«Ορφάνεψε» το Τυπογραφείο του ΕΑΜ

Κηδεύεται σήμερα, στις 3 μ.μ., από το νεκροταφείο Αργυρούπολης, ο σωτήρας του, Βαγγέλης Μενεμενής

Τρίτη 30 Γενάρη 2007

Η θρυλική «Βικτώρια» στο παράνομο τυπογραφείο της οδού Σκρα
«Ορφάνεψε» ολότελα το ιστορικό, σωζόμενο παράνομο Τυπογραφείο της ΚΕ του ΕΑΜ, που δημιούργησαν η ΚΕ του ΚΚΕ και η ΚΕ του ΕΑΜ, τον Γενάρη του 1942, στην οδό Σκρα 31, στην Καλλιθέα. Εχασε, στις 27 του μήνα, μετά από τροχαίο (26/1), την «ψυχή» του... Τον Βαγγέλη Μενεμενή. Τον σεμνότατο αγωνιστή της ΕΑΜικής Αντίστασης, αταλάντευτα πιστό, μέχρι το τέλος του, μέλος του ΚΚΕ.

Ο Β. Μενεμενής ήταν ο τελευταίος επιζών από την ομάδα του παράνομου Τυπογραφείου της ΚΕ του ΕΑΜ και κυριολεκτικά ο αφανής φύλακας - σωτήρας (ακόμα και σε βάρος της ζωής και των συμφερόντων της οικογένειάς του, επί 40 και πλέον χρόνια) αυτού του μοναδικού, σ' όλη την Ευρώπη, μνημείου - συμβόλου του ηρωικού αντιφασιστικού απελευθερωτικού αγώνα του λαού μας. «Εφυγε» με μεγάλο καημό, όμως, γιατί δεν έλαβε τη μόνη «ανταμοιβή» που λαχταρούσε για το μακρόχρονο αγώνα του να σωθεί το μνημειακό τυπογραφείο, που έκρυβαν τα θεμέλια του πατρικού σπιτιού του: Να στεγαστεί σ' αυτό το Μουσείο του Τύπου της ΕΑΜικής Αντίστασης, όπως ήταν και παραμένει το αίτημα όλων των οργανώσεων της ΕΑΜικής Αντίστασης και όπως δεσμεύτηκαν το υπουργείο Πολιτισμού και ο Δήμος Καλλιθέας. Αίτημα αδικαίωτο, εδώ και 23 σχεδόν χρόνια, με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων του δικομματισμού και των εκάστοτε αρχών του Δήμου Καλλιθέας, στον οποίο παραχωρήθηκε το σπίτι - μνημείο, προκειμένου να μετατραπεί σε μουσείο.

Ο Βαγγέλης Μενεμενής, το τρίτο παιδί της Κατίνας και του Στέλιου Μενεμενή, γεννήθηκε το 1916 στο Βουτζά Σμύρνης. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, η οικογένεια καταλήγει στην Αθήνα. Στεγάζεται σε ένα δωμάτιο - παράγκα στην Καισαριανή και μετά σε πλιθόκτιστη, στην οδό Κεντρικού Παρθεναγωγείου 30. Το 1928 ο πατέρας του, με δάνειο, έχτισε το σπίτι στην Καλλιθέα. Ο Βαγγέλης Μενεμενής, μετά το σχολαρχείο, βγήκε στη βιοπάλη, για την επιβίωση της οικογένειας.

Ο Βαγγέλης Μενεμενής
Προπολεμικά, στρατολογήθηκε στην ΟΚΝΕ, από το Μικρασιάτη φίλο του Στέλιο Δάνο. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, υπηρέτησε στην 13η Μεραρχία Αρχιπελάγους, στο Πόγραδετς της Αλβανίας. Επιστρέφοντας από την Αλβανία εντάσσεται στο ΚΚΕ και μετέχει στη διανομή εντύπων.

Αρχές του Γενάρη του 1942, ο Β. Μενεμενής, με κομματική εντολή, συναντιέται με τον Γιώργη Ελληνούδη, στον οποίο η ΚΕ του ΚΚΕ και η ΚΕ του ΕΑΜ ανέθεσαν, αμέσως μετά την ίδρυση του ΕΑΜ (Σεπτέμβρης 1941), την ευθύνη της συγκρότησης και λειτουργίας παράνομου τυπογραφικού μηχανισμού για την προπαγάνδιση του ΕΑΜικού αγώνα. Σκοπός της συνάντησης ήταν η ανεύρεση και ενοικίαση νέου ασφαλούς χώρου για τη δημιουργία του τυπογραφείου. Το πατρικό σπίτι του Β. Μενεμενή κρίθηκε κατάλληλο, νοικιάστηκε και βαθιά κάτω από τα θεμέλιά του δημιουργήθηκε κατακόμβη για το τυπογραφείο. Ο Β. Μενεμενής δέχτηκε και την πρόταση του Γ. Ελληνούδη να ενταχθεί στην ολιγομελή ομάδα διαμόρφωσης, εξοπλισμού και λειτουργίας του τυπογραφείου, παρά τις στερήσεις, τη θυσία, τους τεράστιους καθημερινά κινδύνους που συνεπαγόταν να ζει, μέρα-νύχτα μέχρι την απελευθέρωση, κάτω από τη γη.

Ο Β. Μενεμενής ήταν ο χειριστής και «μηχανικός» του σωζόμενου πιεστηρίου, μάρκας «Viktoria» (Βικτώρια), από τις αρχές του Φλεβάρη του 1942 μέχρι και την ημέρα της απελευθέρωσης της Αθήνας (12/10/1944). Εκτοτε, τηρώντας απαράβατα σχετική εντολή του κόμματος, ο Β. Μενεμενής, διαφύλαξε ως κόρη οφθαλμού, την ύπαρξη του τυπογραφείου, έως το 1983, οπότε με απόφαση του Κόμματος αποκαλύφθηκε η ύπαρξη και διάσωσή του.

Μετά το Δεκέμβρη του 1944, συνέχισε παράνομα την κομματική δράση του. Το 1946 έγινε οδηγός λεωφορείου στην Καισαριανή και παράλληλα οδηγούσε μια τρίκυκλη μοτοσικλέτα για μετακινήσεις στελεχών του Κόμματος. Μετά από προδοσία ενός ελεγκτή λεωφορείων, συνελήφθη και εξορίστηκε στη Μακρόνησο, ως υπόδικος της «υπόθεσης των αυτοκινητιστών», οι οποίοι κατηγορούνταν για μεταφορά όπλων και ανταρτών του ΔΣΕ. Από τη Μακρόνησο μεταφέρθηκε στις φυλακές Πειραιά, ενόψει της δίκης το καλοκαίρι του 1949. Λόγω του ανυπόστατου κατηγορητηρίου οι περισσότεροι κατηγορούμενοι γλίτωσαν τη θανατική καταδίκη. Ο Β. Μενεμενής απαλλάχτηκε, αλλά στάλθηκε για ένα περίπου χρόνο σε στρατόπεδο στη Σιάτιστα.

Το 1951 παντρεύτηκε την Καισαριανιώτισσα αγωνίστρια Μαρία Μπατάγια, με την οποία απέκτησε τα παιδιά του, Κώστα και Πόπη. Να σημειωθεί ότι ο Β. Μενεμενής επί αρκετά χρόνια ήταν και μέλος της Χορωδίας της ΠΕΑΕΑ.

Με ανακοίνωσή του ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Δημοσιογράφων Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης 1941-'44, αφού εκφράζει τη βαθύτατη θλίψη των μελών για το θάνατο του Β. Μενεμενή και αναφέρεται στη δράση του, τονίζει πως είναι καιρός να γίνουν πράξη όσα έχουν δεσμευτεί οι αρμόδιοι, να γίνει επιτέλους το Μουσείο του ΕΑΜικού Αντιστασιακού Τύπου στην οδό Σκρα 31 στην Καλλιθέα.