Είναι γι' αυτούς ακίνδυνη «βαλβίδα ασφαλείας» η ταύτιση με την ομάδα - «θρησκεία» και η ελεγχόμενη εκτόνωση των ανέργων, των απολυμένων, των εκμεταλλευομένων γενικά, στο γήπεδο. Ο αντικατοπτρισμός ότι μέσα από την υπεράσπιση της ιδέας (επιχείρησης, στην πραγματικότητα) από τους κατασκευασμένους «εχθρούς» «εκδικούνται» για όλες τις άλλες αδικίες που υφίστανται. Γι' αυτό ο καθένας παίζει το ρόλο του και όλοι μαζί κρατούν σε αγαστή συνεργασία «το παιχνίδι στημένο και από πριν ξεπουλημένο»...
Με περισσή ευκολία - κυρίως σε στιγμές αγανάκτησης - όλοι μας ρίχνουμε το βασικό ανάθεμα, στους χούλιγκαν. Απριόρι έχουν σημαντικό μερίδιο ευθύνης. Είναι, όμως, ο μοναδικός ή ο βασικός φταίχτης; Μήπως, τελικά, πρόκειται για τον «στρατιώτη», που εκτελεί; Αρα, η αναζήτησή μας πρέπει να εστιαστεί στους «στρατηγούς», που είναι οι ηθικοί αυτουργοί;
Δεν είναι λίγες οι φορές, στο πρόσφατο και απώτερο παρελθόν, που κάποιοι έχουν ασχοληθεί με τη βία. Ενα από τα βασικά συμπεράσματα, είναι πως οι σκληροπυρηνικοί αποτελούνται από συγκεκριμένα άτομα, με (στην πλειοψηφία τους) κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Περιθωριακή συμπεριφορά, σχέση με ουσίες, κακή οικονομική κατάσταση. Προκύπτει, λοιπόν, αβίαστα η απορία: Πού βρίσκουν τα χρήματα - εκτός των άλλων - να αγοράζουν εισιτήρια για αγώνες (και των τριών, μάλιστα, ομαδικών αθλημάτων) και να κάνουν ταξίδια στο εξωτερικό; Μήπως διότι - καθ' οιονδήποτε τρόπο - πριμοδοτούνται από ΠΑΕ ή παράγοντες;
Οι ΠΑΕ, επισήμως, αρνούνται (να το θέσουμε κομψά) ...στενή συνεργασία με τους «κακούς». Και δηλώνουν αδυναμία εντοπισμού ή απομάκρυνσής τους. Αναδημοσιεύουμε απόσπασμα ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» (3/11/98), από δίκη οπαδών (απαλείψαμε ποιας ομάδας, γιατί δεν έχει σημασία. Εχουν υπάρξει ή θα μπορούσαν να είναι οποιασδήποτε), που συνελήφθησαν περνώντας από τη Λάρισα. Η κατηγορία εναντίον τους, κατοχή και χρήση χασίς και άλλων ναρκωτικών ουσιών. «Δίπλα του (σ.σ. σε άλλον δικηγόρο) ο συνήγορος - εντεταλμένος της ΠΑΕ. "Καλύπτω υπερασπιστικά όλους τους κατηγορούμενους που δεν έχουν δικηγόρο", ανακοινώνει. Κοντά μου αξιωματικός της αστυνομίας μού σιγοψιθυρίζει στο αυτί: "Πώς ν' αντιμετωπιστεί η βία στα γήπεδα, όταν οι ΠΑΕ ναυλώνουν λεωφορεία με ονομαστικές καταστάσεις οπαδών και φτηνά εισιτήρια, στέλνουν δικηγόρους να υπερασπιστούν τους "χούλιγκαν" και δεν ξέρω αν και οι ίδιες τους προμηθεύουν με ναρκωτικά;"»...
Η πλειοψηφία των κριτών ψέγει τη συμπεριφορά των οπαδών. Σωστά. Τι γίνεται, όμως, με τους επίσημους, «κυριλέ» ή «ταγούς»; Αυτοί δε δημιούργησαν τις συνθήκες, μέσα στις οποίες εγκλωβίστηκαν, ή δρουν, οι «κακοί»; Δηλώσεις και συμπεριφορές παραγόντων υποδαυλίζουν και συντηρούν τη βία. Και κάνουν τον «στρατιώτη» να νιώθει δικαιωμένος και χρήσιμος. Ο «υπέροχος κόσμος» και ο «δωδέκατος παίχτης». Είναι οι «επιστήμονες» (κατά τον Σαλιαρέλη). Είναι αυτοί, που - κατά τους παράγοντες και τα ΜΜΕ - κάνουν «καυτή την έδρα» και «παίρνουν στην πλάτη την ομάδα». Είναι αυτοί που «βάζουν τα στήθια τους, μπροστά», για να υπερασπιστούν τα δίκαια της «ομάδας - θρησκείας». Η οποία, όμως, είναι επιχείρηση και τα «δίκαιά» της έχουν - εντέχνως - ταυτιστεί με τις επιδιώξεις της ΠΑΕ. Δηλαδή, τα συμφέροντα των επιχειρηματιών - μετόχων...
Είναι τα πρόσωπα, που δημιουργούν «Ριζούπολη», «Φιλαδέλφεια», «Λεωφόρο», «Τούμπα» κλπ. Σ' αυτούς απευθύνονται οι εμπρηστικές δηλώσεις (π.χ. για απονομή πρωταθλήματος στον «εχθρό» - αντίπαλο, με προεδρικό διάταγμα) και συμπεριφορές των παραγόντων (DVD, «μπούκες» στα διαιτητικά καμαράκια, προπηλακισμός επόπτη με το περίστροφο σε κοινή θέα, «χτιστοί» και άλλα). Αυτοί είναι οι πελάτες των συλλογικών (αν και επίσημα ανεξάρτητων) αθλητικών εφημερίδων, με τα «ξύλινα» πρωτοσέλιδα για «αίμα και άμμο», για «πάτημα», «λιώσιμο», «μαϊμούδες» κλπ. Που εξυμνούν τη διοίκηση και την υποστηρίζουσα ΠΑΕ και είναι λάβροι κατά των άλλων.
Παράγοντες, αλλά και μερίδα του Τύπου, χρησιμοποιούν δύο μέτρα και δύο σταθμά. Για τα ίδια ή ανάλογα περιστατικά κρίνουν με βάση το χρώμα και το έμβλημα. Το αίσθημα ατιμώρητης παραβατικής συμπεριφοράς, ανισονομίας και αδικίας, ποιος το επέβαλε; Μόνον οι «χούλιγκαν»; Αυτοί δημιούργησαν τεράστια συμφέροντα, κάθε είδους παράγκα και μια ζώσα πραγματικότητα με «περίεργους», «κοκαλιάρηδες», «σερίφηδες», «θείους», πέναλτι στη σέντρα και άλλες ...ομορφιές; Στον αλήστου μνήμης (κεκλεισμένων θυρών) αγώνα κυπέλλου ΑΕΚ - Ολυμπιακού, ποιος ευθύνεται για όσα έγιναν; Απουσίαζαν (τουλάχιστον στην πλειοψηφία τους) οι χούλιγκαν. Και οι πιστολιές έπεσαν στην αίθουσα «σημαντικών ανθρώπων» (VIP)...
Ενα κομμάτι, που δεν έχει προβληθεί, δεν το έχουν σκεφτεί ή και δεν το γνωρίζουν πολλοί (χωρίς, φυσικά, να λειτουργήσει σαν άλλοθι), είναι η προδιάθεση που δημιουργεί στον οπαδό, η αντιμετώπισή του σαν παρακατιανού ή ζώου. Αυτή που παραθέτουμε, είναι από τις πιο ήπιες περιγραφές: «Εκμεταλλεύονται την "καψούρα" μας. Μας χρησιμοποιούν, μας τα παίρνουν και μας φέρονται σαν ζώα. Πάμε πολύωρα ταξίδια, χωρίς μια στάση. Ούτε για τη φυσική μας ανάγκη. Δε σέβονται ούτε τις γυναίκες. Μας μαντρώνουν σε ακατάλληλα γήπεδα. Αστυνομικοί μας βρίζουν χυδαιότατα, μας χτυπούν χωρίς λόγο, μας βγάζουν εκτός εαυτού». Ετσι, οι υπεύθυνοι (με ή χωρίς εισαγωγικά) οδηγούν ή συμβάλλουν στην εξαγρίωση και την εκτόνωση. Γιατί η δράση φέρνει αντίδραση.
Με τα παραπάνω, δε θέλουμε να «αθωώσουμε» τους οπαδούς. Επισημάναμε κάποια άλλα κομμάτια του παζλ. Αναντίρρητα, μερίδα των οπαδών έχει τις δικές της σημαντικές ευθύνες. Γιατί, συνειδητά ή ασυνείδητα, συμμετέχουν ή ανέχονται το «παιχνίδι». Υποκύπτουν στην ψυχολογία της μάζας - οι επιστήμονες έχουν περιγράψει σαφέστατα τα χαρακτηριστικά της - και ασπάζονται τη «μαγκιά» ή την «εκτόνωση». Διοχετεύουν σε λάθος δρόμο την ανάγκη τους για ένταξη σε σύνολα, ταύτιση, αποδοχή και «ύπαρξη».
Συμπράττουν με πυρήνες (κυρίως φασιστικής ιδεολογίας), οι οποίοι δρουν οργανωμένα. Εκμεταλλεύονται την ισχυρή αγάπη - ταύτιση με την ομάδα. Η χαλάρωση των αντιστάσεων, στο όνομα της υποστήριξης - υπεράσπισής της, γίνεται «όπλο» στα χέρια των συγκεκριμένων στοιχείων. Αυτά βασικά αξιοποιούν, για να προωθήσουν το στόχο τους. Η ...λογική της «ομάδας - θρησκείας» αποτελεί ιδανικό υπόβαθρο, για την ευόδωση των επιδιώξεών τους. Δημιουργούν, λοιπόν, μια δυναμική - ηγετική εικόνα, στο χώρο, για τους εαυτούς και το γκρουπ τους. Και τα εκμεταλλεύονται, μέσω του μηχανισμού της ταύτισης, για να «ψαρέψουν» υποστηρικτές, οι οποίοι θα δεχτούν - πολύ πιο εύκολα - και τις άλλες απόψεις ή πρακτικές τους.
Στην Ελλάδα, τα στοιχεία γι' αυτά τα γκρουπ είναι ελάχιστα και βασίζονται κυρίως σε ανώνυμες μαρτυρίες και σκόρπιες πληροφορίες. Αφ' ενός, γιατί (τυχαία;) ποτέ δεν έγινε μια έρευνα, σε βάθος. Και, αφ' ετέρου, γιατί οι γνωρίζοντες αρνούνται να μιλήσουν (τουλάχιστον ανοιχτά). Πάντως, ένα άκρως ενδιαφέρον στοιχείο - που προκύπτει από μαρτυρίες - είναι ότι υπήρχαν επαφές (τουλάχιστον μεταξύ των ηγετικών, ιδρυτικών στελεχών). Μπορεί επίσημα τα διάφορα γκρουπ να ήταν «εχθροί» και να συγκρούονταν, στο όνομα της ομάδας, αλλά στο παρασκήνιο υπήρχαν δίαυλοι επικοινωνίας. Αλλωστε, είχαν και κοινές ιδέες, δράσεις. Γκρουπ όπως η ΝΟΠΟ (Ναζιστική Οργάνωση Παναθηναϊκών Οπαδών), η ΤΟΦΑ (Τρομοκρατική Οργάνωση Φιλάθλων ΑΕΚ) και άλλες, επίσημα, δεν υφίστανται πλέον. Στελέχη, παρακλάδια απόγονοί τους, όμως;