Λαϊκή τέχνη και πρωτοπορία
Παρασκευή 11 Ιούνη 2004

«Οταν ο Σαγκάλ έμαθε να πετάει. Από την Εικόνα στην Πρωτοπορία» τιτλοφορείται η έκθεση που παρουσιάζει το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη (λιμάνι, Αποθήκη Β1). Η έκθεση, που ήρθε από τη Φραγκφούρτη στη Θεσσαλονίκη, αποτελεί συμπαραγωγή με το Μουσείο Εικόνων Φραγκφούρτης. Επιχειρεί να καταδείξει, πώς επηρεάστηκαν οι καλλιτέχνες του 20ού αιώνα από τη βυζαντινή τέχνη (θρησκευτική και κοσμική) και από τη ρώσικη λαϊκή τέχνη, όπως αυτή εκφράζεται στα «lubki», τις τυπωμένες εικόνες με θρησκευτικά, κοσμικά, παραμυθολογικά και σατιρικά λαϊκά θέματα, τα οποία διαμόρφωσαν την πανέμορφη ρωσική λαϊκή παράδοση.

Εργα της Ρωσικής Πρωτοπορίας από τη Συλλογή Κωστάκη, θρησκευτικές και ιστοριολογικές εικόνες του Μουσείου Εικόνων αποτελούν τον πυρήνα των εκθεμάτων. Για την πραγματοποίησή της, εξασφαλίστηκαν δάνεια από σημαντικά μουσεία της Ευρώπης: Μουσείο Τίσσεν της Μαδρίτης, το Κρατικό Ιστορικό Μουσείο Πετρούπολης, Μουσείο Εικόνων Φραγκφούρτης, Οπερα Φραγκφούρτης και έργα που προέρχονται από ιδιωτικές συλλογές. Παρουσιάζονται 140 περίπου έργα ζωγραφικής, χαρακτικά, σχέδια και βιβλία καλλιτεχνών όπως οι: M. Σαγκάλ, K. Μάλεβιτς, Βλ. Μαγιακόφσκι, Β. Καντίνσκι, M. Λαριόνοφ, E. Λισίτσκι, A. Εξτερ, Λ. Ποπόβα, Ι.Κλουν, Α. Ροντσένκο, A. Γιαβλένσκι, Κ. Πετρόφ Βότκιν, N. Καντσαρόβα, Ι. Κουντριάτσεφ, Ι. Μοργκουνόφ. Μαζί με ρωσικές εικόνες και lubki, οδηγούν τον θεατή στους ανάλογους συσχετισμούς: Σε θέματα μορφής, χρήσης του χρώματος, δομής, λειτουργίας του φωτός, αλλά και οργάνωσης της σύνθεσης. Ανάμεσα στα παρουσιαζόμενα έργα και το σπουδαίο, μεγάλων διαστάσεων έργο του Μαρκ Σαγκάλ «Κομέντια ντελ άρτε», το οποίο βγαίνει για πρώτη φορά από την Οπερα της Φραγκφούρτης, για να εκτεθεί στη Θεσσαλονίκη, συνοδευόμενο και από 14 προσχέδιά του.

Ο καλαίσθητος τρίγλωσσος κατάλογος (ελληνικά, γερμανικά, αγγλικά) που συνοδεύει την έκθεση, περιλαμβάνει πλούσια εικονογράφηση και θεωρητικά κείμενα, τα οποία τεκμηριώνουν τόσο τη σχέση των θρησκευτικών εικόνων με τα lubok, όσο και την επίδραση που αυτά άσκησαν σε καλλιτέχνες της πρωτοπορίας, όπως οι Σαγκάλ, Μαλέβιτς, Γιαβλένσκι, Ποπόβα, Γκοντσάροβα, Λαριόνοφ, Τάτλιν κ.ά. Επιμελήτρια της έκθεσης είναι η Σνεζάνκα Μπάουερ.