Σαν χτες, πριν από 30 χρόνια ακριβώς, στις 25 Σεπτέμβρη του 1974, κυκλοφορούσε ξανά νόμιμος ο «Ριζοσπάστης», μετά από 27 συνεχή χρόνια παρανομίας. Αυτά τα 30 χρόνια νόμιμης επανέκδοσης αποτελούν και την πιο μεγάλη περίοδο της νόμιμης παρουσίας του. Με συγκίνηση, κρατάμε στα χέρια μας το σημερινό 8.987ο νόμιμο φύλλο της εφημερίδας μας.

Ξεφυλλίζοντας, φυλλομετρώντας, κοιτάζοντας στο αρχείο όλες τις εκδόσεις του «Ρ», τα λευκώματα που έχουν κυκλοφορήσει, ιδιαίτερα τα φύλλα στις μαύρες μέρες της παρανομίας, δεν μπορείς παρά να νιώσεις βαθιά συγκίνηση και δέος απέναντι σε όλους τους αγωνιστές, που έγραψαν αυτές τις λαμπρές σελίδες, που διδάσκουν και διαπαιδαγωγούν και σήμερα τις νεότερες γενιές, με το παράδειγμά τους, την ανωτερότητά τους, το μεγαλείο της πίστης στον αγώνα, στο δίκιο, στην κοινωνική απελευθέρωση, στην τελική νίκη του σοσιαλισμού και των αξιών, για τα οποία αξίζει να ζει και να μεγαλουργεί ο άνθρωπος.

Ανάμεσά τους, δημοσιογράφοι παλιοί και έμπειροι, αλλά και η νέα - κάθε φορά - γενιά δημοσιογράφων, που έπαιρνε τη σκυτάλη και που έκανε τα πρώτα της βήματα μέσα στη φωτιά του αγώνα.

Ιδιαίτερα σημαντική σ' αυτήν την υπόθεση, ήταν η συμβολή των καλλιτεχνών, των χαρακτών, των σκιτσογράφων, που αφιέρωσαν το ταλέντο τους και που με τα σπουδαία έργα τους, μέσα από τον παράνομο Τύπο, φλόγιζαν τις καρδιές των αγωνιστών.

Παρόντες σ' αυτήν την αλυσίδα της ζωντανής και μαχητικής, αληθινής δημοσιογραφίας, ήταν φυσικά και οι κυνηγοί των ντοκουμέντων, με τη φωτογραφική τους μηχανή, σαν εργαλείο που καταγράφει ιστορία, μέσα από μύριες όσες δυσκολίες και κινδύνους.

Ταυτόχρονα, πρέπει και σήμερα να θυμηθούμε και να τιμήσουμε όπως τους αξίζει κι εκείνους τους αμέτρητους, τους άγνωστους, νέους και γέρους, άνδρες και γυναίκες, εργάτες και αγρότες, ανθρώπους της Τέχνης και των Γραμμάτων, που είχαν πάρει στα χέρια τους τη διανομή του παράνομου Τύπου, στις γιάφκες, στα σπίτια, στις σχολές, στα εργοστάσια, μέρα και νύχτα και που πολλοί από αυτούς στήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα ή έμειναν πολλά χρόνια σε φυλακές και εξορίες, γιατί βρέθηκαν με την παράνομη εφημερίδα ή την παράνομη προκήρυξη πάνω τους.

Ενα πραγματικό «κύκλωμα θανάτου», όπως το ονομάζει σε χρονογράφημά του στο «Ρ» ο Νίκος Καραντηνός. «Ενα κύκλωμα θανάτου από τον συντάκτη, το δημοσιογράφο και από τον τυπογράφο ως τον αναγνώστη. Κι έπειτα εκείνη η ατέλειωτη αλυσίδα, που από χέρι σε χέρι διακινούσε τα έντυπα. Χιλιοδιπλωμένα, χιλιοφθαρμένα και χιλιοδιαβασμένα σε μυστική σύναξη...».

Αυτός είναι ο πραγματικός πλούτος για τη νεότερη ιστορία μας. Ενας θησαυρός της πρόσφατης ιστορίας και των μεγάλων θυσιών του λαού μας, που θα έπρεπε να διδάσκεται όχι μόνο στις σχολές δημοσιογραφίας, αλλά σ' όλα τα σχολειά της πατρίδας μας, από το Δημοτικό έως το Πανεπιστήμιο. Γιατί η υπόθεση «ΠΑΡΑΝΟΜΟΣ ΤΥΠΟΣ» αποτελεί, χωρίς καμιά υπερβολή, το «ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ» του 20ού αιώνα, που κράταγε άσβεστη τη φλόγα για αντίσταση και αγώνα.

Ο μεγάλος μας ηθοποιός ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΒΕΑΚΗΣ έγραψε για το «Ρ» μετά την απελευθέρωση, το 1944, ακριβώς 60 χρόνια από σήμερα, το εξής:

«Είπε ο Λένιν: Θέλουμε και θα δημιουργήσουμε ελεύθερο Τύπο, ελεύθερο όχι μόνο από την αστυνομία, μα και από το κεφάλαιο κι από την αντίδραση και προπάντων από τον αναρχικό ατομισμό. Η εντολή αυτή τηρήθηκε πιστά στη χιλιοβασανισμένη χώρα μας από το ηρωικό όργανο της Λαϊκής Λευτεριάς, τον αγαπητό Ριζοσπάστη. Και τηρήθηκε μέσα στον πιο φανατικό, άγριο εξολοθρευτικό κατατρεγμό. Κι ούτε μια στιγμή δεν μπόρεσαν οι δήμιοι να σταματήσουν την έκδοση και την κυκλοφορία αυτού του φάρου της αλήθειας και της λευτεριάς, κι ούτε μια στιγμή με όλη τη βία και την τρομοκρατία. Και μέσα από τους ήρωες που δούλευαν με την υπέρτατη θυσία της ζωής τους, ούτε μια στιγμή δεν ξεχώρισαν άτομα, ούτε μια στιγμή δε βρέθηκε κανείς να ζητήσει αμοιβές και τιμές ξέχωρες για την ατομική του αυτοθυσία. Γι' αυτό πάντα ο Ριζοσπάστης στάθηκε το πνευματικό φως, η παρηγοριά και η πίστη του λαού.

- Το 'πε ο Ρίζος!

Η αλήθεια που ξεπηδούσε πάντα ολόφωτη, από τις μικρές του σελιδούλες, τις κακοτυπωμένες, μέσα στα βαθιά υπόγεια, κάτω από το φως του λυχναριού, ρίζωνε μέσα στην ψυχή που χαλύβδωνε τη συνείδηση του σκλάβου κι έκανε το δήμιο να λυσσάει κατάχλομος.

- Το 'πε ο Ρίζος!

Ετσι η αιώνια ζωή - ζωή στο φως και τη λευτεριά - του Ριζοσπάστη δεν πρέπει να είναι ευχή μόνο, πρέπει να είναι θέληση και αγώνας κάθε ανθρώπου που έχει την αξίωση να λέγεται άνθρωπος».

Αυτά έγραφε ο μεγάλος μας τραγικός Αιμίλιος Βεάκης.

Αναλογιζόμενοι την υπέρτατη θυσία τόσων χιλιάδων αγωνιστών στα μαύρα χρόνια της παρανομίας, ίσως να νιώθουμε αρκετές φορές ανήμποροι να αναμετρηθούμε - ακόμα και με τη σκέψη μας - με το παρελθόν και το μεγαλείο που κουβαλάει. Είναι μόνο το δέος; Μήπως είναι το βάρος του χρέους και της τιμής ασήκωτο τις σημερινές μέρες, που, τουλάχιστον από πρώτη ματιά, μοιάζουν εύκολες, με όλες τις ανέσεις, με σύγχρονους εξοπλισμούς, με τόσα τεχνικά μέσα που διαθέτουμε;

Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα;

Ετσι ακριβώς, όπως δε σταμάτησαν τα προβλήματα του λαού μας, η ταξική εκμετάλλευση - που δεν είναι καθόλου «ξύλινη», αλλά είναι πανταχού παρούσα, ζώσα και ευέλικτα άκαμπτη - οι ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί και επεμβάσεις, έτσι λοιπόν, δεν έχει σταματήσει καθόλου και η ανάγκη για μετάδοση της αλήθειας, της είδησης, η ενημέρωση και μάλιστα τώρα κόντρα και σ' αυτό που «έλειπε» κάποτε και που το ονομάζουν οι απανταχού εκσυγχρονιστές και οπορτουνιστές ως πλουραλισμό! Κόντρα σε έναν πλουραλισμό, ο οποίος στις βασικές του πτυχές και εκφράσεις δεν έχει και πολλά να ζηλέψει από τη μαυρίλα του Τότε. Τότε όπως και Τώρα, με διαφορετικές βέβαια εκφράσεις λόγω εποχής, και τηρουμένων όλων των αναλογιών, βρισκόμαστε όχι απλά σε αντίστοιχες αλλά σε πολύ μεγαλύτερες ανάγκες για την σωστή, έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση του κόσμου.

Υπάρχει σήμερα η ανάγκη, η ευαισθησία, ο προβληματισμός και αγωνία για την αναζήτηση της αλήθειας και του δίκιου; Εγραφε ο Μπέρτολντ Μπρεχτ:

«Οποιος θέλει σήμερα να πολεμήσει το ψέμα και την άγνοια και να γράψει την αλήθεια, πρέπει να ξεπεράσει τουλάχιστον 5 δυσκολίες. Πρέπει να έχει το θάρρος να γράφει την αλήθεια, παρόλο που παντού την καταπνίγουν. Την εξυπνάδα να την αναγνωρίζει, παρόλο που παντού την καλύπτουν. Την τέχνη να την κάνει εύχρηστη σαν όπλο. Την κρίση να διαλέγει εκείνους που θα μπορούσαν να τη χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά. Την πανουργία να τη διαδίδει ανάμεσά τους. Αυτές οι δυσκολίες είναι μεγάλες για αυτούς που γράφουν μέσα στο φασισμό, υπάρχουν όμως και για κείνους που καταδιώκονται ή έχουν αποδράσει, μα ακόμα και για όσους γράφουν στις χώρες της αστικής ελευθερίας».

Αυτά τα λόγια δίνουν και την απάντηση για το ΤΟΤΕ και το ΤΩΡΑ. Σήμερα είναι η εποχή, όπου απαιτείται εξίσου γενναία και θαρραλέα στάση. Ολων! Και των δημοσιογράφων και των εργαζομένων και των νέων ανθρώπων. Αμα γράψεις ή πεις την αλήθεια, άμα μιλήσεις για το δίκιο, είναι σίγουρο ότι - αργά ή γρήγορα - θα δεχτείς την επίθεση των εκπροσώπων του κεφαλαίου, των τοποτηρητών της ιμπεριαλιστικής νέας τάξης, των πολιτικών υπαλλήλων της ΟΝΕ και της παγκοσμιοποιημένης καπιταλιστικής βαρβαρότητας.

«Σημαντικό πεδίο πάλης για τη δημοκρατία, αποτελεί ο αγώνας ενάντια στη δικτατορία της πληροφόρησης από τα κρατικά και ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης που είναι στον έλεγχο ισχυρών επιχειρηματικών κύκλων».

Και πράγματι, έτσι ακριβώς είναι. Πρόκειται για πραγματική δικτατορία της ενημέρωσης. Δικτατορία, που επιδιώκει την πλήρη χειραγώγηση των λαϊκών στρωμάτων, των γυναικών, της νεολαίας, των οικονομικών μεταναστών. Οι λίγες διαφορετικές περιπτώσεις, που εμφανίζονται κατά διαστήματα ως εξαιρέσεις στο χώρο των ΜΜΕ, υπάρχουν μάλλον για να επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Σταθερή άποψη του ΚΚΕ, κατευθυντήρια αρχή για το «Ριζοσπάστη», είναι ότι η ενημέρωση αποτελεί κοινωνικό αγαθό και δεν μπορεί να κατακρεουργείται βάναυσα και καθημερινά από εμπόρους παραπληροφόρησης. Το δικαίωμα του λαού και της νεολαίας για - όσο γίνεται στις σημερινές συνθήκες - σωστή ενημέρωση και πληροφόρηση, για πολιτισμό και παιδεία, που διαπαιδαγωγεί, μορφώνει, αναπτύσσει τη σκέψη, είναι και πρέπει να αποτελεί βασικό στοιχείο της δράσης στους χώρους των ΜΜΕ, να αποτελεί πεδίο πάλης του εργατικού και του νεολαιίστικου κινήματος, δεμένο με το γενικότερο αγώνα που πρέπει να κάνει ο λαός μας για τη λαϊκή εξουσία με λαϊκή οικονομία.

Σήμερα, όσο κι αν ψάξει κανείς στο χώρο του έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου, δε θα βρει, δυστυχώς, πολλά παραδείγματα, που να κινούνται έστω σε μια γενική κατεύθυνση σύγκρουσης με τις κυρίαρχες πολιτικές και επιλογές, που να ανοίγουν δρόμους σε μια διαφορετική κατεύθυνση, που να υπηρετεί τα λαϊκά και όχι τα μονοπωλιακά συμφέροντα. Κι όχι μόνον αυτό.

Τα τελευταία χρόνια, πιο έντονα και απροκάλυπτα ακολουθείται μια συστηματικά επιθετική και εχθρική πολιτική κατά όσων εξακολουθούν να αντιστέκονται, να προβληματίζονται, να ανιχνεύουν άλλες εναλλακτικές διεξόδους για να ξεφύγουμε από το φαύλο κύκλο, από αυτήν την κατάσταση της σαπίλας, την οποία, φυσικά, δημιουργεί και αναπαράγει το σύστημα, που, έτσι κι αλλιώς, και το ίδιο έχει ιστορικά κακοφορμίσει.

Στο μάτι του κυκλώνα δεν μπορεί παρά να βρίσκονται όλες οι ριζοσπαστικές, αγωνιστικές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας, το ίδιο το ΚΚΕ και το όργανο της ΚΕ του, ο «Ρ». Δηλαδή, ολόκληρη η εμπροσθοφυλακή της άμεσης, λαϊκής ενημέρωσης, τα προκεχωρημένα φυλάκια της λαικής πάλης, με τις συνεχείς αποκαλύψεις, όλων όσα αποκρύβουν ή διαστρεβλώνουν τα διάφορα άλλα μονοπωλιακά μαγαζιά και παραμάγαζα.

Την ίδια στιγμή που απουσιάζουν ειδήσεις, αρθρογραφία, εκπομπές, που να προωθούν το λαϊκό αγώνα, τη συσπείρωση, την αποκάλυψη των αιτιών και των πραγματικών προβλημάτων των εργαζομένων, και η γνήσια ενημέρωση βρίσκεται μεταξύ του μηδενός και του «ίσα - ίσα να πιάσουμε τη βάση για να έχουμε και το άλλοθι του πλουραλισμού», την ίδια στιγμή κατακλυζόμαστε από χαμηλής ποιότητας εκπομπές και δημοσιεύματα, εκπόρνευσης συνειδήσεων, δημιουργίας προτύπων μιας καθόλα παρακμάζουσας ελίτ της άρχουσας τάξης.

Δεν μπορεί να υπάρχει αυταπάτη. Τα ΜΜΕ αναπαράγουν, απεικονίζουν, αναπτύσσουν και επιβάλλουν την κυρίαρχη αντίληψη της «πραγματικότητας». Η όποια «αντικειμενικότητα» και πολυφωνία τους είναι στην πραγματικότητα φαινομενικές, στην καλύτερη περίπτωση επιχειρούν την παραμορφωμένη έκφραση των αντιθέσεων της σημερινής κοινωνίας και, επομένως, την επικάλυψη και απόκρυψη της ουσίας των τελευταίων. Είναι «τα σύννεφα της σκόνης που καλύπτουν και κρύβουν την ταξική πραγματικότητα της καπιταλιστικής κοινωνίας».

Το μέτωπο της ενημέρωσης, όμως, ενδιαφέρει άμεσα, τόσο τους εργαζόμενους σε αυτά, όσο και τους εργαζόμενους και το λαό γενικότερα, τα εργατικά συνδικάτα, τους μαζικούς φορείς και τις κοινωνικές οργανώσεις, τους συλλογικούς φορείς των ανθρώπων των Γραμμάτων και των Τεχνών. Παραδείγματος χάριν: Δεν μπορεί να περνά απαρατήρητο ότι μεγάλα πολιτικά γεγονότα εξαφανίζονται, ότι θέσεις κομμάτων αποσιωπώνται ή διαστρεβλώνονται, ότι μεγάλες κινητοποιήσεις λαϊκές είναι τις περισσότερες φορές ως ουδέποτε γενόμενες. Δεν μπορεί να σφυρίζουμε αδιάφορα για τη συστηματική διοχέτευση ψευδών ειδήσεων, κατασκευασμένων ειδήσεων. Δεν μπορεί το οποιοδήποτε Μέσο Μαζικής Ενημέρωσης να διδάσκει τη χυδαιότητα, να καλλιεργεί την αμάθεια ή την ημιμάθεια, να διαπαιδαγωγεί με τη λογική της κλειδαρότρυπας και, πολύ χειρότερα και επικίνδυνα, του χαφιεδισμού, μέσω της εγκαταστημένης παντού τηλεοπτικής κάμερας.

Οι βασικοί άξονες των θέσεων και προτάσεων του ΚΚΕ, όπως η ισότιμη και ελεύθερη αντιπαράθεση μέσα από τα Μέσα, αποτελούν γενικότερη συμβολή στην πάλη για τον εκδημοκρατισμό, αφού προωθούν δημοκρατικότερους όρους διεξαγωγής της ταξικής πάλης σε κοινωνικό, πολιτικό, ιδεολογικό επίπεδο.

Η αναπόληση και μελέτη του παρελθόντος, κυρίως αυτόν το σκοπό πρέπει να έχει. Να αξιοποιείται κοιτάζοντας μπροστά, με μεγαλύτερη απαιτητικότητα από ό,τι μέχρι χτες, να ανοίγουμε δρόμους στο σήμερα και το αύριο. Για όλα αυτά φυσικά, καθόλου δε φτάνει ένα άρθρο, ούτε επιδιώκει να καλύψει ή να αναδείξει όλες τις πλευρές, και μάλιστα σε μια μέρα επετείου σαν αυτή... Χρόνια πολλά!