Η ιστορία της «Orquestra Aragon» συμβαδίζει με την εξέλιξη της σύγχρονης κουβανέζικης μουσικής. Δημιούργημα του μπασίστα Orestes Aragon Cantero ξεκίνησε το 1939, στο Cienfuegos της Κούβας, σαν μια τυπική «charanga» (βιολιά, πιάνο, φλάουτο, κρουστά, τραγούδι) παίζοντας «danson». Οι Efrain Loyola, Pablito Romay, Rufino Roque, Filiberto Depestre, Rene Gonzalez, Orestes Varona και Noelio Morejon αποτελούν την πρώτη αυτή δυνατή ομάδα, που έμελλε να γίνει μια από τις μεγαλύτερες στο είδος της. Αν και επρόκειτο για γκρουπ που περιλάμβανε αστέρια, ο Aragon, σοσιαλιστής στην ιδεολογία και την πράξη, επέβαλε ένα πρωτοφανές στάτους: Δεν υπήρχε διαχωρισμός σε πρώτα και δεύτερα ονόματα, όλοι οι μουσικοί μοιράζονταν εξίσου την αμοιβή και, ουσιαστικά, η ορχήστρα λειτουργούσε με καθαρά συλλογικό τρόπο. «Θέλω να δημιουργήσω μια μουσική οικογένεια», έλεγε. «Δεν ψάχνω για βιρτουόζους, αλλά για μουσικούς με ανθρώπινη ποιότητα». Ο Aragon επρόκειτο να διευθύνει την ορχήστρα που έφερε την επωνυμία του μόνο για εννέα χρόνια, μέχρι τη στιγμή που σοβαροί λόγοι υγείας τον ανάγκασαν να αποχωρήσει το 1948.

Η επικράτηση της επανάστασης ισχυροποίησε τη θέση της ορχήστρας, που λειτουργεί σαν καλλιτεχνική κολεκτίβα, στην υπηρεσία του λαού, παίζοντας χορευτική μουσική απ' άκρη σε άκρη στο νησί, αλλά και σε όλο τον κόσμο. Για πάνω από σαράντα χρόνια, οι Κουβανοί είχαν καθιερώσει την ώρα του μεσημεριανού της Δευτέρας ως το μόνιμο ραντεβού τους με την «Orquestra Aragon» στο «Radio Progreso». Από το δυτικότερο σημείο της Κούβας, το Cap San Antonio, έως την άλλη άκρη, το Punta Maisi, όλο το νησί συντονίζεται στον ήχο των βιολιών της Orquestra Aragon. Η μπάντα έκανε τρεις γενιές Κουβανών να χορεύουν από το danzon, στο cha-cha με κατάληξη στο νεότερο cha-onda. Το 1953, υπό τη διεύθυνση του νεαρού βιολονίστα Rafael Lay Apezteguia, ηχογραφεί τον πρώτο δίσκο της, μετά από συμβόλαιο με την αμερικανική δισκογραφική RCA Victor, η οποία δραστηριοποιούνταν πολύ στην Κούβα. Σ' ένα χρόνο η επιτυχία της κορυφώθηκε. Ενορχηστρώσεις γνήσιου κουβανέζικου ήχου με πρωτότυπα φωνητικά σπάνε τις κατεστημένες φόρμες. Επιτυχίες όπως το «El Bodeguero» (που υιοθέτησε αργότερα ο Nat King Cole), και «Pare Cochero» ήταν καταπέλτες που εκτίναξαν τη φήμη και την επιτυχία της ορχήστρας πέρα από τις ακτές του νησιού. H «Orquestra Aragon» σήμαινε cha-cha και όλος ο πλανήτης χόρεψε στο ρυθμό της ορχήστρας από το Cienfuegos. Η επιτυχημένη πορεία της ορχήστρας απλώνεται σε Αμερική, Ευρώπη και αργότερα Αφρική. Ακολούθησε μια σειρά ταξιδιών σε Παναμά, Βενεζουέλα και στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι το 1959. Το 1965, η μεγάλη περιοδεία Cuban Music Hall έφερε τους «Aragon» στη Γαλλία για πρώτη φορά. Το Νοέμβρη του 1971, η ορχήστρα επισκέφθηκε την Αφρική. Στις συνειδήσεις των Αφρικανών, η «Orquestra Aragon» ήταν το πρότυπο από το οποίο η κουβανέζικη μουσική κρίθηκε και όπου πήγε η ορχήστρα τους περίμενε εξαιρετικά θερμή υποδοχή. Η Κούβα είναι η αδιαφιλονίκητη βασίλισσα της Καραϊβικής και η «Orquestra Aragon» η καλύτερη πρέσβειρά της.

Το 1982 τη σκυτάλη παίρνει ο Rafael Lay Junior, γιος του Rafael Lay Apezteguia, ένας επίσης άξιος μουσικός. Η «Orquestra Aragon» αποφασίζει να επιστρέψει στις ρίζες της. Για την ευρωπαϊκή περιοδεία και το άλμπουμ «Quien sabe sabe» του 1997, η ορχήστρα έκανε μια κατάδυση στο χρυσό ρεπερτόριό της και τις ενορχηστρώσεις εκείνης της περιόδου. Το «La Charanga Eterna», το 1999, σηματοδότησε με επιτυχία την εξηκοστή επέτειο από την ίδρυση του συγκροτήματος και είναι ένα πέρασμα από τα πρώτα χρόνια της μπάντας έως τη σύγχρονη μουσική. Η ιστορία συνεχίζεται και ο εκσυγχρονισμός συναντά την παράδοση. Ισως για να μας θυμίζει πως οι γενιές των μουσικών που διαδέχτηκαν η μια την άλλη μέσα στην ορχήστρα, είχαν και έχουν πάντα δύο μεγάλες αγάπες: την Κούβα και τη μουσική. Η «Orquestra Aragon» έχει μείνει περισσότερο πιστή στο πνεύμα του ιδρυτή της, παρά σε ένα μουσικό ύφος. Ο καλλιτέχνης ονειρεύτηκε μια οικογένεια που παρακινείται από την αγάπη της μουσικής και όχι από το κυνήγι του χρήματος. Το όνειρο του Orestes Aragon είναι πραγματικότητα για σχεδόν εβδομήντα χρόνια. Το έργο του, να μας μεταδώσει την αγάπη του για την Κούβα, τη μουσική της και τους ανθρώπους της, συνεχίζεται ακόμα...