Η «ιστορική ημέρα» για τον παλαιστινιακό λαό, όπως διακήρυτταν τα διεθνή ΜΜΕ, ήρθε, είδε και απήλθε. Οι παλαιστινιακές εκλογές διεξήχθησαν. Ανέδειξαν νέο Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, και οι ηγέτες, ανά τον κόσμο, σπάζοντας το εμπάργκο επικοινωνίας που είχαν επιβάλει στον Γιάσερ Αραφάτ, έσπευσαν να συγχαρούν τον Μαχμούντ Αμπάς και να παραθέσουν σειρά ευχολογίων για το μέλλον.

Το κατά πόσον αυτό το μέλλον διαγράφεται «φωτεινό» για τον παλαιστινιακό λαό είναι ένα ζήτημα, που, αν κανείς αναλογιστεί μόνο τις συνθήκες υπό τις οποίες πραγματοποιήθηκαν αυτές οι εκλογές, μάλλον δε θα νιώσει αισιοδοξία. Οι «ελεύθερες και δημοκρατικές» εκλογές, που χαιρέτισε η λεγόμενη «διεθνής κοινότητα», αν μη τι άλλο δημιουργούν νέα δεδομένα για την έννοια των συγκεκριμένων όρων.

Μετά από μια προεκλογική εκστρατεία λίγων βδομάδων που πραγματοποιήθηκε μετ' εμποδίων (απαγορεύσεις στις μετακινήσεις των υποψηφίων, συλλήψεις υποψηφίων και άλλα πολλά), ανάλογη τύχη επιφύλασσε η ισραηλινή ηγεσία και ο στρατός και για τη μέρα της ψηφοφορίας. Μπορεί εντός των παλαιστινιακών εδαφών, τα ισραηλινά στρατεύματα να αποσύρθηκαν κάπως, με αποτέλεσμα προβλήματα να αντιμετωπίσουν οι Παλαιστίνιοι ψηφοφόροι μόνο σε ορισμένες περιοχές, όπως είναι η Ράφα στη Λωρίδα της Γάζας ή η Τουλκαρέμ στη Δυτική Οχθη, αλλά στην ανατολική Ιερουσαλήμ, σίγουρα, τα πράγματα αποδείχτηκαν πολύ δυσκολότερα.

Οι ισραηλινές αρχές απαγόρευσαν τη λειτουργία παλαιστινιακών εκλογικών τμημάτων και επέτρεψαν μόνο τη λειτουργία 5 ισραηλινών ταχυδρομικών γραφείων, υπό την επίβλεψη του ισραηλινού στρατού. Οι Παλαιστίνιοι νόμιμοι ψηφοφόροι της ανατολικής Ιερουσαλήμ υπολογίζονται σε 120.000. Εντούτοις, μετά από μέρες ισραηλινού εκφοβισμού, μόνον οι 26.365 προσήλθαν στις κάλπες και από αυτούς μόνο λίγο περισσότεροι από τις 5.000 ψήφισαν στην Ιερή Πόλη. Οι υπόλοιποι μετέβησαν στις γενέτειρές τους στη Δυτική Οχθη με το φόβο να επιβεβαιωθεί η διαρρέουσα φήμη ότι δε θα τους επιτραπεί να γυρίσουν στα σπίτια τους. Δεν έλειψαν ούτε οι προπηλακισμοί ούτε η ένταση.

Ο ίδιος ο Αριέλ Σαρόν δε δίστασε, μάλιστα, να παραδεχτεί δημοσίως ότι η τακτική που ακολουθήθηκε στην ανατολική Ιερουσαλήμ αποτελεί κεντρική πολιτική στρατηγική επιλογή της ισραηλινής ηγεσίας, καθώς με τον τρόπο αυτό καθιστά σαφές ότι η Ιερή Πόλη στο σύνολό της είναι ισραηλινή. Φυσικά, και μόνον αυτό καθεαυτό το γεγονός, ότι η ισραηλινή ηγεσία ανοιχτά δήλωσε ότι περιφρονεί αποφάσεις του Διεθνούς Δικαίου, αλλά και την υποτιθέμενη αναβίωση του «διαλόγου» με τους Παλαιστινίους, θέτοντας εκτός τράπεζας διαπραγματεύσεων, ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα, δε φάνηκε να ενοχλεί κανέναν από τους διεθνείς παρατηρητές ή τη λεγόμενη «διεθνή κοινότητα».

Ισως το μοναδικό σχόλιο, στο οποίο θα μπορούσε κανείς να αναφερθεί ως στοιχειώδες δείγμα αξιοπρέπειας, είναι αυτό του πρώην Γάλλου πρωθυπουργού, Μισέλ Ροκάρ, ο οποίος ήταν επικεφαλής της ομάδας των παρατηρητών της ΕΕ. Ο Ροκάρ, λακωνικός, αρκέστηκε να δηλώσει ότι «ίσως πρόκειται για τη μοναδική περίπτωση στον κόσμο που διεξήχθησαν γενικές εκλογές απόλυτα δημοκρατικές από την άποψη των εσωτερικών διεργασιών υπό ξένη κατοχή».

Το κλείσιμο των καλπών στα παλαιστινιακά εδάφη δεν έφερε ούτε εκπλήξεις, αλλά ούτε δραματικές αλλαγές, τουλάχιστον τα πρώτα 24ωρα μετά την «ιστορική μέρα» για τον παλαιστινιακό λαό. Ο υποψήφιος της «Φατάχ», Μαχμούντ Αμπάς, συγκέντρωσε 483.039 ψήφους και ποσοστό 62,32%. Ο Μουστάφα Μπαργκούτι, επικεφαλής της Εθνικής Παλαιστινιακής Πρωτοβουλίας και υποστηριζόμενος από το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, συγκέντρωσε 153.516 ψήφους και ποσοστό 19,8%. Ακολουθούν ο υποψήφιος του Δημοκρατικού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, Ταϊσίρ Κχαλίντ με 27.118 ψήφους και 3,5%, ο Μπάσαμ αλ Σάλχι του Κόμματος του Παλαιστινιακού Λαού με 20.844 ψήφους και 2,69%. Ο ανεξάρτητος Αμπντέλ Χαλίμ αλ Ασχκάρ συγκέντρωσε 20.774 ψήφους και ποσοστό 2,68%, ο ανεξάρτητος Αλ Σαΐντ Μπαράκα 9.809 ψήφους και 1,27% και ο Αμπντέλ Καρίμ Σχμπάιρ 5,874 ψήφους και 0,76%.

Με βάση τα τελικά επίσημα αποτελέσματα που εξέδωσε η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή, τα άκυρα ψηφοδέλτια ήταν 29.366 και τα λευκά 24.806. Οι επίσημες παλαιστινιακές αρχές, πάντως, απέφυγαν προσεκτικά να πανηγυρίσουν για το ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές, κάτι που έγινε από τα περισσότερα διεθνή ΜΜΕ, τα οποία, επανειλημμένως, υποστήριξαν ότι το ποσοστό συμμετοχής έφθασε το 71%. Αυτή, όμως, είναι η μία πλευρά της αλήθειας.

Η άλλη είναι ότι σε 71% ανέρχεται το ποσοστό των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους ψηφοφόρων που έφθασαν στην κάλπη. Οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι είναι 1.092.856. Εντούτοις, η ίδια η παλαιστινιακή Κεντρική Εκλογική Επιτροπή, στις 23 Νοέμβρη, οπότε έληξε η διαδικασία κατάρτισης των καταλόγων, ανακοίνωνε ότι είτε λόγω αντικειμενικών, είτε λόγων υποκειμενικών αιτίων, στους καταλόγους δεν κατέστη δυνατό να ενταχθεί το 1/3 του νόμιμου εκλογικού σώματος των παλαιστινιακών εδαφών. Κατά προσέγγιση, λοιπόν, εκτιμάται ότι το σύνολο των Παλαιστινίων που θα έπρεπε να είναι στους καταλόγους ανέρχεται σε 1.660.000. Εξ αυτών ψήφισαν τελικά, και παρά την απόφαση της ύστατης στιγμής να προσέλθουν στις κάλπες τις τελευταίες 2 ώρες της ψηφοφορίας και όσοι δεν ήταν γραμμένοι στους καταλόγους, μόνον οι 775.146. Κατά συνέπεια, το ακριβές ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές δεν ξεπερνά το 46%.

Ως ένα βαθμό, η αποχή θα μπορούσε να εξηγηθεί με δεδομένη τη μη συμμετοχή των ισλαμιστικών οργανώσεων «Χαμάς» και «Τζιχάντ» στις εκλογές. Ιδιαίτερα η πρώτη εκτιμάται, με βάση δημοσκοπήσεις, ότι διαθέτει εκλογική επιρροή της τάξης του 30%. Κάτι που επιβεβαιώθηκε ως ένα σημείο και στις τοπικές εκλογές που διεξήχθησαν στη Δυτική Οχθη, μέσα στο Δεκέμβρη, και ενώ είναι γνωστό ότι η μεγάλη ισχύς της «Χαμάς» είναι στη Λωρίδα της Γάζας.

Εντούτοις, το μποϊκοτάζ αυτό δεν αρκεί για να εξηγήσει το μέγεθος της αποχής. Σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, το φαινόμενο αυτό έχει δύο όψεις: μία πρακτική και μία πολιτική. Πρακτικά, υπάρχει μεγάλος αριθμός Παλαιστινίων, π.χ., η περίπτωση της ανατολικής Ιερουσαλήμ, όπου τα ισραηλινά μέτρα και οι περιορισμοί απέτρεψαν την προσέλευση στις κάλπες. Από την άλλη, όμως, είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχουν και αρκετοί Παλαιστίνιοι, οι οποίοι δεν πρόσκεινται στις ισλαμιστικές οργανώσεις, που δε θέλησαν να ψηφίσουν, πιθανότατα, εκτιμώντας, για διάφορους λόγους, ότι η όλη διαδικασία δεν έχει καμία σημαντική επίδραση στην καθημερινή τους ζωή, αλλά και στο μέλλον του παλαιστινιακού αγώνα.

Οποιος και αν είναι ο λόγος που κράτησε χιλιάδες Παλαιστινίους μακριά από τις κάλπες, το βέβαιο είναι ότι η στάση αυτή δίνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα στο νέο Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής. Το ότι ο Μαχμούντ Αμπάς δεν είχε ισχυρό λαϊκό έρεισμα εντός των παλαιστινιακών εδαφών ήταν γνωστό εξαρχής. Απλώς, επιβεβαιώθηκε. Και, προφανώς, το γνωρίζει πολύ καλά και ο ίδιος, γι' αυτό επέλεξε, κορυφώνοντας την προεκλογική του εκστρατεία, να ανεβάσει και τους τόνους, αφήνοντας κατά μέρος το «μετριοπαθές, γραφειοκρατικό» ύφος που πολλοί επικριτές τού χρεώνουν.

Υιοθέτησε μαχητικότερο λόγο, δεσμεύτηκε για δικαίωση στα μείζονα αιτήματα των Παλαιστινίων (δικαίωμα επιστροφής των προσφύγων, απελευθέρωση των Παλαιστινίων κρατουμένων, πλήρης αποχώρηση των ισραηλινών κατοχικών δυνάμεων και των εποικισμών, αναγνώριση ως παλαιστινιακής πρωτεύουσας της ανατολικής Ιερουσαλήμ), αν και μέχρι πρότινος τηρούσε υποχωρητικότερη στάση ή σιωπούσε. Προφανώς, δεν είναι επίσης τυχαίο ότι έδωσε μεγάλη εσωκομματική μάχη στη «Φατάχ» και υποσχέθηκε πολιτικά ανταλλάγματα στον φυλακισμένο ηγέτη της οργάνωσης Μαρουάν Μπαργκούτι, προκειμένου να αποσυρθεί η υποψηφιότητά του, αλλά και να ζητηθεί δημοσίως από τα μέλη της οργάνωσης να στηρίξουν την υποψηφιότητα Αμπάς. Τέλος, αν μη τι άλλο, δε θα περίμενε κανείς τον Αμπάς, που επιμένει στην ανάγκη αφοπλισμού άνευ όρων της Ιντιφάντα, να εισέρχεται περιστοιχισμένος από ενόπλους των «Ταξιαρχιών του αλ Ακσα» στην Τζενίν και να δηλώνει ότι θα σταθεί στο πλευρό τους απέναντι σε οποιαδήποτε δίωξη εκ μέρους της ισραηλινής πλευράς.

Από όλα αυτά, γίνεται ξεκάθαρο ότι η επιφαινόμενη ως «σαρωτική» νίκη Αμπάς, μάλλον σαθρά θεμέλια έχει, παρά τους διθυράμβους των διεθνών ΜΜΕ και όσων «βλέπουν» στο πρόσωπό του τον «ιδανικό συνομιλητή», που θα μπορέσει να διαλύσει την Ιντιφάντα και να αποδεχτεί το ρόλο του ηγέτη ενός, για τα μάτια του κόσμου, «κράτους», που, επί της ουσίας, θα λειτουργεί ως δεσμοφύλακας και εκτελεστής άνωθεν εντολών, έχοντας διαγράψει κάθε αίτημα που βασίζεται στις αποφάσεις του ΟΗΕ και το Διεθνές Δίκαιο. Το πόσο η ισραηλινή ηγεσία, αλλά και η Ουάσιγκτον επιδιώκουν μια τέτοια εξέλιξη είναι, πλέον, κραυγαλέο. Οχι μόνο δεν έκρυψαν την προτίμησή τους στον Αμπάς, γεγονός που του στοίχισε στην εικόνα του εντός των παλαιστινιακών εδαφών, αλλά ανοιχτά, πλέον, δελεάζουν τον ίδιο και την παλαιστινιακή κοινή γνώμη με προσκλήσεις για το Λευκό Οίκο (που ερμηνεύονται ως αναγνώριση), με γενναίες χρηματοδοτήσεις, με αβροφροσύνες (ρεαλιστής πολιτικός και συνομιλητής).

Εκτός αυτών, όμως, δεν προσφέρουν τίποτε επί της ουσίας. Αντίθετα, η ισραηλινή ηγεσία απροκάλυπτα υπαγορεύει τους όρους υπό τους οποίους θα αποδεχτεί, ίσως, να κάνει διάλογο, απορρίπτοντας, παραδείγματος χάριν, το ενδεχόμενο επίτευξης συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός και επιμένοντας στον, έστω και διά της βίας, αφοπλισμό των παλαιστινιακών οργανώσεων και τη σύλληψη των στελεχών τους. Παραλλήλως, δε, όπως χαρακτηριστικά έγινε και με την περίπτωση της ανατολικής Ιερουσαλήμ, η ισραηλινή ηγεσία δε δείχνει καμία διάθεση να προχωρήσει στην παραμικρή παραχώρηση, έστω και αν αυτή θα σηματοδοτούσε σεβασμό των αποφάσεων του ΟΗΕ και του Διεθνούς Δικαίου.

Από την πλευρά του, ο Αμπάς γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν έχει τα περιθώρια να επιβάλει αφοπλισμό ή εκεχειρία. Επιμένοντας στη γραμμή που ακολουθούν όλες οι παλαιστινιακές οργανώσεις, δηλώνει αποφασισμένος να διαφυλάξει την παλαιστινιακή ενότητα και να προχωρήσει σε κινήσεις μόνο στη βάση συμφωνιών και συναίνεσης. Κάτι τέτοιο διασφαλίζει τη θέση του μέσα στα παλαιστινιακά εδάφη, αλλά δεν απαντά στις απαιτήσεις που διατυπώνονται από την έταιρη «όχθη» της Πράσινης Γραμμής. Πρακτικά, λοιπόν, ο νέος Πρόεδρος καλείται να βαδίσει υπό σκληρές πιέσεις σε ένα εξαιρετικά τεντωμένο σχοινί, το οποίο έχει και ημερομηνία λήξης. Γιατί τον Ιούλη έχει προγραμματιστεί να διεξαχθούν βουλευτικές εκλογές στα παλαιστινιακά εδάφη και αν ο παλαιστινιακός λαός δεν έχει δει απτά αποτελέσματα, τόσο σε εσωτερικό επίπεδο, όσο και στις σχέσεις με το Ισραήλ, τότε οι κάλπες θα αναδείξουν αποτελέσματα διαφορετικά από αυτά της 9ης Γενάρη. Οι επόμενοι μήνες, λοιπόν, διαγράφονται εξαιρετικά κρίσιμοι για τις εξελίξεις, αλλά και για τον ίδιο τον Αμπάς, ο οποίος καλείται να επιβιώσει πολιτικά, εξισορροπώντας μεταξύ εντελώς αντίθετων κατευθύνσεων.