ΧΙΝΕΡ ΣΑΛΕΕΜ
Vodka lemon
Παρασκευή 10 Σεπτέμβρη 2004

Ο γέρος (Ρομίκ Αβινιάν) και η ντουλάπα για «σκότωμα»
Ο γεννημένος στο Ιρακινό Κουρδιστάν σκηνοθέτης Χινέρ Σαλέεμ δε χρειάστηκε απατηλές δεξιοτεχνίες να πει την αλήθεια. Διάλεξε τον προσιτότερο τρόπο να μας διηγηθεί μια βαθιά συναισθηματική και πολύ ανθρώπινη ιστορία. Δε χρησιμοποίησε τέρατα και μάγισσες, σασπένς και μυστήριο, πράγματα «εντυπωσιακά». Αυτός άπλωσε, απλά και λειτουργικά, πάνω σ' ένα πάλλευκο από το χιόνι τοπίο όλη του την αγάπη για την Αρμενία και τους ανθρώπους της, και μας συγκίνησε βαθιά και ειλικρινά.

Μας είπε, χωρίς περιττές «τεχνικές», χωρίς ακραίες καταγγελίες, χωρίς μελοδραματισμούς, απλά και λιτά, όπως είναι τα αληθινά έργα τέχνης, πως ο λαός της Αρμενίας, μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού, ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με την καπιταλιστική πραγματικότητα. Και πως για να επιβιώσει πουλάει ό,τι του έχει απομείνει. Μια ντουλάπα, την τηλεόραση, τα ρούχα του στρατού που υπηρέτησε, το κορμί του. Και όλα αυτά με ένα μοναδικό χιούμορ. Με μια πικρή και μαζί γλυκιά αφήγηση.

Ο Χάμο, συνταξιούχος αξιωματικός του σοβιετικού στρατού, περιμένει από το γιο του, που έφυγε οικονομικός μετανάστης στη Γαλλία, να του στείλει κάποια οικονομική βοήθεια, αφού η σύνταξή του δε φτάνει ούτε για τα τσιγάρα του. Ομως, στη Δύση πρέπει πρώτα να βρεις δουλιά, να αποκτήσεις «πράσινη κάρτα», να καλύψεις - αν τις καλύψεις - τις δικές σου ανάγκες και μετά, φυσικά, ο πατέρας. Στο «διπλανό» σπίτι, βέβαια, τα πράγματα είναι χειρότερα. Η κόρη καταλήγει, το πιο εύκολο(;), πόρνη. Κάποιοι άλλοι προσπαθούν να την «πιάσουν»... Και τα «κοράκια» γύρω να βουτάνε για τα θηράματα!

Μη φανταστείτε πως θα σας πιάσει απελπισία! Οχι! Οι άνθρωποι δεν το βάζουν κάτω. Επιβίωσαν για χιλιάδες χρόνια σε αυτό το άγριο και «αφιλόξενο» μέρος, πολεμώντας με όλα τα στοιχεία της φύσης. Πολεμώντας με τις θρησκείες, τις δουλοκτητικές και φεουδαρχικές κοινωνίες, τον καπιταλισμό θα φοβηθούν; Γι' αυτό και τραγουδάνε, και χορεύουνε, και ερωτεύονται. Μπόρα είναι, πιστεύουνε, και θα περάσει. Φτάνει οι ίδιοι να μη χάσουν την ανθρωπιά τους. Εκεί, λοιπόν, δίνουνε τον αγώνα. Γι' αυτό παλεύουν να παραμείνουν αξιοπρεπείς. Ακόμα και σε προχωρημένες ηλικίες ερωτεύονται.

Με «μίνιμουμ» πράγματα. Με το τοπίο, με τα πρόσωπα, με το ήθος και με την ειλικρίνεια, ο Σαλέεμ έφτιαξε ένα μικρό έργο τέχνης. Τίποτα περιττό δεν υπάρχει στην ταινία. Τίποτα «φτιαχτό». Δεν πετάς τίποτα. Ολα έχουν την αξία τους. Τα χαμόγελα, τα βλέμματα, η αμηχανία.

Παίζουν: Ρομίκ Αβινιάν (τι θαυμάσιος γέρος!), Λάλα Σαρικσιάν (υπέροχη αξιοπρεπής φυσιογνωμία), Ιβάν Φρτανέκ, Αρμέν Μαρουτιάν κ.ά.