Ο Λένιν γεννήθηκε στις 10/22 Απρίλη του 1870 στην πόλη Σιμπίρσκ (κατοπινή ονομασία Ουλιάνοφσκ), που βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Βόλγα. Ηταν το τέταρτο, στη σειρά, από τα οκτώ παιδιά που απέκτησαν οι γονείς του, αν και δεν έζησαν όλα. Τα δύο πέθαναν πολύ μικρά.
Η αδελφή του Λένιν, Αννα Ι. Ουλιάνοβα - Ελιζάροβα, γράφει στις αναμνήσεις της πως η οικογένεια που μεγάλωσε ο Λένιν ήταν σφιχτοδεμένη και μονιασμένη. «Το οικογενειακό περιβάλλον και οι όροι ανατροφής - σημειώνει - ήταν πολύ ευνοϊκοί για την ανάπτυξη του μυαλού και τη διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών. Τα παιδικά χρόνια του Βλαντίμιρ Ιλίτς, των αδελφών και των αδελφάδων του πέρασαν πολύ φωτεινά και ευτυχισμένα».
Τα παιδικά και νεανικά του χρόνια ο Βλαντίμιρ Ιλίτς τα πέρασε στην περιοχή του Βόλγα, στους νομούς του Σιμπίρσκ, Καζάν, Σαμάρας, όπου ήταν φανερή η ληστρική εκμετάλλευση των χωρικών, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσής τους, αλλά και ο σκοταδισμός, που διπλασίαζε πάνω τους το βάρος της κοινωνικής καταπίεσης. Η πραγματικότητα αυτή, αλλά και η γενικότερη κοινωνικοπολιτική κατάσταση που βίωνε τότε η Ρωσία - μια αχαλίνωτη και θηριώδης αντίδραση, που πήρε πρωτοφανείς διαστάσεις ύστερα από τη δολοφονία του Αλέξανδρου Β' το 1881 από τους ναρόντνικους - άσκησαν ισχυρή επίδραση πάνω στο νεαρό Βλαδίμηρο, ο οποίος παρακολουθούσε τη ζωή γύρω του με μεγάλο ενδιαφέρον, άκουγε τις συζητήσεις των μεγάλων και διάβαζε πολύ τη δημοκρατική φιλολογία της εποχής.
Το 1887, λοιπόν, ήταν έτος στροφής για τον Λένιν. Από το σημείο αυτό και μετά, η επαναστατική του σταδιοδρομία υπήρξε έντονη, ορμητική, με σταθμούς ανεπανάληπτους, που σφράγισαν, όχι μόνον τη ρωσική, αλλά και την παγκόσμια Ιστορία του εργατικού κινήματος. Τη χρονιά αυτή, γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Καζάν και πήρε ενεργά μέρος στο φοιτητικό κίνημα, με αποτέλεσμα, το Δεκέμβρη του ίδιου έτους, να συλληφθεί και να εξοριστεί στο χωριό Κουκούσκινο. Ενα χρόνο αργότερα, επέστρεψε στο Καζάν, αλλά δεν του επιτράπηκε να ξαναφοιτήσει στο πανεπιστήμιο. Προσχώρησε στον επαναστατικό όμιλο του Ν. Ε. Φεντοσέγιεφ κι άρχισε να μελετά έργα του Μαρξ, του Ενγκελς και του Πλεχάνοφ, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί σε συνειδητό πια μαρξιστή.
Το Μάη του 1889, η οικογένειά του μετακόμισε στη Σαμάρα και το 1891 έδωσε πτυχιακές εξετάσεις στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πετρούπολης, απ' όπου μπόρεσε να πάρει το πτυχίο του με άριστα.
Στην Πετρούπολη ο Λένιν (μετοίκησε το 1893) έγινε ο αρχηγός των μαρξιστών της ρωσικής πρωτεύουσας και στις αρχές του 1895 η ομάδα που καθοδηγούσε πήρε την ονομασία «Ενωση Αγώνα για την Απελευθέρωση της Εργατικής Τάξης». Επρόκειτο για το έμβρυο - όπως ο ίδιος έλεγε - του επαναστατικού κόμματος.
Το Δεκέμβρη του 1895, ο Λένιν συνελήφθη για την επαναστατική του δράση. Υστερα από φυλάκιση 14 μηνών, το Φλεβάρη του 1897, εξορίστηκε στην Ανατολική Σιβηρία κι αφού εξέτισε την ποινή του, στα 1900 αναχώρησε για την Ελβετία, όπου έζησε ως πολιτικός εξόριστος. Επέστρεψε στην Πετρούπολη με αφορμή την πρώτη ρωσική επανάσταση, το Νοέμβρη του 1905, αλλά μετά την ήττα της ξαναπήρε το δρόμο της προσφυγιάς, φεύγοντας για τη Γενεύη το Γενάρη του 1908. Τη Ρωσία θα την ξανάβλεπε πάλι το 1917, όταν ξέσπασε η δεύτερη ρωσική επανάσταση.
Ο Λένιν είναι ο άνθρωπος που συνέβαλε στην ανάπτυξη όσο κανείς άλλος του μαρξισμού στην εποχή του ιμπεριαλισμού, επιβεβαιώνοντας την ορθότητα του θεωρητικού του έργου, αλλά και ολόκληρης της μαρξιστικής επιστήμης, με τη νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία. Τη δεκαετία του 1890-1900, συνέβαλε αποφασιστικά στην ιδεολογικοπολιτική νίκη του μαρξισμού κατά του ναρόντνικου μικροαστικού κινήματος στη Ρωσία, αλλά και κατά των λεγόμενων «Νόμιμων Μαρξιστών», που αλλοίωναν το περιεχόμενο της μαρξιστικής επιστήμης, ανακατεύοντάς το με υπερταξικές πανανθρώπινες ηθικές αξίες. Ταυτόχρονα, κατάφερε να βάλει τα θεμέλια της θεωρίας για το επαναστατικό κόμμα νέου τύπου και να βοηθήσει αποφασιστικά στη διαμόρφωση των υποκειμενικών όρων ίδρυσής του.
Σήμερα παρουσιάζουμε μια πτυχή της δράσης του, όχι και τόσο γνωστή, την ενασχόλησή του με τα ζητήματα της Εκπαίδευσης.