Η γενικότερη ταύτιση πολιτικής του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ βρίσκεται στα «καλύτερά» της στον τομέα του πολιτισμού. Είναι αξιοσημείωτος ο «αγώνας δρόμου» των δύο αυτών κομμάτων να εφαρμόσουν πρώτοι και καλύτερα τις εντολές του κεφαλαίου έτσι όπως αυτές «κωδικοποιούνται» σε επίπεδο ΕΕ.

Ειδικά τα τελευταία χρόνια μάλιστα και κυρίως μετά την υιοθέτηση της «Στρατηγικής της Λισαβόνας» για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ευρωενωσιακών μονοπωλίων, αυτή η ταύτιση προκύπτει ακόμη και σε επίπεδο ρητορικής. Αποτέλεσμα το οποίο είναι αναμενόμενο, αφού ο δικομματισμός πρωτοστατεί στη συγκρότηση της «πολιτιστικής» πολιτικής της ΕΕ.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των διαπιστώσεων είναι ο τομέας της λεγόμενης «πολιτιστικής χορηγίας», ο οποίος αναδεικνύεται σε βασικό κομμάτι της πολιτιστικής πολιτικής από την πλευρά της οικονομικής της διαχείρισης. Τα δύο κόμματα, τόσο ως κυβέρνηση όσο και ως αντιπολίτευση, «αλληλοσυμπληρώνονται» και σε αυτό το σημείο με αξιοσημείωτη συνέπεια και συνέχεια.

Το ΠΑΣΟΚ ως κυβέρνηση, ορμώμενο από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (στην οποία «υποκλίνεται» τόσο η ΝΔ αλλά και ο ΣΥΝ) εφάρμοσε σε ευρεία κλίμακα τη «λογική» της «ευελιξίας» στη νομική υπόσταση των φορέων άσκησης της κρατικής πολιτικής για τον πολιτισμό. Πρόκειται για τη «φόρμουλα» των ΝΠΙΔ ή/και των μονομετοχικών ΑΕ του Δημοσίου (Οργανισμός Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού, Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικού Εργου, Οργανισμός Νέου Μουσείου Ακρόπολης, Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας, Ελληνικό Φεστιβάλ, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου) που «έστρωσαν» το «δρόμο» για την ιδιωτικοοικονομική διαχείριση του πολιτισμού, με απώτερο στόχο την πλήρη εμπορευματοποίησή του.

Αλλωστε, δεν πέρασαν δα και ...«αιώνες» από το Μάη του 2004, όταν ο τότε υπουργός Πολιτισμού, Ε. Βενιζέλος, από το βήμα της ευρωπαϊκής σύσκεψης για τα οπτικοακουστικά στη Θεσσαλονίκη (στο πλαίσιο της ελληνικής προεδρίας στην ΕΕ) «έριξε» πρόταση για δημιουργία ενός «ομοσπονδιακού» οργάνου, με εκπροσώπους από τα 25 εθνικά Κέντρα Κινηματογράφου, με ταυτόχρονη «ενεργοποίηση» του τραπεζικού τομέα για οπτικοακουστική παραγωγή, με στόχο τη δημιουργία ενός «Ευρωπαϊκού Κέντρου Κινηματογράφου», χρηματοδοτούμενο από τις τράπεζες. Μάλιστα, είχε προτείνει, στην πρώτη συνάντησή τους, οι εκπρόσωποι των εθνικών Κέντρων Κινηματογράφου να «φέρουν μαζί τους» και μια τράπεζα της χώρας τους, που θα επιθυμούσε να συμμετάσχει στο εν λόγω «κονσόρτσιουμ»!

Ενα χρόνο μετά, από το βήμα του Μεγάρου Μουσικής, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γ. Παπανδρέου, παρουσιάζοντας την πρόταση του κόμματός του για τον πολιτισμό έφτασε στο σημείο να εξομοιώσει τη μουσική ...με τον χάλυβα, στο πλαίσιο του παραδείγματός του για την Αγγλία, λέγοντας πως η μουσική αποτελεί για τη χώρα αυτή μεγαλύτερο εξαγωγικό προϊόν ...από το χάλυβα!

Την ίδια περίοδο η ΝΔ, έχοντας ήδη συμφωνήσει σε επίπεδο ΕΕ με αυτή τη στρατηγική, αναλώθηκε στη γνωστή, δικομματική αντίληψη περί «αντιπολίτευσης» που συμπυκνώνεται στην απλή φράση: «Εμείς τα κάνουμε καλύτερα». Οντως, σε ό,τι αφορά την «πολιτιστική χορηγία» η ΝΔ ως κυβέρνηση προχώρησε τα πράγματα ακόμη πιο πολύ, με τον ομότιτλο νόμο, ο οποίος υπερψηφίστηκε και από τα δύο κόμματα πριν λίγους μήνες. Εδώ αξίζει να σταθεί κανείς και στη στάση του ΣΥΝ. Αν και καταψήφισε επί της αρχής το νομοσχέδιο, ωστόσο ...«διαπίστωσε» «θετικά βήματα» εκ μέρους του ΥΠΠΟ. «Είμαστε διατεθειμένοι να στηρίξουμε μορφές χορηγίας εφόσον ανταποκρίνονται σε ορισμένα κριτήρια», αν «διαμορφωθεί ένας διαφανής, δίκαιος θεσμός» είπε ο πρόεδρός του, Αλ. Αλαβάνος, και εγκωμίασε το σ/ν μιλώντας για «αξιόλογες διαφοροποιήσεις».

Ωστόσο αυτές οι ...«αξιόλογες διαφοροποιήσεις» από την αρχική μορφή του νομοσχεδίου, τελικά το έκαναν αντιδραστικότερο. Ετσι, πάντα στο όνομα της... «ευελιξίας» και της συντόμευσης των διαδικασιών για το κεφάλαιο, τον τελικό λόγο θα τον έχει μόνο το «Γραφείο Χορηγιών» που συστάθηκε με το νόμο και που εντός δέκα ημερών πρέπει να αποφασίσει επί των προτάσεων. Στους αποδέκτες της «χορηγίας» εντάσσονται και οι δήθεν «μη κερδοσκοπικές» πολιτιστικές εταιρείες. Ο «ενδεικτικός κατάλογος» των ιδιωτικών πολιτιστικών φορέων - αποδεκτών των «χορηγιών» διατηρήθηκε μόνο για τους δημόσιους φορείς. Ετσι, ο «χορηγός» και ο ιδιωτικός πολιτιστικός φορέας θα συνάπτουν απευθείας μεταξύ τους σύμβαση, την οποία απλά θα καταθέτουν στο Γραφείο Χορηγιών του ΥΠΠΟ για «έλεγχο». Αρα, «απελευθερώνεται» πλήρως η πολιτιστική «αγορά», με το κεφάλαιο να αποκτά μεγαλύτερες επιλογές, ώστε να εξασφαλίζει την κατά 100% φοροαπαλλαγή του ποσού της «χορηγίας» του όπως προβλέπει ο νόμος.

Ο ΣΥΝ «πανηγύρισε» και για τη διάταξη του νόμου που ορίζει ότι ο «χορηγός» δεν επιτρέπεται να έχει καμία παρέμβαση στο περιεχόμενο και τη μορφή της πολιτιστικής δραστηριότητας που χρηματοδοτεί. Λες και είναι ποτέ δυνατό να χρηματοδοτήσει το κεφάλαιο καλλιτεχνική δημιουργία που στρέφεται εναντίον του.

Μετά την ψήφιση του νόμου άρχισε και η «διαφήμισή» του από την κυβέρνηση αποκαλύπτοντας πως τα χειρότερα ήταν μπροστά. Σε ημερίδα που διοργάνωσε το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών με θέμα «Ευεργετισμός, Χορηγία, Φιλανθρωπία, Εθελοντισμός»(!), σε συνεργασία με την πολιτιστική εταιρεία «Αίνος», ο γγ του ΥΠΠΟ, Χρ. Ζαχόπουλος, είπε, μεταξύ άλλων, ότι ο νόμος στοχεύει και στην επέκταση της «χορηγίας» «και στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς»(!) σπεύδοντας να «διαβεβαιώσει» ότι «η ευθύνη της πολιτείας δεν αίρεται». Αυτό σημαίνει πως το καπιταλιστικό κράτος ετοιμάζεται να ξεπουλήσει στο κεφάλαιο και τον «σκληρό πυρήνα» της κρατικής πολιτιστικής προστασίας.

Πολιτικό ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει και η υπενθύμισή του ότι η «χορηγία» αποτελεί ντιρεκτίβα της ΕΕ, σημειώνοντας ότι από το 1986 το Συμβούλιο των Υπουργών Πολιτισμού «υιοθέτησε την απόφαση 86/0 320/2002, στην οποία διαπίστωνε ότι ο συνδυασμός κρατικής και ιδιωτικής υποστήριξης αποφέρει οφέλη στην ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά και στις πολιτιστικές δραστηριότητες (...) με την επισήμανση ότι η χορηγία ωφελεί και τα δύο μέρη, καθώς και ότι συντελεί στην πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη». Για όσους δεν έχουν καλή μνήμη, το 1986 ήταν κυβέρνηση το ΠΑΣΟΚ...

Το ΠΑΣΟΚ βέβαια υπερψήφισε, όπως είπαμε, το νομοσχέδιο διότι, όπως είπε ο βουλευτής του, Χ. Λυντζέρης «είμαστε υπέρ της επέκτασης του θεσμού της χορηγίας». Αυτή είναι πάγια θέση του κόμματός του, η οποία διατυπώνεται πιο «κομψά» και στο τωρινό του πρόγραμμα: «Συνεργασία δημοσίων και ιδιωτικών κεφαλαίων για την προώθηση πολιτιστικών γεγονότων, με την καθιέρωση σαφών κριτηρίων, την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τη δημιουργία δικτύων διανομής, καθώς και την προώθηση κανόνων πιστοποίησης βάσει αυστηρών κριτηρίων». Πρόκειται για «κλασική» σοσιαλδημοκρατική διατύπωση που παραπέμπει κατευθείαν στη διαχειριστική λογική του συστήματος. Σε αυτή τη λογική παραπέμπουν και όσα είπε για το νόμο ο υπεύθυνος «τομεάρχης» πολιτισμού του ΠΑΣΟΚ, Τ. Χυτήρης, κατά την παρουσίαση των θέσεων για τον πολιτισμό: Αφού παραδέχτηκε ότι «τον θέλαμε» τον πρόσφατο νόμο για την «πολιτιστική χορηγία» άσκησε «κριτική» περί «υπουργοκεντρικού» και «γραφειοκρατικού»...

Τι ακριβώς σημαίνει αυτός ο νόμος, το εξήγησε ο βουλευτής του ΚΚΕ, Γιώργος Χουρμουζιάδης, εξηγώντας την ξεκάθαρη καταψήφιση του νομοσχεδίου εκ μέρους του Κόμματος. Είχε σημειώσει ότι η «πολιτιστική χορηγία» μετατρέπει «την οικονομική ικανότητα σε ηθική αξία», «μοιράζει τη χρηματοδότηση μεταξύ πολιτείας και κεφαλαίου», υπογραμμίζοντας ότι πρόκειται για «ιδιόρρυθμη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα». Στην περίπτωση των ΣΔΙΤ, σημείωσε ο βουλευτής, υπάρχει «σύμπραξη χρημάτων για την κατασκευή ενός έργου». Ομως, «στην περίπτωση της χορηγίας από τη μια πλευρά συμμετέχει ο ιδιώτης με το κεφάλαιο και η πολιτεία με τον... πολιτισμό». Ετσι, «από τη σύμπραξη ανόμοιων στοιχείων προκαλείται η μετατροπή του πολιτιστικού προϊόντος σε εμπόρευμα», αφού «υπάρχει αγοραστής και πελάτης! Ο πολιτισμός, ενώ πρέπει να είναι κτήμα και δικαίωμα του λαού, γίνεται οικονομικό εργαλείο (...) με τον χρηματοδότη - χορηγό να ασκεί πολιτική, αφού αυτός «επιλέγει τι θα χρηματοδοτήσει» είχε τονίσει ο βουλευτής.

Ο ίδιος, επίσης, απάντησε και στη διαδεδομένη κυρίαρχη προπαγάνδα που επιδιώκει να «νομιμοποιήσει» στη λαϊκή συνείδηση τη «χορηγία», παραπέμποντας στην κλασική αρχαιότητα. Ο βουλευτής υπογράμμισε ότι ακόμη και στην αρχαιότητα, «εκτός από την τιμητική αναγνώριση ενός χορηγού δεν υπήρχαν άλλα ανταλλάγματα, όπως φορολογική απαλλαγή ή διαφημιστική προβολή».

Η ζωή ήρθε να επιβεβαιώσει, ως συνήθως, τις θέσεις του Κόμματος και μάλιστα πολύ γρήγορα, αποκαλύπτοντας και «παράπλευρες» εμπορευματικές σχέσεις στο πολιτιστικό «τοπίο. Ετσι, το Αρχαιολογικό Μουσείο Χίου έλαβε ανακοίνωση από εταιρεία για «νέο ειδικό σεμινάριο» στελεχών του, με θέμα «Η χορηγία ως μορφή οικονομικής ενίσχυσης και προβολής - Ο νέος νόμος για την πολιτιστική χορηγία»! Και δε φαίνεται να είναι ο μοναδικός αποδέκτης, αφού η εταιρεία διευκρινίζει πως απευθύνεται σε μουσεία, θέατρα, βιβλιοθήκες, πολιτιστικούς φορείς και πολιτιστικούς φορείς της ΤΑ!

Το «δικαίωμα συμμετοχής» ανέρχεται στα 140 ευρώ, με την εταιρεία να σημειώνει ότι είναι πλήρως επιδοτούμενο από τον ΟΑΕΔ. Δηλαδή, ο ΟΑΕΔ, με χρήματα του λαού, επιδοτεί μια πολυεθνική για να «επιμορφώσει» στελέχη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας... πώς (και από ποιους, με ποια «κριτήρια») να βρουν λεφτά για να συνεχίσουν να... υπάρχουν! Αυτό περιγράφεται στην πρόσκληση «ανάγλυφα»: «Οι χορηγοί των πολιτιστικών ιδρυμάτων αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο για τη βιωσιμότητα και οικονομική ανάπτυξη του πολιτισμού στην ελεύθερη αγορά της νέας οικονομίας. Η επιμόρφωση των στελεχών και του προσωπικού των πολιτιστικών ιδρυμάτων (σ.σ. που περιγράφονται παραπάνω) αποτελεί προϋπόθεση και όχι επιλογή τη χρονική στιγμή που ο νέος νόμος για την πολιτιστική χορηγία δίνει νέες ευκαιρίες χρηματοδότησης στα πολιτιστικά ιδρύματα»!

Μεταξύ άλλων, οι εργαζόμενοι στον Πολιτισμό θα «μάθουν» από το σεμινάριο «αρχές και κανόνες προσέλκυσης χορηγών», καθώς και «νέες ευκαιρίες στην οικονομική ενίσχυση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων». Θα «διδαχτούν» «βασικές έννοιες του πολιτισμού, της χορηγίας, της πολιτιστικής διαχείρισης, του πολιτιστικού μάρκετινγκ»! Δηλαδή, η εταιρεία θα «μάθει» στους εργαζόμενους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας τις «βασικές έννοιες πολιτισμού»!

Στην πραγματικότητα, αυτή η εξέλιξη ήταν αναμενόμενη. Ηδη επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, με το νέο Οργανισμό του ΥΠΠΟ το 2003, «αποδεσμεύτηκαν» μια σειρά μεγάλα μουσεία της χώρας από τις «μητρικές» Εφορείες Αρχαιοτήτων, ώστε «ελεύθερα» και «ευέλικτα» πια να... αφεθούν στους «χορηγούς». Αυτό είχε «συστήσει» και η κυβέρνηση της ΝΔ, διά στόματος του πρώην υφυπουργού, Π. Τατούλη, προς το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, όταν τους «συμβούλευσε» να δημιουργήσουν και ειδικό «γραφείο χορηγιών».

Για τους εργαζόμενους στον Πολιτισμό, για τους δημιουργούς, τους επιστήμονες, το εξειδικευμένο προσωπικό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, τους καλλιτέχνες και το λαϊκό κίνημα, ο μόνος τρόπος για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς σαν λαϊκή περιουσία και της σύγχρονης δημιουργίας από τα «νύχια» του κεφαλαίου, είναι να καταστήσουν αυτό το νόμο ανενεργό στην πράξη.