ΓΑΛΛΙΑ
Σκάνδαλα, καταδίκες και ... άλλα συνήθη
Κυριακή 22 Φλεβάρη 2004

Associated Press

Ο Γάλλος Πρόεδρος αποφάσισε, όντας στο επίκεντρο της δίνης της καταδίκης Ζιπέ, να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί: Να κερδίσει χρόνο...
Στα τέλη του περασμένου μήνα, ο Γάλλος Πρόεδρος Ζακ Σιράκ, αλλά και το κόμμα του «Ενωση για ένα Λαϊκό Κίνημα» - UMP - υπέστη σοβαρότατο πλήγμα: Ο πρόεδρος του κόμματος, πρώην πρωθυπουργός και στενότατος συνεργάτης του Σιράκ, την τελευταία 25ετία, Αλέν Ζιπέ, κρίθηκε ένοχος για διασπάθιση δημοσίου χρήματος και καταδικάστηκε σε 18 μήνες φυλάκιση με αναστολή και 10χρονη στέρηση του δικαιώματος ανάδειξης σε οποιοδήποτε δημόσιο αξίωμα. Από μόνο του, το γεγονός της καταδίκης δεν αποτελεί, πλέον, μεγάλη είδηση στη Γαλλία, που, τα τελευταία χρόνια, έχει δει σειρά πολιτικών να παρελαύνουν ενώπιον των δικαστικών εδράνων. Η υπόθεση, όμως, στην οποία εμπλέκεται ο Ζιπέ, φθάνει μέχρι το προεδρικό μέγαρο, σείει το κυβερνητικό κόμμα UMP και έφερε αντιμέτωπες την εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία με έναν τρόπο, που, μέχρι στιγμής, δεν ήταν συνηθισμένος για τα γαλλικά πολιτικά ήθη.

Ο Ζιπέ κατηγορήθηκε ότι ως αντιδήμαρχος του Παρισιού (1983 - 1995), στο πλευρό του δημάρχου Σιράκ, συμμετείχε στη δημιουργία «εικονικών θέσεων εργασίας» για στελέχη του τότε κόμματός του «Συναγερμός για τη Δημοκρατία», RPR, οι οποίοι πληρώνονταν από το Δήμο, αλλά εργάζονταν ως κομματικά στελέχη. Μάλιστα, οι εν λόγω «εικονικοί» εργαζόμενοι, αξιοποιώντας τα «δημοτικά» τους καθήκοντα, διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην εξασφάλιση χρηματοδοτήσεων για το κόμμα από μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες, οι οποίες «ανταμείφθηκαν» με προνομιακές αναθέσεις δημοσίων έργων.

«Ετσι γίνονται οι χρηματοδοτήσεις...»

Μετά από πληθώρα καταγγελιών και δημοσιευμάτων, οι σχετικές ανακρίσεις άρχισαν το 2000 και έφθασαν μέχρι τον ίδιο τον Σιράκ, που έκανε χρήση της προεδρικής του ασυλίας και αρνήθηκε ακόμη και να παρουσιαστεί ως μάρτυρας. Αντίθετα, ο Ζιπέ κάθισε στο εδώλιο, από το οποίο διακήρυξε κατηγορηματικά ότι δε γνώριζε τίποτε, ενώ παρείχε πλήρη κάλυψη στον μέντορά του, Σιράκ. Το τριμελές δικαστήριο δεν πείστηκε και έτσι του επέβαλε ποινή τέτοια, που, ουσιαστικά, βάζει τέλος στην πολιτική του καριέρα και τον αναγκάζει να παραιτηθεί από βουλευτής, από πρόεδρος του UΜΡ και από δήμαρχος στο Μπορντό.

Αν και η έκβαση της δίκης ήταν, λίγο - πολύ, γνωστή, κεραυνός εν αιθρία ήταν η επιβολή της 10ετούς στέρησης του δικαιώματος ανάδειξης σε οποιοδήποτε δημόσιο αξίωμα. Ο ίδιος, αρχικώς, δήλωνε ότι έτοιμος για «ηρωική αποχώρηση». Δε χρειάστηκαν, όμως, παρά μόνο 4 μέρες και ένα μακροσκελές δείπνο με τον μέντορά του, για να αλλάξει στάση. Ο Ζιπέ ανακοίνωσε ότι δεν παραιτείται από κανένα αξίωμα και ότι θα εφεσιβάλλει την καταδίκη του, κάτι που σημαίνει ότι ο φάκελος θα ανοίξει μετά το Νοέμβρη του 2004.

Για πολλούς Γάλλους αναλυτές, η απόφαση του Ζιπέ δεν είναι παρά γνήσια έκφραση αυτού που ονομάζουν «δόγμα Σιράκ». Οπως υπογραμμίζουν οι Κριστόφ Μπαρμιέ και Ερικ Μαντονέ, στο «Express», ο Σιράκ και το επιτελείο του, «αν ξέρουν να κάνουν κάτι καλά, είναι να αντέχουν. Να κερδίζουν και να διατηρούν την εξουσία, ακόμη και επί πολιτικών πτωμάτων». Την άποψη αυτή συμμερίζονται, στα κύρια άρθρα τους, και οι εφημερίδες «Monde» και «Liberation», υπενθυμίζοντας ότι η νοοτροπία αυτή δεν είναι «ανακάλυψη» του Σιράκ, αλλά αποτέλεσε θεμελιώδη στρατηγική του σοσιαλιστή Φρανσουά Μιτεράν, ο οποίος έλεγε χαρακτηριστικά ότι «πρέπει να δίνει κανείς χρόνο στο χρόνο. Κανένας πολιτικός δεν έχει τελειώσει, όσο είναι ζωντανός».

Ουσιαστικά, ο Σιράκ επιδιώκει να «ανασυνταχθεί» η υπεράσπιση Ζιπέ, ενώ παράλληλα θα προετοιμάσει και τη δική του στην περίπτωση που ο «χρόνος» δεν καταφέρει να λειτουργήσει (δηλαδή οι δικαστικές αρχές δεν «πειστούν» να κλείσουν το θέμα) και, μετά το τέλος της θητείας του το 2007, κληθεί και ο ίδιος ενώπιον της Δικαιοσύνης. Παράλληλα, διατηρεί στο πλευρό του τον χρήσιμο σύμβουλό του, που προορίζεται και για διάδοχός του, ενώ έχει το χρονικό περιθώριο να εξετάσει και «εναλλακτικές» λύσεις, σε περίπτωση που το χαρτί Ζιπέ «καεί». Λύσεις, που θα αποκλείουν, πιθανότατα, έναν άλλο επίδοξο δελφίνο, τον νυν υπουργό Εσωτερικών, Νικολά Σαρκοζί.

Οσο για τον Ζιπέ, ενισχυμένος από την υποστήριξη κόμματος, κυβέρνησης και προεδρίας, δε δίσταζε να επιδείξει περισσό κυνισμό, δηλώνοντας ότι «μπορεί ο ίδιος να έκανε κάποια λάθη, αλλά, τέλος πάντων, στα οικονομικά των κομμάτων πάντα υπάρχουν και παράνομες χρηματοδοτήσεις και συμφωνίες με ιδιωτικές εταιρίες. Κάποιοι δικάζονται γι' αυτό και κάποιοι όχι. Αν η Δικαιοσύνη θέλει να δικάσει εμένα, καλώς... αλλά όχι τόσο σκληρά για κάτι που το κάνουν όλοι χωρίς να τιμωρούνται»!

Κόντρα κυβέρνησης - Δικαιοσύνης

Μια ειδοποιός διαφορά της υπόθεσης Ζιπέ με όλα τα προηγούμενα πολιτικά σκάνδαλα είναι η ευθεία αμφισβήτηση εκ μέρους της Γαλλικής Προεδρίας και της κυβέρνησης του UMP της αξιοπιστίας και της αντικειμενικότητας της συγκεκριμένης δικαστικής απόφασης. Η αντίδραση ήταν πρωτοφανής σε ένταση και σε περιεχόμενο για τα γαλλικά πολιτικά ήθη, καθώς ουκ ολίγοι Γάλλοι πολιτικοί έχουν καταδικαστεί κατά καιρούς, αλλά ουδείς τόλμησε να εκφράσει κάτι παραπάνω από «παράπονο».

Αμέσως μετά την καταδίκη, ο Γάλλος Πρόεδρος, που σύμφωνα με το άρθρο 64 του Συντάγματος είναι εγγυητής της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, προχώρησε σε μια απαρίθμηση των προτερημάτων Ζιπέ, «ακεραιότητα, εντιμότητα, εξαίρετη ποιότητα» κλπ., υποσκάπτοντας το δικαστικό σκεπτικό. Προφανώς, οι δηλώσεις Σιράκ έδωσαν το σύνθημα και ολόκληρος ο κυβερνητικός και κομματικός μηχανισμός του UMP, με ανοιχτό ή λιγότερο ανοιχτό τρόπο, άρχισε να πλέκει το εγκώμιο «του ανθρώπου που είναι αναγκαίος στη Γαλλία» και να αμφισβητεί την απόφαση του δικαστηρίου, με κάποιους, μάλιστα, να ισχυρίζονται ότι «ορισμένοι θα ήθελαν τον Ζιπέ εκτός πολιτικής».

Η αντιπαράθεση που ξέσπασε έλαβε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις, όταν η πρόεδρος του δικαστηρίου, που εκδίκασε την υπόθεση Ζιπέ, κατήγγειλε ότι η ίδια, συνεργάτες της και άλλα μέλη του δικαστηρίου, δέχτηκαν απειλητικά τηλεφωνήματα, τα γραφεία τους διαρρήχτηκαν, τα ηλεκτρονικά τους αρχεία για τη δίκη παραβιάστηκαν. Οι καταγγελίες της Κατρίν Πιερς προκάλεσαν αλυσιδωτές αντιδράσεις, τόσο στο δικαστικό σώμα, όσο και στην κυβέρνηση.

Ο Γάλλος Πρόεδρος άδραξε την ευκαιρία για να «αποδείξει» την ακεραιότητά του και διέταξε τη σύσταση διερευνητικής επιτροπής. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι, που υποστήριξαν ότι η άμεση αντίδραση Σιράκ δεν ήταν παρά μια προσπάθεια να «επανέλθει» στο προσκήνιο πιο «εξαγνισμένος» και να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη. Σε σύσταση κοινοβουλευτικής διερευνητικής επιτροπής, προχώρησε και ο πρόεδρος του γαλλικού Κοινοβουλίου, επίσης μέλος του UMP.

Το ζήτημα, όμως, είναι ότι, με βάση το γαλλικό Σύνταγμα, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα και οι δύο αυτές κινήσεις να είναι παράνομες, καθώς μοναδικός υπεύθυνος για τη διερεύνηση ανάλογων κατηγοριών είναι το Ανώτατο Συμβούλιο του Δικαστικού Σώματος. Ενα 16μελές όργανο, που απαρτίζεται από δικαστικούς, και στο οποίο προεδρεύει, εθιμοτυπικά, ο εκάστοτε Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Το Συμβούλιο έχει το καθήκον να «βοηθά» τον Πρόεδρο στο έργο του ως εγγυητή της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, ο οποίος, φυσικά, δεν μπορεί να λαμβάνει μόνος του πρωτοβουλίες.

Ούτε καν τα προσχήματα

Ουδείς, στη Γαλλία, φαίνεται να έχει αυταπάτες όσον αφορά στις δίκες ή στις καταδίκες για σκάνδαλα, γνωρίζοντας πολύ καλά αυτό που ο ίδιος ο Ζιπέ ομολόγησε, ότι, δηλαδή, μέσα στο υπάρχον σύστημα «έτσι γίνονται τα πράγματα». Αυτό, όμως, που υπογραμμίζουν οι περισσότεροι αναλυτές είναι ότι η ηγεσία του Ζακ Σιράκ μοιάζει να επιλέγει την ευθεία επίθεση κατά της Δικαιοσύνης, επιδιώκοντας την αποδυνάμωσή της, «σε μια προσπάθεια αποσυμπίεσης και αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης από μείζονα προβλήματα στην εξωτερική, αλλά και στην εσωτερική πολιτική της χώρας, όπως είναι, π.χ., η λήψη ακόμη σκληρότερων μέτρων λιτότητας».

«Φυσικά, η περίφημη ισότητα του γνωστού γαλλικού τριπτύχου της γαλλικής δημοκρατίας -ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη - ποτέ δεν ίσχυσε κατά γράμμα στην πορεία της χώρας προς την ανάδειξή της σε μια σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία. Αλλη ισότητα εφαρμόζεται για τους έχοντες και κατέχοντες και άλλοι για τους μη έχοντες», σημειώνει σε άρθρο της η εφημερίδα «Liberation». «Μόνο, που, πλέον, περνάμε σε μια νέα φάση, όπου δεν τηρούνται ούτε καν τα προσχήματα, σε μια φάση "μπερλουσκονοποίησης" της γαλλικής πολιτικής ζωής», καταλήγει κυνικά.


Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ