Η Κύπρος είναι το σημείο αναφοράς των δύο σημαντικών εκθέσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αυτές τις μέρες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. «Γλυκεία χώρα, Κύπρος, η Κύπρος στην ευρωπαϊκή χαρτογραφία, 15ος - 19ος αιώνας», είναι ο τίτλος της πρώτης παρουσίασης που φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη. Η δεύτερη πραγματοποιείται στο Τελλόγλειο Ιδρυμα στη Θεσσαλονίκη και διαγράφει τρεις αιώνες της κυπριακής τέχνης.

Οι εκατό περίπου χάρτες που παρουσιάζονται στην έκθεση «Γλυκεία χώρα, Κύπρος, η Κύπρος στην ευρωπαϊκή χαρτογραφία, 15ος - 19ος αιώνας», προέρχονται από τη σημαντική συλλογή της Κύπριας Σύλβιας Ιωάννου, η οποία αριθμεί περισσότερους από 250 χάρτες, πολυάριθμα σπάνια παλιά βιβλία και μοναδικά χειρόγραφα. Τα εκθέματα καλύπτουν την περίοδο τεσσάρων, κρίσιμων, για την τύχη του νησιού, αιώνων.

Η έκθεση διαρθρώνεται σε πέντε ενότητες και σκιαγραφεί, παράλληλα με την εξέλιξη της χαρτογραφίας, «την ιστορία της Κύπρου και τις μεταπτώσεις του ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος για το νησί της Αφροδίτης». Στην πρώτη ενότητα, για τη Φραγκοκρατία και Ενετοκρατία, εισάγει ένας σπανιότατος χάρτης, όπου διακρίνονται τα φραγκικά τείχη της Λευκωσίας. Ακολουθεί η απεικόνιση των οχυρώσεων που οικοδόμησαν οι Ενετοί για την αναχαίτιση των Οθωμανών εισβολέων, καθώς και η χαρτογράφηση του Πολέμου της Κύπρου (1570 - 1571). Κεντρικό θέμα της δεύτερης ενότητας αποτελεί η αναγεννησιακή αναζήτηση, η οποία έλκει την καταγωγή της από τα πονήματα των αρχαίων γεωγράφων, ενώ η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει άτλαντες, οι περισσότεροι από τους οποίους βασίζονται στην απεικόνιση του Ενετού Τζιάκομο Φράνγκο. Στην τέταρτη ενότητα παρουσιάζεται ένα συγκεκριμένο είδος χαρτών, οι ναυτικοί χάρτες. Στην πέμπτη και τελευταία ενότητα εικονογραφείται δειγματοληπτικά η χαρτογραφική παραγωγή της εποχής του Διαφωτισμού.

Οπως σημειώνει ο Γιώργος Τόλιας, στον καλαίσθητο και πλούσια εικονογραφημένο ελληνοαγγλικό κατάλογο, που συνοδεύει την έκθεση, «Οι παλαιοί χάρτες χρησιμοποιούν σύνθετη γλώσσα. Ανάμεσα στα μηνύματα που μεταδίδουν, αναμφισβήτητα κυριαρχεί η τοπογραφία, η αναπαράσταση δηλαδή του χώρου και η ένταξη σε αυτή των γεωγραφικών πληροφοριών. Ωστόσο, ο χάρτης περιλαμβάνει, μέσα και γύρω από τον γεωγραφικό χώρο, ένα πλήθος συμπληρωματικών πληροφοριών: Τα τοπωνύμια μαρτυρούν για τη γλώσσα και κατ' επέκταση την εθνική προέλευση των κατοίκων. Ο χρωματισμός υποδηλώνει συνήθως τα χαρακτηριστικά της φύσης του τόπου. Οι αναπαραστάσεις πόλεων ή μνημείων ενημερώνουν για τη στρατιωτική δύναμη και την ιστορία του. Οι σκηνές του καθημερινού βίου ή οι ενδυμασίες των κατοίκων υπαινίσσονται τις οικονομικές δραστηριότητες, τον πολιτισμό και το θρήσκευμα της περιοχής. Δέντρα, ζώα και θαλάσσια όντα περιγράφουν τη χλωρίδα, την πανίδα ή τους κινδύνους που κρύβουν οι θάλασσες και οι στεριές. Εμβλήματα και οικόσημα δηλώνουν τον κυρίαρχο. Ο χάρτης διαθέτει πολλαπλά αποθέματα "χώρου", είναι ανοιχτός σε πολλαπλές αναγνώσεις».

Η έκθεση «Κύπρος 1700 - 2000» περιλαμβάνει τρεις μεγάλες ενότητες. Η πρώτη αφορά στο έργο «Ο Κόσμος της Κύπρου» του σημαντικού Κύπριου καλλιτέχνη Αδαμάντιου Διαμαντή. Πρόκειται για ένα έργο μνημειακό, τόσο ως προς το περιεχόμενο και ύφος, όσο και ως προς το μέγεθος (διαστάσεων 18μ. x 1,20μ.), - για το οποίο εργάστηκε ο καλλιτέχνης από το 1967 έως το 1972. Παρουσιάστηκε στο κυπριακό κοινό το Μάη του 1975, μόλις εννέα μήνες μετά τη μεγάλη καταστροφή, που έφερε στο νησί το προδοτικό πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή που το ακολούθησε. Με νωπές και αγιάτρευτες τις βαθιές πληγές του από το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, το κυπριακό κοινό έτρεξε μαζικά - σαν σε λαϊκό προσκύνημα - να επισκεφθεί την έκθεση. Στη χώρα μας «Ο κόσμος της Κύπρου» εκτέθηκε το 1977 στο ισόγειο φουαγιέ της αίθουσας τελετών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ το 1999 μεταφέρθηκε και παρουσιάζεται μόνιμα πλέον σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Τελλόγλειο Ιδρυμα.

Οπως σημειώνει στον κατάλογο η Αλεξάνδρα Γουλάκη Βουτυρά, πρόκειται για ένα «έργο ζωής για τον Διαμαντή. Η ξεχωριστή του σημασία οφείλεται στη συγκινησιακή φόρτιση των μορφών, καθώς όλες τους σχεδόν βασίζονται σε σχέδια που έγιναν εκ του φυσικού από το 1931 έως το 1970». «Ο Α. Διαμαντής», αναφέρει η Ελένη Νικήτα, «δεν προσπαθούσε απλά ν' αποδώσει την εξωτερική φυσιογνωμία των θεμάτων του. Προσπαθούσε να διεισδύσει όσο πιο βαθιά μπορούσε στην ουσία του κόσμου που ζωγράφιζε. Προσπαθούσε να αφουγκραστεί τη φωνή του και να αναμοχλεύσει ό,τι πιο αυθεντικό και στέρεο συνέθετε αυτό τον κόσμο. Τον ενδιέφερε ν' αποτυπώσει το αρχετυπικό, το διαχρονικό και το αληθινό του στοιχείο και να δώσει αυτό που ο Σεφέρης ονόμασε "το αρχαίο αίσθημα του τόπου μου"». Εκτίθενται, επίσης, επτά έργα - δοκιμές του «Κόσμου της Κύπρου» και 73 σχέδια του Α. Διαμαντή, τα οποία σχετίζονται με το έργο.

Η δεύτερη ενότητα της έκθεσης με τίτλο «Ταξιδιώτες Ζωγράφοι στην Κύπρο, 1700-1960», περιλαμβάνει συλλεκτικά αντικείμενα μεγάλης αξίας από τη Συλλογή Σεβέρη, μία από τις σημαντικότερες συλλογές στον κόσμο για τον κυπριακό πολιτισμό. Ανάμεσα στα εκθέματα συμπεριλαμβάνονται αντικείμενα από τη βενετική περίοδο, χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα, έπιπλα από την περίοδο της αγγλικής κατοχής, αντικείμενα από το Κυβερνείο, όπως η σημαία του τελευταίου Αγγλου κυβερνήτη, βιβλία περιηγητών στην Κύπρο από τον 18ο έως τα μέσα του 20ού αιώνα, 320 έργα (ελαιογραφίες, ακουαρέλες και μελάνι) από τον 18ο αιώνα και εξής, 20 στολές εποχής, πιστές αναπλάσεις περιβαλλόντων εποχής, κ.ά.

Το τρίτο μέρος της έκθεσης, περιλαμβάνει υλικό για τον πολιτισμό της Κύπρου, που προέρχεται από το αρχείο του Τώνη Σπητέρη. Το περιεχόμενο του παραπάνω αρχείου έχει φωτογραφίες και ιδιόχειρα έγγραφα του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, αλληλογραφία του Τώνη Σπητέρη με τον Διαμαντή Διαμαντή και το υλικό της μεγάλης έκθεσης «Θησαυροί της Κύπρου» (επιστολογραφία, φωτογραφίες, προβολή στον Τύπο κλπ.), που οργανώθηκε από τον Τώνη Σπητέρη στα 1964.