«Αποστειρωμένη», κοινωνικά, πολιτεία

Ενας περίπατος στην Πλάκα. Εκείνη, τη διαφορετική Πλάκα στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες, την εξωραϊσμένη στις σύγχρονες φωτογραφίες και στα τουριστικά προσκλητήρια, που επιμένουν να ανακαλούν την άλλοτε ομορφιά αυτής της συνοικίας στους πρόποδες της Ακρόπολης, κρύβοντας επιμελημένα τη σημερινή ασχήμια

Κυριακή 16 Απρίλη 2000

Καρέκλες και ομπρέλες, δίπλα από την οδό των Παναθηναίων
Στο όνομα ενός κούφιου μεγαλοϊδεατισμού που άκουγε στη ρήση «αρχαίο πνεύμα αθάνατο» ο ιστορικός οικισμός αποστειρώθηκε, έπαψε να είναι γειτονιά, οι γυναίκες δεν ξαναβγήκαν να ασβεστώσουν τα πεζούλια. Χάθηκε η καθημερινή ζωή και λειτουργία, που, στην πραγματικότητα, προστάτευε τον οικισμό. Μέσα από αυτό το αποστειρωμένο περιβάλλον, επέλεξαν κάποιοι να πλασάρουν την Ακρόπολη. Αυτό ήταν και η αρχή του τέλους... Αξίζει να αναφερθεί ως αντίστροφο παράδειγμα το ιστορικό κέντρο της Ρώμης, που διατηρείται ακριβώς επειδή δεν απονεκρώθηκε από τις παραδοσιακές του χρήσεις.

Η Πλάκα παραδόθηκε άνευ όρων στις τουριστικές - εμπορικές χρήσεις και έγινε περιζήτητη γειτονιά νεότερων ευκατάστατων οικογενειών, που προσδοκούσαν να επενδύσουν την ευμάρεια με το ντεκόρ ενός παραδοσιακού οικισμού. Οσο για τις άλλες λειτουργίες, τα καφενεδάκια αντικαταστάθηκαν από χιλιάδες τραπεζάκια έξω... στους δρόμους, στα πεζοδρόμια, ομπρέλες για τον ήλιο, όλα με θέα στην Ακρόπολη. Ακριβοπληρωμένη θέα στην Ακρόπολη.

Για να γίνουν όλα αυτά, δόθηκαν άδειες υπεράνω πάσης προστασίας και πάσης νομοθεσίας . Στην πραγματικότητα, ποτέ το ΥΠΠΟ και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο δεν έθεσαν ένα πλαίσιο αρχών, ώστε να επιβληθεί και στα άλλα συναρμόδια υπουργεία. Και όποτε έγινε, παραβιάστηκε την επόμενη στιγμή, δεδομένου ότι οι αποφάσεις σε αιτήματα που αφορούν στην περιοχή παίρνονται κατά περίπτωση, ανάλογα με τον αιτούντα, τον κύκλο του, τις πιέσεις.

Το προστατευόμενο πλακόστρωτο του Πικιώνη ...κάτω από τα τραπέζια
Σήμερα υπάρχει ένα καθεστώς, που κανείς δεν ξέρει αν θα μεταβληθεί ούτε με την Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων. Η μεγαλόπνοη Ενοποίηση, εάν ποτέ βρει το δρόμο της και το στόχο της, υποτίθεται πως θα απελευθερώσει την Πλάκα και τους γύρω αρχαιολογικούς χώρους από το πνιγηρό περιβάλλον . Ομως, πώς είναι δυνατόν να γίνουν τόσες ραγδαίες αλλαγές, όταν επί χρόνια το υπουργείο Πολιτισμού, διά των αρμοδίων Εφορειών Αρχαιοτήτων, «δυσκολεύεται» να ελέγξει την υπάρχουσα κατάσταση και, αν όχι να καταργήσει, τουλάχιστον να περιορίσει την εξάπλωση των χρήσεων που υπάρχουν; Δηλαδή, να αναλάβει το κόστος αυτής της σύγκρουσης με τους ευκατάστατους ιδιοκτήτες της Πλάκας και να πιέσει προς τις συναρμόδιες υπηρεσίες και υπουργεία (ΥΠΕΧΩΔΕ, υπουργείο Δημόσιας Τάξης κ.ά).

Οποια διαδρομή κι αν επιλέξει κανείς, μάλλον θα απογοητευτεί. Η «ενοποίηση» των «τραπεζακίων», των οσμών και των ήχων βρήκε την τέλεια εφαρμογή της. Βαδίζοντας στο πλακόστρωτο του Πικιώνη, τότε θα διαπιστώσουμε την απόλυτη ανακολουθία, ανάμεσα στο νόμο, που υποτίθεται ότι προστατεύει, και στην πραγματικότητα. Το κατ' ευφημισμόν προστατευόμενο πλακόστρωτο του Πικιώνη καταπονείται ανηλεώς από τροχοφόρα όλων των ειδών, έως και τριαξονικά, που εισβάλλουν στην Πλάκα για την τροφοδοσία των τουριστικών και άλλων καταστημάτων. Τις μέρες δε των παραστάσεων στο Ηρώδειο, μετατρέπεται σε πάρκιν.

Το υπουργείο Πολιτισμού, στην προκειμένη περίπτωση η αρμόδια Εφορεία, αν και προστατεύει ή οφείλει να προστατεύει σύμφωνα με το νόμο, δε «τολμάει» να απαγορεύσει, διότι η κυκλοφορία των οχημάτων είναι υπόθεση του υπουργείου Δημόσιας Τάξης. Κι αναρωτιέται κανείς γιατί δεν απαγορεύει αυτό το υπουργείο; Ισχύουν άλλοι νόμοι; Λίγο πιο πάνω, τα τραπέζια καφετερίας εξαπλώνονται πάνω στο πλακόστρωτο. Κι εδώ ισχύουν άλλοι νόμοι; Κατεβαίνοντας προς την οδό Διοσκούρων, τα τραπέζια μιας άλλης καφετερίας διεκδικούν κάθε μέρα λίγο κομμάτι γης και βρίσκονται, όχι σε θέαση, αλλά σε επαφή με τη διπλανή έκταση, όπου είναι η αρχαία οδός των Παναθηναίων. Δηλαδή, όποιος βαδίζει στην οδό των Παναθηναίων, σε απόσταση ελάχιστων μέτρων βλέπει ομπρέλες και καρέκλες.

Για τη διόρθωση μιας ήδη συντελεσμένης αλλοίωσης, χρειάζεται πολιτική βούληση, που δε θα σύρεται πίσω από κάθε είδους πιέσεις και σκοπιμότητες. Χρειάζεται πολιτική, που δε θα αποφασίζει κατά περίπτωση και δε θα θυσιάζει μνημεία και χώρους στο θέαμα. Αλλά ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, το ίδιο το υπουργείο Πολιτισμού, διά των Υπηρεσιών και των Συμβουλίων του που υπεραμύνονται της προστασίας, παρέδωσε την Ακρόπολη στις φωτιές του «Μιλένιουμ».


Δήμητρα ΜΥΡΙΛΛΑ