Η εκπομπή «Ποιητική Αδεία» που επιμελείται και παρουσιάζει ο Γιώργος Μηλιώνης, την Κυριακή 6 με 8 το απόγευμα στον «902 ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΑ FM», θα είναι αφιερωμένη στα 40 χρόνια από την ηχογράφηση του μεγάλου ποιήματος του Οδυσσέα Ελύτη, «Αξιον Εστί».

«Ηταν Σεπτέμβριος του 1960», σημειώνει ο Μίκης Θεοδωράκης, «όταν ένα μεσημέρι στο "όρθιο" του Λουμίδη, μπροστά στο "Παλλάς" με πλησίασε ο Οδυσσέας Ελύτης, λέγοντάς μου πως τελείωσε το "Αξιον Εστί", και ζήτησε μια διεύθυνσή μου να μου το στείλει, καθώς "κάτι του έλεγε" πως θα με εμπνεύσει».

Ο Μίκης του έδωσε τη διεύθυνσή του στο Παρίσι, που έμενε τότε, και «δεν πέρασε μήνας κι ο παριζιάνος ταχυδρόμος άφησε στο θυρωρείο το φρεσκοτυπωμένο βιβλίο του Ελύτη».

«Αφού το ρούφηξα μονομιάς, από την πρώτη ως την τελευταία λέξη, βάλθηκα να το μελοποιήσω, στο ποίημα ενυπήρχε ήδη η μουσική».

Ο Μίκης Θεοδωράκης άρχισε να συνθέτει τη μουσική την άνοιξη του 1961 και η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε το Μάρτη του 1964. Η δισκογραφική εταιρία αρνήθηκε αρχικά την ηχογράφηση, όμως, τελικά, την όλη κατάσταση «έσωσε» το συμβόλαιο του Μίκη που υποχρέωνε την εταιρία να δισκογραφεί ένα μεγάλο συμφωνικό του έργο κάθε χρόνο.

«Τη μέρα που γράφαμε τα τραγούδια του "Αξιον Εστί", θυμάμαι πως είχε έρθει στο στούντιο κάποιο σχολείο κι εγώ είπα στα παιδιά να καθίσουν στο πάτωμα ήσυχα ήσυχα να παρακολουθήσουν τη φωνοληψία. Οι άλλοι δεν ήθελαν από φόβο μήπως γίνουν θόρυβοι, όμως εμένα μου άρεσε που το ΕΝΑ ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ θα γραφόταν οριστικά πάνω στο δίσκο με φόντο την ανάσα και τα χτυπήματα της καρδιάς των παιδιών. Μπορεί να μην ακούγονται. Ομως ποιος δεν τα αισθάνεται;».

Το «Αξιον Εστί» είχε αρχικά συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Αθηνών, όμως η τότε κυβέρνηση της Ενωσης Κέντρου επενέβη και απαγόρευσε τη συμμετοχή του έργου με το αιτιολογικό ότι δεν είναι ανάλογο με τη σοβαρότητα του Ηρωδείου. Προτάθηκε ως λύση το Παναθηναϊκό Στάδιο, ο Μίκης αρνήθηκε και τελικά το έργο παρουσιάστηκε στο Θέατρο «Κοτοπούλη» («Ρεξ»), στις 19 Οκτώβρη 1964. Ερμηνευτής ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, αφηγητής ο Μάνος Κατράκης, ψάλτης ο Θεόδωρος Δημήτριεφ, ορχήστρα, η Μικρή Ορχήστρα Αθηνών.

Από τότε μέχρι σήμερα, και για πάντα, το μεγαλειώδες έργο «βγάζει την ψυχή της μουσικής μας ακέραιη, ντυμένη με πάχνος και δροσοσταλίδες, χορεύοντας με το ρωμαίικο νταούλι», όπως σημειώνει ο Μίκης Θεοδωράκης, και συνεχίζει γράφοντας «ας αφήσωμε τις επιδείξεις για τους λαούς που έχασαν την ψυχή τους, κι ας τραγουδήσουμε απλά τους καημούς και τις ελπίδες της ρωμιοσύνης».