«Η Μακρόνησος είναι πλέον καταξιωμένη στη συνείδηση του λαού σαν ιστορικός τόπος, μνημειακός, που ανήκει στην Ελλάδα και στο λαό της. Και έχουμε χρέος να υπερασπίζουμε, να αναδείχνουμε και να διαδίδουμε την ιστορική μνήμη και ακόμη να διατηρούνται τα πειστήρια της Μακρονήσου, δηλαδή τα κτίρια, τα στρατόπεδα και όλα όσα παρουσιάζουν το ειδεχθές αυτό κολαστήριο». Το χρέος αυτό, ειπωμένο από τον Μακρονησιώτη Παναγιώτη Μακρή, σηκώνει- εκτός από το φορέα των Μακρονησιωτών (ΠΕΚΑΜ)- σχεδόν δεκαπέντε χρόνια στους ώμους της και μια ομάδα τεχνικών επιστημόνων- μελών του μη κυβερνητικού Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Ιστορικών Τόπων και Μνημείων (ICOMOS). Από αυτή την ομάδα προέρχεται και η «Ομάδα Εργασίας για την Προστασία και Ανάδειξη του Ιστορικού Τόπου της Μακρονήσου», στην οποία ανήκει ο έπαινος για την πραγματοποίηση διημερίδας στο ΕΜΠ, επί πρυτανείας Θεμιστοκλή Ξανθόπουλου (3/1998), με στόχο την- επιστημονικά τεκμηριωμένη- διεκδίκηση εφαρμογής κρατικών μέτρων προστασίας της Μακρονήσου. Θέμα της διημερίδας- στην οποία συμμετείχαν εισηγητικά 20 επιστήμονες (διαφόρων ειδικοτήτων), με χαιρετισμούς και παρεμβάσεις τους αρκετοί Μακρονησιώτες, καθώς και εκπρόσωποι των συναρμόδιων υπουργείων (ΥΠΠΟ, ΥΠΕΧΩΔΕ)- ήταν «Ιστορικό Τοπίο και Ιστορική Μνήμη (Το παράδειγμα της Μακρονήσου)». Τα χρησιμότατα (χρησιμότατα και για την «ιστοριογράφησή» της μετά πολλών εμποδίων, παρά τις κατά καιρούς κυβερνητικές δηλώσεις «συμπαράστασης της Πολιτείας», προσπάθειας προστασίας της Μακρονήσου), διαφωτιστικότατα και ως προς την ανάγκη εφαρμογής όλων των μέτρων προστασίας της. Πρακτικά, αυτής της επιστημονικής συνάντησης, εμπλουτισμένα με φωτογραφίες, κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις «Φιλίστωρ». Ο τόμος αξίζει να διαβαστεί- ιδιαίτερα από τη νέα γενιά. Γιατί; Γιατί, εφ' ενός προσφέρει ιστορική γνώση, γνώση, τεκμηριωμένη επιστημονικά και, κυρίως, με μαρτυρίες Μακρονησιωτών. Και αφ' ετέρου, γιατί η υλοποίηση της προστασίας της μνημειακής Μακρονήσου, έχει μπροστά της πολύ διεκδικητικό δρόμο, τον οποίο, εξ αιτίας της «εκσυγχρονισμένης» υποκριτικής κυβερνητικής υποσχεσιολογίας, θα χρειαστεί να «διανύσει» και η νέα γενιά.

Χαρακτηριστική, για τις προσπάθειες που θα χρειαστούν ακόμα, ήταν η εισήγηση της Ρένας Λευκαδίτου (αρχιτεκτόνισσα, μέλος της «Ομάδας Εργασίας για την προστασία της Μακρονήσου» και της οργανωτικής επιτροπής της συνάντησης). Οπως επισήμανε η Ρ. Λευκαδίτου, η διάσωση της κτιρίων και της χλωρίδας, η βατότητα του δρόμου και της προβλήτας, η υλοποίηση- επιτέλους- του Νομοθετικού Διατάγματος του ΥΠΕΧΩΔΕ που απαγορεύει τις βλαπτικές, για τα μνημεία και το περιβάλλον χρήσεις της γης, η διεθνής εξασφάλιση της προστασίας, είναι σοβαρά και επείγοντα προβλήματα.