Αν η ομορφιά είναι «μετρήσιμο» μέγεθος, τότε το «μέτρο» της είναι ο άνθρωπος. Ο μαχόμενος να δημιουργήσει. Ο αρνούμενος να καταστρέψει. Ο ποιών το μέτρο, την αρμονία, την αυθεντικότητα. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να εκφραστούν όλα αυτά και ακόμη περισσότερα σε μια τελετή έναρξης μιας διοργάνωσης Ολυμπιακών Αγώνων; Το ερώτημα θα ήταν πολύ λιγότερο ρητορικό, ίσως και καθόλου, αν οι ίδιοι οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν πραγματικά η κορυφαία γιορτή της ανθρωπότητας. Κάτι το οποίο δε νομίζουν ότι είναι ακόμη και οι λιγότερο σκεπτικιστές.

Από τη στιγμή που το «δάκρυ» του «Μίσα» στους Ολυμπιακούς της Μόσχας θα μείνει για πολύ καιρό στη συλλογική συνείδηση της ανθρωπότητας ως το καταλυτικό σημειολογικό στοιχείο για τον πόνο και τις ελπίδες της, ο «πήχης» για αναλόγου είδους εκδηλώσεις ανέβηκε σε δυσθεώρητα ύψη. Και από τη στιγμή που κάτι τέτοιο συνέβη, τα κριτήρια για τις τελετές που ακολούθησαν είναι ακόμη πιο σκληρά, τουλάχιστον για όσους επιμένουν σε αυτά τα κριτήρια.

Η χτεσινή τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας στο ΟΑΚΑ δε θα μπορούσε παρά να απηχεί την ιστορική συγκυρία στην οποία έλαβε χώρα. Ομως, αυτό το αντικειμενικό δεδομένο απλώς εξηγεί. Δε «μοιράζει» άλλοθι. Αποκαλύπτει επίσης τον τρόπο με τον οποίο ταλαντούχοι δημιουργοί θέτουν στο περιεχόμενο της δημιουργίας τους καθόλου «ρομαντικά» όρια, όπως οι αναγκαιότητες της κυρίαρχης ιδεολογίας. Το γεγονός αυτό αποκαλύπτει με τη σειρά του το πόσο βαθιά αντι-ανθρώπινο είναι το εκμεταλλευτικό σύστημα που ζούμε. Από τη στιγμή που αυτή ήταν η αντικειμενική ιδεολογική βάση της τελετής, μπορεί κανείς να εντυπωσιαστεί, αλλά δε θα φτάσει ποτέ στη λύτρωση που οδηγεί η προοδευτική αντίληψη για την τέχνη.

Το πρώτο «στίγμα» των παραπάνω ορίων δόθηκε από το βίντεο με εικόνες από την Ελλάδα που «άνοιξε» την τελετή. Εικόνες άψογες τεχνικά και αισθητικά που ικανοποιούσαν την τρέχουσα αντίληψη για την «προβολή» της χώρας. Σαφέστατα, όμως, μια εικόνα από το «Village Park» στου Ρέντη, όπως αυτή που εμφανίστηκε για λίγο στην ταινία, μόνο την κυρίαρχη αντίληψη για το επίπεδο της σύγχρονης «ψυχαγωγίας» στην Ελλάδα μπορεί να ικανοποιήσει.

Το χαρακτηριστικότερο όμως σημείο του περιεχομένου της τελετής, αυτό που απηχεί τον τρόπο που αντιλαμβάνεται το εγχώριο κεφάλαιο την ελληνική Ιστορία, ήταν η επιλογή να αναδειχτούν οι πιο «ανώδυνες», ή, έστω, εντέχνως «επεξεργασμένες» στιγμές της. Πολύ περισσότερο, να αναδειχτούν οι στιγμές που συμβάλλουν στην τεκμηρίωση της «ισχυρής Ελλάδας» των κυρίαρχων εκμεταλλευτών και των «μεγάλων εθνικών ιδεών». Αλλωστε, πάντα σε ανάλογες στιγμές οι ίδιες ιστορικές περίοδοι, με το ίδιο περιεχόμενο, την ίδια στόχευση, προβάλλονται προκειμένου να υπηρετήσουν τις επιδιώξεις της άρχουσας τάξης. Ετσι, μετά την Αρχαιότητα, το Βυζάντιο και την Επανάσταση του '21, επίσης «ρετουσαρισμένη» και έξω από το ουσιαστικό ιστορικό της περιεχόμενο, «παρήλασαν» στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού, όπως ο Καραγκιόζης και το Ρεμπέτικο, αφήνοντας να εννοηθεί πως το νεοελληνικό κράτος, από το 1830 και μετά, ήταν κάτι σαν ...«Ελβετία» της Μεσογείου. Λες και δεν είχε άλλες κορυφαίες στιγμές να επιδείξει ο ελληνικός λαός, στον οποίο υποτίθεται πως «ανήκει» αυτή η «γιορτή». Ακριβώς όμως επειδή δεν του ανήκει, γι' αυτό και ήταν απούσα η νεότερη ιστορία του.

Θα περίμενε κανείς μετά από τα παραπάνω, το τελικό συμπέρασμα για τη χτεσινή τελετή να ήταν απογοητευτικό. Κι όμως, κάθε άλλο. Δεν πρόκειται για αντίφαση, αλλά για επιβεβαίωση της ύπαρξης ταλαντούχων, σύγχρονων δημιουργών, όπως σημειώνεται παραπάνω. Γιατί ο Δημήτρης Παπαϊωάννου - ο εμπνευστής του σεναρίου της τελετής - οι συνεργάτες του και οι χιλιάδες των νέων που συμμετείχαν στην υλοποίησή της κατάφεραν, μέσα σε αυτά τα ασφυκτικά ιδεολογικά και πολιτικά όρια, να κάνουν εντυπωσιακές αισθητικές υπερβάσεις.

Κατ' αρχάς κατάφεραν να μη φανεί ο όγκος της σύγχρονης τεχνολογίας που «επιστρατεύτηκε». Η τεχνολογία «υπηρέτησε» το καλλιτεχνικό τους όραμα και δεν το καθυπόταξε. Η σκηνοθεσία ευρηματική. Η σκηνογραφία αποτύπωνε με εκπληκτική πιστότητα τα σύμβολα όλων των ιστορικών περιόδων που «παρήλασαν». Τα οποία δεν ήταν απλά αναγνωρίσιμα αλλά αποδόθηκαν με έναν εντυπωσιακό τρόπο: Τα τύμπανα που χτυπούσαν στο ρυθμό της ανθρώπινης καρδιάς. Ο ευφυής «διάλογος» των δύο τυμπανιστών, με τον έναν να βρίσκεται μέσα στο στάδιο και τον άλλο να «συνομιλεί» μουσικά μαζί του από τη γιγαντοοθόνη με φόντο την αρχαία Ολυμπία. Η πιο ανθρώπινη ίσως και βαθιά ελληνική στιγμή της βραδιάς, το «χάρτινο» καραβάκι να διασχίζει τη «θάλασσα» με ένα αγόρι μέσα του υπό τους ήχους της «μαγικής» μουσικής του Χατζιδάκι. Ο «κομήτης» που μετέτρεψε το νερό σε φωτιά διαγράφοντας τους ολυμπιακούς κύκλους. Η αποθέωση του έρωτα με την εκπληκτική χορογραφία του ζευγαριού. Το επίσης ευφυές «ταξίδι» στην αρχαία ελληνική τέχνη με το τεράστιο κυκλαδικό ειδώλιο να «γεννά» από μέσα του μεγάλους «σταθμούς» αυτής της τέχνης.

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου κατάφερε να «παντρέψει» τη σύγχρονη τεχνολογία και αισθητική με ένα σενάριο με αναφορές στο παρελθόν (έστω σε αυτό το παρελθόν για το οποίο είπαμε παραπάνω), αλλά καταθέτοντας μια Ολυμπιακή εναρκτήρια τελετή, που, τουλάχιστον στη μορφή της, υπηρέτησε το μέτρο, την αρμονία και την καλή αισθητικά καλλιτεχνική δημιουργία. Αλλά μόνον αυτή.