Η φωνή, ο λόγος και το βίωμα | ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΡΟΔΟ | ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Οτρόπος που φτάνουν σ' εμάς οι πρώτες φωνές, τα πρώτα βιώματα, είναι μοναδικός. Θυμάμαι, όταν ήμουν παιδί, στο δάσος της Καισαριανής, είδα τα πρώτα βιώματα να κυλάνε από το θαυμάσιο στόμα της γιαγιάς μου της Φιλιώς, που η δύναμη της φωνής της ακόμα και τώρα, όταν τη θυμάμαι, με καθηλώνει.

Το βίωμα, αλόγιστα, σαν παιδί, σπέρνει τα δώρα του και έπειτα, σαν τυπικός λογιστής, θερίζει, κάνοντας να παύουν οι φωνές που έχουν καθορίσει ακόμα και τα όρια της Ιστορίας. `Η, αντίστροφα, όταν επιτρέψει στις φωνές να ακουστούν, αυτές να έχουν περάσει στο παραλήρημα.

Το βίωμα σε πολλές στιγμές εκδηλώνεται σαν φάρσα, σαν αυτή που διαγράφεται έντονα στο τέλος της ζωής ορισμένων τυράννων. Ο Νέρων, μπροστά στον τάφο του, επαναλαμβάνει διαρκώς: «Τι καλλιτέχνη χάνει ο κόσμος!». Ο Χίτλερ, πάλι, δεν άκουγε, όχι μόνο τη γιαγιά του, αλλά ούτε και τους δασκάλους του, για τους οποίους έγραφε, στα Χειρόγραφα του '41 - '44, ότι οι περισσότεροι ήταν ελαφρώς παράφρονες, που ήθελαν να τον μεταβάλουν σε ...πίθηκο! Τον μόνο που ακολούθησε αργότερα ήταν ο Ντίτριχ Εκαρτ, μποέμ, αλήτης, μορφινομανής, συγγραφέας θεατρικών έργων, που είχε περιοριστεί στο Δημόσιο Ψυχιατρείο, όπου και κατάφερε τελικά να ανεβάσει τα έργα του, χρησιμοποιώντας τροφίμους για ηθοποιούς. Αυτόν θαύμαζε ο Αδόλφος και μοιραζόταν για πολλά χρόνια τη ζωή μαζί του, ακούγοντας για πρώτη φορά το παραμύθι της κόλασης: Το Γ` Ράιχ και την υπεροχή των Αρίων. Την πραγματική, όμως, φάρσα τη βίωσε ο Αδόλφος στα τελευταία του. Οταν οι Ρώσοι πλησίαζαν στο Βερολίνο, ο Γκαίμπελς καθόταν και διάβαζε στον Χίτλερ την ιστορία του Μεγάλου Φρειδερίκου, όταν ο βασιλιάς αισθανόταν ότι είχε εξαντλήσει όλες του τις ελπίδες και έλεγε στους υπουργούς του ότι θα έπαιρνε δηλητήριο: «Γενναίε βασιλεύ, διάβαζε ο Γκαίμπελς, περίμενε λίγο και τα βάσανά σου θα τελειώσουν!». «Και τα μάτια του Χίτλερ», έλεγε ο Γκέρινγκ, που ήταν μπροστά και κατέθεσε αυτή την τρέλα στο ημερολόγιό του, «είχαν γεμίσει με δάκρυα».

Ας μείνουμε λίγο μακριά από τους τυράννους και ας προσέξουμε πώς ψάχνει κανείς το Λόγο του και σε τι μέσα καταφεύγει. Ας μιλήσουμε γι' αυτόν που υποτίθεται ότι όλα είναι γέννημά του, τον Πανάγαθο, εκεί ψηλά ή όπου αλλού μπορείτε να τον φανταστείτε. Είναι η στιγμή, που αποφασίζει να κατοικήσει μέσα στη δημιουργία του. Για να γίνει αυτό, δηλαδή ο Λόγος σάρκα και το αντίστροφο, ο Πανάγαθος ζητούσε μια αφορμή για να περάσει στον κόσμο. Ετσι γεννήθηκε ένα στιγμιαίο δράμα. Και επίσημα τουλάχιστον, από θεολογικής πλευράς, έχουμε την πρώτη αποτυχημένη απόπειρα αυτοχειρίας, μέσω της Σταύρωσης, και, τέλος, της σωτηρίας του Λόγου, που έπαθε μέσα στη σάρκα και αναστήθηκε. Ο Λόγος του Θεού, όπου εμφανίζεται, είναι σπάνιος, σαν το νέκταρ, όπως γράφει μια ινδική παροιμία, που σε υπερβολική δόση γίνεται δηλητήριο. Ενα γεγονός που μας ξέφευγε τόσα χρόνια είναι πως μέσα στα κείμενα της Διαθήκης ο Λόγος έζησε όλες τις μεταμορφώσεις, ήταν παρών σε κάθε θαύμα, αλλά ποτέ δεν έγινε τραγούδι. Αλήθεια, οι ψαράδες που ακολούθησαν τον Χριστό δεν τραγουδούσαν ποτέ; Και ο ίδιος δείχνει να έλκεται μόνο για ομιλίες - δεν υπάρχει Χριστός δίχως το Ορος των Ελαιών...

Πρέπει κάποτε να γράψουμε εγκώμια για τη φωνή. Σ' αυτήν οφείλουμε ό,τι πιο ιερό μας συμβαίνει. Μόνο αυτή σέβεται, όπως λένε οι ειδικοί, το δώρο της αναπνοής: Οσο οικονομικότερα χρησιμοποιείται, τόσο μεγαλύτερη είναι η ένταση και η ομορφιά του ήχου.

Εγκώμια για τη φωνή που παρασύρει τον Γκλεν Γκουλντ να τραγουδά όταν παίζει πιάνο. Εγκώμια για τη φωνή, όταν προσπαθεί να ξεφύγει και να συναντήσει τη σιωπή, τη στιγμή που ο κόσμος, όπως λέει ο κύριος Βίκτορας Φουξ, επιλέγει αυτό που τρώει, αλλά όχι αυτό που ακούει, έχει μια ακόρεστη επιθυμία για τη λήψη συνεχών ηχητικών κυμάτων, τα οποία καταβροχθίζει, όπως ένα αυτοκίνητο τη βενζίνη.

Εγκώμια της σιωπής της δικής σου φωνής.

Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ