργίας του ΚΘΒΕ. Η οικονομική εξυγίανση θα προέλθει από την καταπολέμηση της περσινής αύξησης των ανελαστικών δαπανών. Κάτι που θα εξαρτηθεί από τον αριθμό των συνεργατών του Β. Αρδίτη».

Ο προϋπολογισμός εξυγίανσης της οικονομικής κατάστασης, όπως τον αποκαλεί το ΔΣ, είναι ύψους 2,5 δισ. δραχμών (2 δισ. από το ΥΠΠΟ και 500 εκατ. από ίδια έσοδα).

Στο ίδιο σχεδόν πνεύμα και ο Σύλλογος Εργαζομένων ΚΘΒΕ - πάσης φύσεως προσωπικού, του Σωματείου Τεχνικών Σκηνής και Βοηθητικού Προσωπικού Σκηνής και της Αντιπροσωπευτικής Επιτροπής Ηθοποιών ΚΘΒΕ, που πρόσφατα έδωσαν στη δημοσιότητα επιστολές που έχουν απευθύνει στους υπεύθυνους του θεάτρου. «Μας είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι όλοι οι ιθύνοντες (υπουργός Πολιτισμού, καλλιτεχνική διεύθυνση, Διοικητικό Συμβούλιο) δεν έχουν ευθαρσώς την τόλμη να συνδέσουν το οικονομικό "Βατερλό" του οργανισμού με το καλλιτεχνικό "Βατερλό" σχεδόν όλου του παραγόμενου καλλιτεχνικού του έργου, ειδικά την τελευταία διετία. Ας αναμένουν οι πάντες την πλέον δυναμική αντίδρασή μας, σε κάθε προσπάθεια συγκάλυψης της ένδειας και άδικου καταλογισμού ευθυνών σε εκείνους που δεν έχουν καμιά ευθύνη για τη διαγραφόμενη καταβύθιση», υπογραμμίζεται σε μια από τις επιστολές.

Σύμφωνα με τον Βίκτορα Αρδίτη, πάντως, για όλα «φταίει το χρήμα». Τα οικονομικά στοιχεία του ΚΘΒΕ έχουν ως εξής: Το 2000 η επιχορήγηση ήταν 2,270 εκατ. Το 2001, 2002 και 2003, 2,50 εκατ. Το ΚΘΒΕ επιχορηγείται - όπως έχει δηλώσει ο καλλιτεχνικός διευθυντής - με τουλάχιστον 350 εκατ. δρχ. λιγότερο από το Εθνικό Θέατρο. Το παθητικό του ΚΘΒΕ σήμερα είναι 1.400.000 ευρώ (477 εκατ. δρχ.). Τέλος, οι συνολικές απαιτήσεις του ΚΘΒΕ από τρίτους, συμπεριλαμβανομένου του Δήμου Θεσσαλονίκης και άλλων δήμων, είναι σήμερα 722.000 ευρώ.

Σημειώνουμε, πάντως, ότι στα 2,5 δισ. πρέπει να προστεθούν και οι συνολικές εισπράξεις (2001 - 2002), που έφτασαν το 1.243.709,98 ευρώ - όπως ο ίδιος ανακοίνωσε πρόσφατα. Σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν από το ΚΘΒΕ στη δημοσιότητα για τη θεατρική περίοδο 2001-2002, με ύφος μεγάλου κατορθώματος, είναι: Τη θεατρική περίοδο 2001-2002 (χειμερινή και θερινή) παρουσιάστηκαν συνολικά 24 παραγωγές. Από αυτές, 2 επαναλήψεις από προηγούμενες θεατρικές περιόδους, 14 νέες παραγωγές, 2 συμπαραγωγές και 6 φιλοξενούμενες παραστάσεις. Συνολικά, 150.974 θεατές παρακολούθησαν τις παραστάσεις και οι συνολικές εισπράξεις έφτασαν το ποσόν των 1.243.709,98 ευρώ.

Σύμφωνα με στοιχεία, όμως, που δίνουν οι εργαζόμενοι, καμιά επιτυχία δε φαίνεται να παρουσιάζουν τα στοιχεία, καθώς: Το ΚΘΒΕ διαθέτει 3.109 θέσεις ημερησίως στις έξι σκηνές του. Το ΚΘΒΕ μπορεί να δίνει 7 παραστάσεις την εβδομάδα. Με μια πληρότητα θέσεων της τάξης του 35% θα έπρεπε να έχει 7.616 θεατές εβδομαδιαίως. Με τριάντα εβδομάδες που διαρκεί η σεζόν, θα έπρεπε να έχει τουλάχιστον 228.480 θεατές για τη χειμερινή μόνο περίοδο. Και με μέσο όρο τιμής εισιτηρίων της τάξης των 12 ευρώ, τα έσοδα θα έπρεπε να είναι 2.741.760 ευρώ, δηλαδή 935 εκατ. δρχ. Με πληρότητα μικρότερη από αυτήν, κανείς θίασος δεν ανεβάζει παράσταση γιατί δε βγαίνει.

Αυτή είναι η μία πλευρά των προβλημάτων του ΚΘΒΕ. Η άλλη πλευρά έχει να κάνει με τη σχέση καλλιτεχνικού διευθυντή και καλλιτεχνικού δυναμικού του θεάτρου. Δεν είναι λίγες οι φορές που αυτή μεταφράζεται σε εντάσεις, κυρίως όταν οι ηθοποιοί διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Οταν απαιτούν εργασιακή αξιοπρέπεια και καλύτερες συνθήκες δουλιάς, για να μπορούν να παράγουν καλύτερο θέατρο.

Πολλοί εργαζόμενοι, που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα στο ΚΘΒΕ, πιστεύουν ότι ο Β. Αρδίτης, με εκδικητικό μένος, παίρνει αποφάσεις, που θεωρεί ότι θα πλήξουν όσους εργαζόμενους δε συμπλέουν με τις απόψεις του ή είναι μακριά από διαπλοκές. Σε σύγκρουση βρίσκονται αρκετά συχνά οι ηθοποιοί με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας, Β. Αρδίτη, τον οποίο έχουν κατηγορήσει για παραβίαση των συλλογικών συμβάσεων, έλλειψη προγραμματισμού και επιλογές με προσωπικά κριτήρια.

Οι Ηθοποιοί, την περασμένη σεζόν, κατήγγειλαν παραβιάσεις 119 συλλογικών συμβάσεων εργασίας ηθοποιών του θεάτρου, από τον Οκτώβρη του 2001 έως το πρώτο πενθήμερο του Μάρτη. Οι παραβιάσεις αφορούσαν: Στη χρονική διάρκεια των συμβάσεων, καθώς πολλά συμβόλαια που υπέγραψαν, κυρίως νέοι ηθοποιοί, ήταν πεντάμηνα, ενώ κανονικά έπρεπε να είναι οκτάμηνα. Στο συνεχές ωράριο απασχόλησης. Στην παράλληλη εργασία ηθοποιών, που ενώ έχουν υπογράψει σύμβαση με το ΚΘΒΕ συνεργάζονται παράλληλα και με άλλα σχήματα. Συγκεκριμένα, ανέφεραν τα ονόματα δύο ηθοποιών της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης», της Εφης Σταμούλη και του Δημήτρη Ναζίρη, οι οποίοι, παράλληλα με την Πειραματική Σκηνή, συνεργάστηκαν και σε δύο παραγωγές του ΚΘΒΕ.

Παράλληλα, τονίζουν πως οι παραγωγές του ΚΘΒΕ είναι λίγες σε σχέση με το δυναμικό του και εξέφρασαν τον προβληματισμό τους για τη μείωση των φετινών εισιτηρίων. Οι ηθοποιοί θεωρούν πως οι συμπαραγωγές του ΚΘΒΕ με άλλα σχήματα της πόλης έγιναν με προσωπικά κριτήρια και όχι μέσω κάποιας προκήρυξης. Οσον αφορά στις παραστάσεις του καλοκαιριού, η Αντιπροσωπευτική Επιτροπή Ηθοποιών ΚΘΒΕ, σε επιστολή της, σημειώνει ότι το περασμένο καλοκαίρι είχε αδρανοποιηθεί το 60% του δυναμικού του θεάτρου, ενώ φέτος αδρανοποιείται το 75% και τονίζει: «Μας είναι δύσκολο να αντιληφθούμε το οικονομικό "μοντέλο" που προτείνεται και που αντιμετωπίζει την οικονομική δυσπραγία με μείωση της παραγωγικότητας, όταν μάλιστα τα ανελαστικά έξοδα παραμένουν σταθερά».

Δεν είναι λίγες οι φορές που ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ, αντί να συζητήσει τα προβλήματα με τους εργαζόμενους, καταφεύγει στα δικαστήρια, προκειμένου να επιλύσει τις διαφορές, όταν οι εργαζόμενοι καταφεύγουν στο νόμιμο δικαίωμά τους, την απεργία. Και όταν δεν καταφέρνει να βγάλει παράνομες απεργίες που πραγματοποιούνται, βγαίνει και χαρακτηρίζει «άκομψο και παράνομο τον τρόπο που επέλεξαν ορισμένοι ηθοποιοί για να δημοσιοποιήσουν τις θέσεις τους» και ζητά «συγγνώμες» από τους θεατές, οι οποίοι, όμως, αναγνωρίζουν το δίκιο τους, ως εργαζόμενοι και οι ίδιοι.

Αυτή, λοιπόν, η πρακτική του Β. Αρδίτη είναι η μία άποψη, που σκοπό να εκθέσει τους ηθοποιούς. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι οι ηθοποιοί του ΚΘΒΕ - και τώρα και στο παρελθόν - εγγράφως δηλώνουν ότι αρνούνται την αργομισθία, αλλά απαιτούν αυξημένη παραγωγή, κάτι που οφείλει - και έχει τις προϋποθέσεις και τις υποδομές - να το πράττει η κρατική σκηνή της συμπρωτεύουσας.

Σημειώνουμε, πάντως, ότι με τους αριστοφανικούς «Βατράχους» περιοδεύει το ΚΘΒΕ, για να κλείσει τα Επιδαύρια στις 22 και 23 Αυγούστου. Η μετάφραση είναι του Κώστα Ταχτσή, η σκηνοθεσία του Σωτήρη Χατζάκη, τα σκηνικά της Ερσης Δρίνη, τα κοστούμια της Κλερ Μπρέισγουελ, η μουσική της Ελίζαμπεθ Σουέντος, η χορογραφία του Κωνσταντίνου Ρήγου. Παίζουν: Αλέξανδρος Μυλωνάς, Κώστας Σαντάς, Χρήστος Στέργιογλου, Βασίλης Χαραλαμπόπουλος, Ιορδάνης Αϊβατζόγλου, Μελίνα Αποστολίδου, Μαρία Ιωαννίδου, Σίμος Κακαλάς, Αννα Καλαϊτζίδου, Νίκος Καπέλιος, κ.ά. Μετά την Επίδαυρο, στις 29 και 30 Αυγούστου στο Ρωμαϊκό Ωδείο Πάτρας, 3 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο Πέτρας και 12 - 14 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο Δάσους της Θεσσαλονίκης.

Επίσης, σε μια μικρή περιοδεία, το ΚΘΒΕ παρουσιάζει μια παράσταση βασισμένη σε παραμύθια της λαϊκής μας παράδοσης: «Το αθάνατο νερό». Πεντάμορφες, δράκοι, λάμιες, μάγοι και ξωτικά ξεπηδούν ορμητικά από την προφορική λαϊκή παράδοση, συνθέτουν μια παράσταση για παιδιά κάθε ηλικίας, που συνδυάζει το χιούμορ με το λυρισμό και ξαφνιάζει με λεπτές πινελιές κουκλοθέατρου. Σκηνοθεσία: Τάσος Ράτζος. Παίζουν: Μιχάλης Γούναρης, Δημήτρης Διακοσάββας, Ερατώ Πίσση, Γιώργος Ρούφας, Κατερίνα Σαγιά, Αρης Τσαμπαλίκας, Αννη Τσολακίδου, Μαρία Φράγκου. Παραστάσεις: Κάμπινγκ Παλιουρίου Χαλκιδική (12/8), Αμφιθέατρο Νέων Μουδανιών (15/8) και Δημοτικό Αμφιθέατρο Ασπροβάλτας.