ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΗΣ ΒΔΟΜΑΔΑΣ
«Ο νεκρός»

Του Τζιμ Τζάρμους

Κυριακή 29 Ιούλη 2007

Ο Τζιμ Τζάρμους γεννήθηκε στο Ακρον του Οχάιο το 1953. Ο πατέρας δούλευε στην «Γκουντγίαρ» και η μάνα του αρθρογραφούσε σχετικά με τον κινηματογράφο (και τα άλλα καλλιτεχνικά) σε μεγάλη τοπική εφημερίδα. Εκείνος, από πολύ νεαρή ηλικία, έβλεπε, τη μια κοντά στην άλλη, ταινίες! Ταινίες απ' όλο τον κόσμο. Παράλληλα, γράφηκε στη σχολή δημοσιογραφίας του Northwestern University (1970).

Στο πανεπιστήμιο ήρθε σε επαφή με την Ποίηση και τη Λογοτεχνία. Εκεί έγραψε και τα πρώτα του δοκίμια και τα πρώτα του διηγήματα! Στο τελευταίο έτος της σχολής του βρέθηκε στο Παρίσι (στα πλαίσια ανταλλαγής φοιτητών). Αμέσως έβγαλε «κάρτα εισόδου» στην πλούσια γαλλική ταινιοθήκη. «Εκεί αναζήτησα και είδα ταινίες για τις οποίες είχα μόνον ακούσει», εξομολογείται. «Είδα Ιάπωνες κλασικούς, τον Οζου, τον Ιμαμούρα, τον Μιζογκούτσι... Είδα, επίσης, πολλούς Ευρωπαίους, Μπρεσόν, για παράδειγμα, αλλά και Αμερικανούς». Βλέποντας όλους αυτούς τους δημιουργούς, όλα αυτά τα αριστουργήματα της παγκόσμιας κινηματογραφίας, και με δεδομένη την αγάπη του για την 7η Τέχνη, επόμενο ήταν, ο Τζάρμους κόλλησε σ' αυτήν!

Ο Τζιμ Τζάρμους δίκαια θεωρείται διανοούμενος! Είναι από τους λίγους Αμερικάνους δημιουργούς που ξέρουν! Και αυτό φαίνεται και στο έργο του. Στον «Νεκρό», βλέπεις όλες τις σπουδές του δημιουργού. Βλέπεις την ποίηση, τη λογοτεχνία, την ιαπωνική αφαίρεση, τη σκεπτόμενη ευρωπαϊκή κινηματογραφία... Ομως, δε βλέπεις αντιγραφές και μιμήσεις. Βλέπεις ξεχωριστή γραφή, ξεχωριστό κινηματογραφικό χαρακτήρα. Ο Τζάρμους, όπως όλοι οι μεγάλοι, ενώ σου μεταφέρει πλατιές γνώσεις, που προέρχονται από πολλές κουλτούρες, έχει την ικανότητα (ιδιότητα) να τις κάνει «μοναδικές», να τις κάνει «προσωπικές»! Να τις κάνει να ξεχωρίζουν!

«Ο Νεκρός», που γυρίστηκε το 1975, με ποιητικό αφαιρετικό τρόπο, και με ασπρόμαυρη εκφραστική φωτογραφία, ζωγραφίζει πάνω στην οθόνη μια τεράστια τοιχογραφία, στην οποία αποκαλύπτεται η Αμερική του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα (διάβαζε αναλυτική κριτική «Ριζοσπάστη» 26-07). Στη συγκεκριμένη ταινία ο θεατής βλέπει τις ακριβές συγγένειες του Αμερικάνου δημιουργού. Η ταινία του είναι μέρος του ιαπωνικού ή του μεγάλου ευρωπαϊκού κινηματογράφου (δεν είναι τυχαίο που ο Τζάρμους ονομάστηκε ο πιο Ευρωπαίος Αμερικάνος σκηνοθέτης. Παρόμοιες παρομοιάσεις έγιναν και για μεγάλους Ιάπωνες κινηματογραφιστές). Η ταινία του είναι μέρος της μεγάλης παγκόσμιας κινηματογραφικής κληρονομιάς.

«Ο Νεκρός» απαιτεί την ενεργό συμμετοχή του θεατή. Οχι ότι είναι δύσκολος στην ανάγνωση (πρώτο επίπεδο). Οχι! Ο θεατής, ωστόσο, αν θέλει να απολαύσει όλες τις κρυφές αρετές της ταινίας (και είναι πολλές αυτές), πρέπει να αφιερωθεί σε αυτή. Αν ο θεατής «σκύψει» στο έργο, θα ανακαλύψει πως οι σκηνές και τα πλάνα της ταινίας είναι γεμάτα από νοήματα και αναφορές. Νοήματα και αναφορές, που, με διακριτικό τρόπο, αποκαλύπτουν ολόκληρη την αλήθεια για το «στήσιμο» της Αμερικής.

Παίζουν: Τζόνι Ντεπ, Γκάρι Φάρμερ, Ρόμπερτ Μίσταμ, Ιγκι Ποπ, Γκαμπριέρ Μπερν, Μπίλι Μπομπ.