Ενα ιδιαίτερα ενδιαφέρον δημοσίευμα για τον τρόπο με τον οποίο συντέλεσε στην «επιτυχή έκβαση» της λεγόμενης πορτοκαλί επανάστασης τμήμα των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών, σε στενή συνεργασία με τους ανθρώπους του νυν «εκλεγμένου Προέδρου», Βίκτορ Γιουστσένκο, και τον Πρόεδρο, Λεονίντ Κούτσμα, αλλά και «δυτικούς διπλωμάτες», προεξάρχοντος του πρεσβευτή των ΗΠΑ, Τζον Χερμπστ, φιλοξένησε η έκδοση της Δευτέρας της αμερικανικής εφημερίδας «New York Times» (με κεντρικό τίτλο «Πώς κορυφαίοι κατάσκοποι στην Ουκρανία άλλαξαν την πορεία του έθνους» («How Top Spies in Ukraine Chanched the Nation's Path», 17/1). Το δημοσίευμα είναι ενδιαφέρον τόσο για τις πληροφορίες και τις δηλώσεις που παρατίθενται, όσο και γι' αυτά που εξυπονοούνται από το κείμενο του Σι Τζέι Τσίβερς (C. J. Chivers). Κεντρική θέση στο δημοσίευμα, που ως ανάγνωσμα θυμίζει κατασκοπικά θρίλερ της σειράς, έχει ο αντιστράτηγος Ιγκορ Π. Σμέσκο, και μια ομάδα πρακτόρων γύρω του, οι οποίοι «πάλεψαν για να αποτρέψουν την εμφύλια αιματοχυσία» και προχώρησαν σε σειρά συντονισμένων ενεργειών ώστε να αποτραπεί η καταστολή των «λαϊκών διαδηλώσεων» και του αποκλεισμού των κυβερνητικών κτιρίων. Ο Τσίβερς κάνει λόγο για «μάχη μέσα σε μια κλίκα κορυφαίων στελεχών των μυστικών υπηρεσιών της Ουκρανίας, που επέλεξαν να μην ακολουθήσουν το σχέδιο της κυβέρνησης του Προέδρου Λεονίντ Κούτσμα να περάσει η εξουσία στον πρωθυπουργό Βίκτορ Φ. Γιανουκόβιτς, τον επιλεγμένο διάδοχο του Προέδρου... αλλά αντίθετα να εργαστούν εναντίον του». Ο Τσίβερς μοιάζει να ισχυρίζεται ότι περίπου επρόκειτο για αυτενέργεια των πρακτόρων - αν και η διεθνής εμπειρία της δράσης των μυστικών υπηρεσιών δεν τεκμηριώνει τίποτα τέτοιο.

Το πιο ενδιαφέρον σχετικά με αυτή την ομάδα των πρακτόρων της ουκρανικής SBU («διαδόχου» σχήματος της KGB), οι οποίοι είναι γνωστοί στην Ουκρανία ως σιλοβίκι, αναφέρεται εν παρόδω, επί τροχάδην, υπόρρητα, «αθώα»: «Αρκετοί από τους σιλοβίκι οι οποίοι εργάστηκαν εναντίον της κατακύρωσης της νοθευμένης εκλογής και αντιτάχθηκαν στην απόπειρα καταστολής (σ.σ. των "αυθόρμητων λαϊκών διαδηλώσεων") ανήκουν στον κύκλο του στρατηγού Σμέσκο και υπηρέτησαν τμήμα της θητείας τους εργαζόμενοι σε δυτικές χώρες ή ως σύνδεσμοι με δυτικές κυβερνήσεις». Ο ίδιος ο αρχηγός της SBU, Σμέσκο, είναι «ένας προσανατολισμένος στη Δύση αξιωματούχος και πρώην στρατιωτικός καριέρας», ο οποίος διορίστηκε από τον Λεονίντ Κούτσμα το 2003.

Μια σύνοψη της δράσης τους, όπως τις καταγράφει διάσπαρτα στο κείμενο ο Τσίβερς, είναι αποκαλυπτική:

- Οι πράκτορες αυτοί βρίσκονταν σε επαφή με την αντιπολίτευση του Γιουστσένκο «πολύ πριν τις εκλογές», συγκεκριμένα «από το περασμένο καλοκαίρι», όταν ο στρατηγός Σμέσκο «διόρισε έναν στρατηγό της SBU ως ειδικό συνεργάτη του κ. Ρίμπατσουκ» - ο Ολεγκ Ρίμπατσουκ είναι ο επικεφαλής της καμπάνιας του Γιουστσένκο.

- Υπήρξαν «από τους καθοριστικούς παράγοντες», σύμφωνα με τη Γιούλια Τιμόσενκο, προεξάρχουσα πολιτικό της αντιπολίτευσης και προαλειφόμενη ως πρωθυπουργό, στο να αποτραπεί η άρση με βίαια μέσα της «πολιορκίας» των κυβερνητικών κτιρίων. Μάλιστα, είχαν παρεισφρήσει ανάμεσα στους διαδηλωτές, είχαν τοποθετήσει συνεργεία παρακολούθησης σε όλο το Κίεβο και είχαν στήσει ομάδες ενόπλων και ελεύθερων σκοπευτών σε καίρια σημεία της Πλατείας της Ανεξαρτησίας.

- Παρακολουθούσαν τα τηλέφωνα της εκστρατείας Γιανουκόβιτς και «διέρρεαν» πληροφορίες γι' αυτήν στην πλευρά Γιουστσένκο. Καταγράφεται ειδικά μια μεταμεσονύχτια συνάντηση Σμέσκο-Γιουστσένκο, στην οποία «λύθηκαν οι παρεξηγήσεις», υπήρξαν εναγκαλισμοί των δύο - παρότι ο «φιλοδυτικός» υποψήφιος κατηγορούσε τον αρχηγό της SBU ότι επιχείρησε να τον δολοφονήσει -, και «ανατέθηκε σε πέντε πράκτορες να προστατεύουν» τον επικεφαλής του κόμματος «Η Ουκρανία Μας». Την επομένη ο Γιουστσένκο εμφανίστηκε στην κεντρική πλατεία του Κιέβου με τους 5 πράκτορες, που ξεκαθάρισαν στο πλήθος ότι ήταν «με το λαό» - δηλαδή, στη δικιά τους πλευρά. Οι πράκτορες της SBU βοήθησαν την αντιπολίτευση «επαγγελματικά και συστημικά», θα δηλώσει ο Ολεγκ Ρίμπατσουκ.

- Ο στρατηγός Σμέσκο φρόντισε να διαρρεύσει στην online εφημερίδα «Unkrayinska Pravda» μια -αληθινή ή παραποιημένη, αυτό είναι κάτι που αποτελεί άλλη ιστορία - συνομιλία ανθρώπων της καμπάνιας Γιανουκόβιτς, στην οποία ο επικεφαλής της, Γιούρι Λέβενετς, και ένας άνδρας που ονομαζόταν «Βαλερί» συζητούσαν τα περί «νόθευσης του αποτελέσματος» και τη νίκη του πρωθυπουργού με 3 ως 3,5%. Επισήμως, λέει ο στρατηγός Σμέσκο, «η παρακολούθηση της καμπάνιας ήταν παράνομη», και «η SBU δεν είχε καμία ανάμειξη σε αυτήν».

- Στέλεχος των σιλοβίκι διαβεβαιώνει ανώνυμα ότι φυσικά οι ίδιοι οι άνθρωποι του Σμέσκο έκαναν την παρακολούθηση και έστειλαν τις υποκλαπείσες συνομιλίες στον Ολεγκ Ρίμπατσουκ, ο οποίος τις έδωσε στην εφημερίδα στη συνέχεια.

- Στις 27 του Νοέμβρη ο ίδιος ο Πρόεδρος Κούτσμα, που ήδη διαφαινόταν ότι είχε μεταστραφεί και «εγκαταλείψει» τον «υποψήφιό του», έστησε μια απίστευτη ταπείνωση στον Γιανουκόβιτς. Αφού τον εγκάλεσε που αξίωνε «ο στρατός να αποκαταστήσει την τάξη, να λυθεί η πολιορκία του Κοινοβουλίου και του Ανώτατου Δικαστηρίου», κ.ά., έδωσε το λόγο στον Σμέσκο, ο οποίος ωμά του είπε: «Βίκτορ Φεγιοντόροβιτς, αν είστε έτοιμος να διατάξετε την επιβολή κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, δώστε τη διαταγή τώρα». Ο Γιανουκόβιτς σιώπησε, καταλαβαίνοντας ότι ήταν παγιδευμένος. Ο Κούτσμα βγήκε από την αίθουσα για να «δεχτεί ένα τηλεφώνημα» και ξαναμπήκε με τηλεοπτικά συνεργεία. Ο Γιανουκόβιτς χτύπησε έξαλλος την πένα του στο τραπέζι και αποχώρησε.

- Η όλη πορτοκαλί «εξέγερση» στήθηκε, όπως ομολογεί ο Τσίβερς, με «δυτική υποστήριξη, αποφασιστικότητα των διαδηλωτών, χρήματα από πλούσιους Ουκρανούς, καθοδήγηση από ακτιβιστές που είχαν βοηθήσει στην ανατροπή των Προέδρων της Γεωργίας και της Σερβίας, την απροσδόκητη ανεξαρτησία του Ανώτατου Δικαστηρίου και την υποστήριξη του τηλεοπτικού σταθμού Channel 5, που ο Πρόεδρος Κούτσμα ποτέ δεν έκλεισε».

- Η πλήρης αποτροπή της καταστολής των κινητοποιήσεων επιτεύχθηκε με μια έξυπνη προβοκάτσια: Κινητοποιήθηκε ο στρατός χωρίς την εντολή του επικεφαλής των υπηρεσιών του υπουργείου Εσωτερικών, Μίκολα Μπίλοκον. 10.000 στρατιώτες του στρατηγού Πετρόφ βγήκαν στο δρόμο, πριν στη συνέχεια αναγκαστούν να ανακρούσουν πρύμνα υπό τις απειλές του Σμέσκο, ενώ ο Κόλιν Πάουελ τηλεφωνούσε «κατεπειγόντως» στον Κούτσμα. Η δράση του στρατού αποκλείστηκε.