«Η ηλικία της θάλασσας»
Τρίτη 16 Νοέμβρη 2004

Την πολυβραβευμένη ταινία του Τάκη Παπαγιαννίδη «Η ηλικία της Θάλασσας» (1978) θα προσφέρει την ερχόμενη Κυριακή ο «Ριζοσπάστης» στους αναγνώστες του.

Πρόκειται για «μείγμα» ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, που «παρακολουθεί» το διαρκή και σκληρό αγώνα του ελληνικού λαού από το 1917 έως το 1974, όπως αποτυπώνεται μέσα στη δράση μιας «τυπικής» δημοκρατικής οικογένειας. Οπως εξηγεί ο ίδιος ο σκηνοθέτης - που έγραψε και το σενάριο - «κοιτάζοντας σ' ένα άλμπουμ του ΚΚΕ μια φωτογραφία που απεικόνιζε προπολεμική λαϊκή συγκέντρωση και περιδιαβαίνοντας τις φιγούρες των διαδηλωτών με τα υψωμένα χέρια και τις σφιγμένες γροθιές, σταμάτησα σε κάποιον άντρα που μου θύμιζε κοντινό πρόσωπο. Διέτρεξα αυτοστιγμεί όλη τη θερμή περίοδο πάνω στο άγνωστο αυτό πρόσωπο που θεωρούσα κοντινό μου. Ετσι γεννήθηκε η ιδέα για την "Ηλικία της Θάλασσας". Να διανύσω την πορεία της ελληνικής Αριστεράς μέσα από την ιστορία ενός οπαδού της. Αλλά δεν επρόκειτο για ιστορία συγκεκριμένου προσώπου παρά για έναν υποθετικό αγωνιστή που αποτελεί τη συνισταμένη πολλών άλλων. Εξάλλου πρόθεσή μου ήταν να διερευνήσω την πορεία της προοδευτικής ιδεολογίας, που κύριο χαρακτηριστικό έχει το κίνημα των μαζών. Η διαμόρφωση λοιπόν της κοινωνικής συνείδησης θ' αποτελούσε το περιεχόμενο της ταινίας».

Για να το πετύχει αυτό ο δημιουργός χρησιμοποίησε σπάνια κινηματογραφικά ντοκουμέντα που ανακαλύφθηκαν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες «στήνοντας» το πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας: Αρχίζει με την ίδρυση της ΓΣΕΕ (1917) και συνεχίζει: Μικρασιατική καταστροφή, μεταξική δικτατορία, πόλεμος, κατοχή, Αντίσταση, Δεκεμβριανά, αγγλική και αμερικανική επέμβαση, διώξεις, τρομοκρατία, η εξουσία της αντίδρασης, το «μικρό δημοκρατικό διάλειμμα» 1963-1965, η «ανώμαλη περίοδος» 1965-1967, η δικτατορία, το Πολυτεχνείο και η πτώση της χούντας.

«Παράλληλα», σαν μια ταινία «μέσα» στην ταινία, «ξετυλίγεται» η ιστορία ενός πατέρα και της κόρης του, «που τους παρακολουθούμε από μικρούς να μεγαλώνουν, να ωριμάζουν συναισθηματικά και πολιτικά, να διώκονται για τις πεποιθήσεις τους και να σμίγουν σε κάποια από τις φυλακές της τελευταίας δικτατορίας». Με αυτό το «τέχνασμα» συνδέονται οι εικόνες των επικαίρων, δηλαδή η ιστορία, με το πώς αυτή επιδρά πάνω στα άτομα. «Οι λήψεις σε χώρους άδειους από την ανθρώπινη παρουσία (σπίτια, φυλακές, αστυνομικά τμήματα κλπ.) διαμορφώνουν το πλαίσιο του "ιδιωτικού", επιφέροντας μία αρμονία με την περιγραφή του "δημόσιου" που γίνεται με τα επίκαιρα».

Η ταινία βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Hyeres, απέσπασε δύο βραβεία στο Φεστιβάλ της Λειψίας, τα Βραβεία Μουσικής και Μοντάζ στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ενώ συμμετείχε στα Φεστιβάλ Βερολίνου, Μόσχας και Ν. Υόρκης, αποσπώντας επίσης, όπου κι αν προβλήθηκε, διθυραμβικές κριτικές.

Η φωτογραφία είναι του Νίκου Πετανίδη, η μουσική του Χριστόδουλου Χάλαρη, ο ήχος του Θανάση Αρβανίτη, το μοντάζ του Γιώργου Τριανταφύλλου και η οργάνωση της παραγωγής του Δημήτρη Δημογεροντάκη. Ακούγονται οι φωνές των ηθοποιών: Κυριάκου Κατριβάνου, Κίττης Αρσένη, Κώστα Καζάκου, Αλέκας Παΐζη, Τίμου Περλέγκα, Σταύρου Ξενίδη, Γιώργου Μοσχίδη, Αννας Βαγενά, Εφης Ροδίτη, Σταμάτη Φασουλή κ.ά.