Μέσα από το πλήθος των διαφορετικών αυτών περί την παιδεία θέσεων και απόψεων, που έχουν κιόλας δει το φως της δημοσιότητας σε λεξικά, άρθρα και βιβλία, με τη μορφή όρων από μέρους, όπως κιόλας ειπώθηκε, ειδικών, προσθέτω και τις δικές μου, έτσι όπως τις βίωσα, σαράντα περίπου χρόνια προσφέροντας τις υπηρεσίες μου ως γυμναστής σε όλα τα επίπεδα της Σχολικής Ζωής, από το Δημοτικό, το Γυμνάσιο, το Λύκειο μέχρι και το Πανεπιστήμιο, καθώς και ως προπονητής αθλητών, σε συλλόγους και στις εθνικές ομάδες.
Ετσι, κατά την άποψή μου πάντα, με τον όρο Παιδεία νοείται
Το τρίπτυχο, λοιπόν, των εννοιών αυτών, εκπαίδευση, μόρφωση, αγωγή, που συνεκφράζονται, ως συνισταμένη τους, με τον όρο Παιδεία, συγγενεύει πάρα πολύ και με τις ευρύτερες έννοιες παράδοση και πολιτισμός.
Η χρήση του συμπυκνώνει την ιστορικο-πολιτική προσπάθεια ανέλιξης κάθε λαού και έθνους, αλλά και του καθενός ατόμου ξεχωριστά, για τη διαμόρφωση και το σχηματισμό της προσωπικότητάς του, σε συνδυασμό και με το αποτέλεσμα αυτής του της ίδιας της προσπάθειας.
«Πεπαιδευμένο» θεωρείται εκείνο το άτομο, που καλλιεργώντας το «πνεύμα» του, με τη μελέτη και την καταβολή δημιουργικής προσπάθειας, μίμησης «πρότυπων ζωής», κατορθώνει, τελικά, με την επιμέλειά του αυτή να διαμορφώσει έναν ισχυρό χαρακτήρα και μια τέτοια «ηθική στάση» που τον θέτει «ενεργητικά» αντιμέτωπο στα σοβαρά, κοινά για όλη την κοινωνία μέσα στην οποία ζει, «προβλήματα» της καθημερινής του ζωής. Με άλλα λόγια, η μόρφωσή του αυτή, εκτός των άλλων, πρέπει να αντανακλά μια «αξιοπρεπή συμπεριφορά» προς όλους που συνιστούν το στενό, αλλά και το ευρύτερο κοινωνικό του περιβάλλον.
Γενικά, η Παιδεία παρέχεται, ή τουλάχιστον έτσι πρέπει να συμβαίνει, από μια «ανθρωποκεντρικά» προσανατολισμένη Σχολική Ζωή, στα πλαίσια της οποίας η ουσιαστική Σωματική Αγωγή έχει το μερίδιό της και να συνεχίζεται «διά βίου», με τη μορφή αυτοπαιδείας, ως στόχος για κάθε πολίτη. Και αυτό, γιατί κάθε μια από τις προαναφερθείσες θετικές επιδράσεις πάνω στους μαθητές και τις μαθήτριες που έχουν την τύχη να τις υφίστανται, με αποτέλεσμα όλες τους μαζί να συμβάλουν στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους, είναι και πρέπει να είναι το ζητούμενο.
Πιο συγκεκριμένα και στη διάρκεια της Σχολικής Ζωής, όπως κιόλας την προσδιορίσαμε, προσδοκάται η απόκτηση, από μέρους των μαθητών, αρρένων και θηλέων, προσόντων, αξιών και αρετών, όπως
α) μέσω της εκπαίδευσης
γενικών και ειδικών ικανοτήτων και επιδεξιοτήτων, κύρια πρακτικής κατεύθυνσης.
β) μέσω της μόρφωσης,
γενικών και ειδικών γνώσεων, κύρια θεωρητικής κατεύθυνσης και
γ) μέσω της αγωγής,
την απαραίτητη εκείνη συμπεριφορά, τρόπο ζωής, σκέψης και αντίδρασης, που όχι μόνο θα τους εντάσσει ομαλά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, αλλά και θα τους καθιστά πραγματικά σκεπτόμενους, κριτικά ενεργούς και συμμετέχοντες στα κοινά, πολίτες...
Πολίτες που θα νοιάζονται, όχι μόνο για τον εαυτούλη τους, αλλά και για όλους τους άλλους. Που θα έχουν άποψη για ό,τι συμβαίνει ή πάει να συμβεί, όχι μόνο στο δικό τους σπίτι, αλλά και πέρα από αυτό, στη γειτονιά τους, στο χωριό τους, στην πόλη τους, στη χώρα τους και σε ολόκληρο τον κόσμο...
Επί του προκειμένου, η «αστική παιδαγωγική αντίληψη», προϊόν του πολυδιαφημισμένου «ανταγωνισμού» (αντιπαλότητα που οδηγεί στο δίκαιον του ισχυροτέρου...) κάνει λόγο για δραστηριότητα του ατόμου, έχοντας ως ιδανικό και σημείο αναφοράς της την «ατομικότητα». Δηλαδή, το «εγώ»...
Ενώ, αφήνει πολλά περιθώρια για την ιδιωτικοποίησή της, κατά συνέπεια και την εμπορευματοποίησή της...
Αντίθετα, η «σοσιαλιστική παιδαγωγική αντίληψη», που λειτουργεί μέσα στα πλαίσια του «συναγωνισμού» (άμιλλα για το κοινό όφελος - συλλειτουργία για την επίτευξη κοινού σκοπού - στόχου και ιδανικού), αναδεικνύει την Παιδεία ως «στάση ζωής», δύναμη επικοινωνίας και συμβίωσης, που βρίσκουν την έκφρασή τους μέσα από το «εμείς»...
Και, βέβαια, τη θεωρεί «αγαθό» που το δικαιούται όλος ο Λαός...
Η Παιδεία δεν έχει «στατικό χαρακτήρα», ακολουθεί και επιδρά με τη σειρά της στη διαμορφούμενη ζωή της κοινωνίας και από την άποψη αυτή σχετίζεται με την ελληνική λέξη «πολιτισμός», που υποδηλώνει το σύνολο των υλικών και πνευματικών κατακτήσεων, για κάθε λαό και έθνος.
Πέτρος Παπαγεωργίου
Γυμναστής - προπονητής