Οι «κυρίαρχοι» της διεθνούς οικονομίας
Κυριακή 21 Γενάρη 2007

Τα υπερεθνικά (ή διεθνικά) μονοπώλια διεκδικούν τον καθοριστικό ρόλο όχι μόνο στις οικονομικές, αλλά και τις πολιτικές διεθνείς εξελίξεις. Τη χρονιά που πέρασε, με εκατοντάδες εξαγορές και συγχωνεύσεις, απέκτησαν ακόμη μεγαλύτερο μέγεθος, με ισολογισμούς που ξεπερνούν (ο καθένας) τους προϋπολογισμούς δεκάδων κρατών.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Επιτροπής του ΟΗΕ για τις διεθνείς επενδύσεις (Δεκέμβρης 2006), ο κόσμος των υπερεθνικών μονοπωλίων περιλαμβάνει 77.000 μητρικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν πάνω από 770.000 θυγατρικές σ' όλο τον κόσμο.

Το 2005, η προστιθέμενη αξία που παρήγαγαν αυτές οι θυγατρικές επιχειρήσεις υπολογίζεται σε 4,5 τρισεκατομμύρια δολάρια! Ο αριθμός των εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές υπολογίζεται σε 62 εκατομμύρια, ενώ την ίδια χρονιά εξήγαγαν αγαθά και υπηρεσίες αξίας μεγαλύτερης των 4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.

Οπως θα περίμενε κανείς, η συντριπτική πλειοψηφία των υπερεθνικών μονοπωλίων (85 από τα 100 μεγαλύτερα στον κόσμο) προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία. Ομως, η ισχύς τους εντοπίζεται ακόμη περισσότερο σε μια ομάδα πέντε χωρών (Γαλλία, Γερμανία, Ιαπωνία, Βρετανία και ΗΠΑ) απ' τις οποίες προέρχονται τα 73 από τα 100 μεγαλύτερα παγκοσμίως.

Αν εξαιρέσουμε τις διεθνείς τράπεζες και τα άλλα γιγαντιαία χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, οι κλάδοι που κυριαρχούν είναι, κατά σειρά, η αυτοκινητοβιομηχανία, οι φαρμακευτικές βιομηχανίες και οι τηλεπικοινωνίες. Σε εταιρικό επίπεδο, στην κορυφή του καταλόγου των 100 μεγαλύτερων μονοπωλίων, βρίσκεται η «Τζένεραλ Ελέκτρικ» και ακολουθούν η «Βόνταφον» και η «Φορντ».

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία και τους υπολογισμούς της Επιτροπής του ΟΗΕ για τις διεθνείς επενδύσεις, τα δέκα μεγαλύτερα διεθνικά μονοπώλια είναι τα εξής (σε παρένθεση το ενεργητικό των θυγατρικών τους στο εξωτερικό το 2004 σε εκατομμύρια δολάρια): 1) «Τζένεραλ Ελέκτρικ» (448.901), 2) «Βόνταφον» (247.850), 3)«Φορντ» (179.856), 4) «Τζένεραλ Μότορς» (173.690), 5) «Μπρίτις Πετρόλεουμ Κόμπανι - ΒΡ» (173.690), 6) «ΕξονΜόμπιλ» (134.923), 7) «Ρόαγιαλ Ντατς Σελ» (129.939), 8) «Τογιότα» (122.967), 9) «Τοτάλ» (98.719), 10) «Φρανς Τέλεκομ» (85.669).

Ενδιαφέρον στοιχείο είναι η παρουσία πέντε μονοπωλίων, που προέρχονται από αναπτυσσόμενες χώρες, στον κατάλογο με τα 100 μεγαλύτερα υπερεθνικά μονοπώλια του κόσμου.

Η γιγάντωση των μονοπωλίων στη διαδικασία της συγκεντροποίησης του κεφαλαίου προκύπτει και από τα στοιχεία για τις διασυνοριακές εξαγορές και συγχωνεύσεις, δηλαδή μεταξύ επιχειρήσεων από διαφορετικές χώρες, η αξία των οποίων έφτασε το 2005 τα 716 δισ. δολάρια, αυξημένη κατά 88% σε σχέση με το 2004. Από την Επιτροπή του ΟΗΕ για τις διεθνείς επενδύσεις, καταγράφηκαν 6.134 συμφωνίες τέτοιου χαρακτήρα, κατά 20% περισσότερες από το 2004.