Η κοινωνία της Κοκκινιάς
Κυριακή 6 Μάρτη 2005

Το 1969 μια νεαρή Αγγλίδα, ενόψει της διδακτορικής διατριβής της στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, άρχισε να «εξερευνά» την κοινωνική ιστορία των κατοίκων στον προσφυγικό συνοικισμό Γερμανικά, δηλαδή της Κοκκινιάς. Το 1971 νοίκιασε «καμαρούλα μια σταλιά» με υπόγεια κουζινούλα, σε ένα προσφυγικό παράπηγμα της Κοκκινιάς, θέλοντας να βιώσει εκ των έσω το θέμα της διδακτορικής έρευνάς της. Ζώντας για δύο χρόνια, περίπου, σαν αληθινή Κοκκινιώτισσα, προκάλεσε και επισκέψεις (στην καμαρούλα της) της «δυσαρεστημένης με τις δραστηριότητές της» Ασφάλειας. Το 1983, για να συμπληρώσει την έρευνά της, ξανάζησε για λίγο στον ολοζώντανή πολιτικά και πολιτιστικά Κοκκινιά. Ο λόγος για την καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (διατέλεσε και τακτική καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου), διακεκριμένη ερευνήτρια του Κέντρου Προσφυγικών Σπουδών και των Σπουδών Νοτιανατολικής Ευρώπης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, η Ρενέ Χίρσον - Φιλιππάκη και την έρευνα της «Κληρονόμοι της Μικρασιατικής Καταστροφής (Η κοινωνική ζωή των Μικρασιατών προσφύγων στον Πειραιά)». Ερευνα («φόρος τιμής στους Κοκκινιώτες», που «τη δίδαξαν τόσα πολλά για τη ζωή και το νόημά της», όπως τονίζει η συγγραφέας), που αποδείχτηκε ως η πρώτη, εκτενής και σε βάθος εθνογραφική μελέτη που έγινε για αστικό προσφυγικό χώρο στην Ευρώπη. Την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μελέτη, προλογισμένη από τη συγγραφέα, σε μετάφραση Κώστα Κουρεμένου, εξέδωσε το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης.

Μελετώντας αρχεία, την ιστορία και τις συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής και τη Συνθήκη της Λοζάνης (1923), που σήμαινε ξεριζωμό 1.200.000 Ελλήνων από τη Μ. Ασία και 350.000 μουσουλμάνων από την Ελλάδα, η συγγραφέας έμαθε από τους γειτόνους της την «ψυχολογία του πρόσφυγα», τα πάθη του ξεριζωμού των Μικρασιατών, την αλληλοβοήθεια, το στεγαστικό βάσανο, τους βιοποριστικούς και κοινωνικούς αγώνες τους στην Ελλάδα, τις οικογενειακές σχέσεις και συνήθειες, τις κοινωνικές αξίες, ήθη και έθιμα, τις πολιτιστικές παραδόσεις τους, παρακολουθώντας και τις δραστηριότητές τους, κυρίως των γυναικών και ιδιαίτερα των ηλικιωμένων και ζούσε όπως ακριβώς ζούσαν εκείνοι. Στην αρχή οι Κοκκινιώτες θαρρούσαν πως η νεαρή Αγγλίδα μελετούσε την Ιστορία της Μικρασιατικής Καταστροφής. Αργότερα κατάλαβαν ότι μελετούσε όχι το πώς ζούσαν και το πώς ξεριζώθηκαν από τη Μικρασία, αλλά τη ζωή και την κοινωνικο-πολιτισμική τους ιστορία στην Ελλάδα. «Ξέρω, ήρθες εδώ για να κάνεις το μάθημα της προσφυγιάς», της είπε μια μέρα μια γεροντογειτόνισσα.


Α. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
Παρουσιάστηκε στα Λιμενάρια η έκδοση για το 1922 (2022-12-29 00:00:00.0)
Ημερίδα για την ιμπεριαλιστική εκστρατεία και τη Μικρασιατική Καταστροφή (2022-12-07 00:00:00.0)
Ημερίδα της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ (2022-12-03 00:00:00.0)
Ασβεστη μνήμη (2006-09-05 00:00:00.0)
Η πρόσφυγας... Κοκκινιά (2005-11-12 00:00:00.0)
Ελληνες συγγραφείς στην Οξφόρδη (2003-05-22 00:00:00.0)