ΒΙΒΛΙΟ
«Φως», που πρέπει να ξανανάψει...
Κυριακή 24 Απρίλη 2005

Ρίγος, χαρά και περηφάνια νιώσαμε με το βιβλίο της Κυριακής Α. Καμαρινού «Τα "πέτρινα" πανεπιστήμια (Ο αγώνας για τη μόρφωση στις φυλακές και τις εξορίες, 1924-1974)» («Σύγχρονη Εποχή», 542 σελ.), το οποίο προλογίζουν ο δημοσιογράφος - αντιστασιακός Δημήτρης Σέρβος και οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών Νεοκλής Σαρρής και Μιχάλης Γ. Μερακλής. Αδύνατον να μην εξάρεις το γεγονός ότι η κόρη ενός βετεράνου αγωνιστή επέλεξε για τη διδακτορική διατριβή της αυτό το εντελώς ανεξερεύνητο μέχρι τώρα και μεγάλης (ιστορικής, πολιτικής, κοινωνικής, παιδαγωγικής) σημασίας θέμα, όταν ξέρεις ότι ο σχεδόν αγράμματος πατέρας της (μέχρι τη Γ` Τάξη του Δημοτικού έβγαλε στο φτωχό καπνοχώρι του), με αρχιδάσκαλο τον συγκρατούμενό του Δ. Γληνό, όπως κι άλλοι συγκρατούμενοί του, τέλειωσε το Δημοτικό και το Γυμνάσιο στην Ανάφη και στην Ακροναυπλία. Οτι οι αναλφάβητοι δεσμώτες, ακόμη και γέροντες και γερόντισσες, εξαλφαβητίζονταν. Οτι οι απόφοιτοι Γυμνασίου μπορούσαν να επιλέξουν και να κάνουν πανεπιστημιακές σπουδές και ξένες γλώσσες. Οτι η γενικότερη ιδεολογική και φιλολογική αυτομόρφωση ήταν καθημερινό «χρέος», «όπλο», εντέλει έθος (συνήθεια - ήθος) των κομμουνιστών δεσμωτών. Οτι ασπρομάλληδες, με θανατικές καταδίκες και χρόνια φυλακές και εξορίες στην πλάτη τους, απάγγελλαν μακροσκελή αριστουργήματα της ελληνικής και ξένης ποίησης, που είχαν αποστηθίσει στα κολαστήρια. Αδύνατον, πρωτίστως, να μην επισημάνουμε ότι σήμερα - λαμβάνοντας υπόψη και τις επιδιώξεις του κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστικών κέντρων του και τη συνεχή κατάπτωση της Παιδείας μας, που ξαναοδηγεί τις λαϊκές μάζες ακόμα και στον αναλφαβητισμό - αν η νέα γενιά δε διαβάσει αυτό το βιβλίο, αν δεν το κάνει «εφαλτήριο» για μια συστηματική και ευρεία αυτομόρφωσή της, αργότερα θα μετανιώσει πικρά... Δε θα έχει «μια βόμβα μεγατόνων» στο κεφάλι της, για να πολεμήσει τη νεοταξική «αμορφωσιά και το σκοταδισμό», όπως έλεγε ο Μάρκος Αυγέρης, μιλώντας για μόρφωση και αυτομόρφωση των κομμουνιστών, ακόμα και στα δεσμωτήρια.

«Απόσταγμα» της διδακτορικής διατριβής της είναι η σπουδαία, μακρόχρονου ερευνητικού μόχθου (εμπλουτισμένη με φωτογραφίες, άλλα τεκμήρια, πίνακες, μαρτυρίες φυλακισμένων και εξορίστων, βιβλιογραφία), μελέτη της Κ. Α. Καμαρινού. Μελέτη και συγκριτολογική, αφού στα στοιχεία της επίσημης, «ελεύθερης» Παιδείας που πρόσφερε η πολιτεία, αντιπαραθέτει το μέγα θαύμα των προγραμμάτων πνευματικής, ηθικής, κοινωνικής, ιστορικής, πολιτικο-ιδεολογικής μόρφωσης, αλληλομόρφωσης και αυτομόρφωσης, στα «αλληλοδιδακτήρια», «πανδιδακτήρια», στα πρωτοπόρα και πραγματικά «λαϊκά πανεπιστήμια» των «ελεύθερων πολιορκημένων» κομμουνιστών.


Α. Ε.