Αντικειμενικά, ο ρόλος των Δημοτικών Επιχειρήσεων οδηγεί και στην αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων. Αποτελούν πεδίο εφαρμογής των κάθε είδους εργασιακών σχέσεων, εκτός της μόνιμης και σταθερής εργασίας. Κυρίαρχη εργασιακή σχέση είναι αυτή του έκτακτου, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι με συμβάσεις αορίστου χρόνου έχουν εξασφαλισμένο το μεροκάματο, αφού δεν είναι λίγα τα παραδείγματα δήμων που απέλυσαν εκατοντάδες εργαζόμενους με τέτοιες συμβάσεις. Χιλιάδες εργαζόμενοι, που χρόνο με το χρόνο αυξάνονται, απασχολούνται με συμβάσεις αορίστου ή ορισμένου χρόνου, μίσθωσης έργου ή με μερική απασχόληση. Ταυτόχρονα, οι αθρόες προσλήψεις δημιουργούν μια στρατιά εργαζομένων, πολιτικά και εργασιακά ομήρων, για την εξυπηρέτηση των αντεργατικών σχεδιασμών αλλά και των ψηφοθηρικών αναγκών της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, αλλά και των δημάρχων τους μαζί με αυτούς του ΣΥΝ.

Χαρακτηριστικά του ρόλου και της εξέλιξης των Δημοτικών Επιχειρήσεων είναι τα στοιχεία από έρευνα της ΠΕΤΑ ΑΕ (Πληροφόρηση - Επιμόρφωση - Τοπική Ανάπτυξη) που έγινε το 2004 για λογαριασμό της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ). Να σημειωθεί ότι η έρευνα αυτή είναι και η πιο πρόσφατη που υπάρχει σχετικά με τις Δημοτικές Επιχειρήσεις.

Από το 1997 έως το 2004 οι Δημοτικές Επιχειρήσεις σχεδόν διπλασιάστηκαν (Πίνακας 1). Το 1997 ήταν 960 και το 2004 έφτασαν τις 1.800. Από τις 1.800 οι 1.397 είναι ενεργές και 403 αδρανείς (δεν ασκούν οικονομική δραστηριότητα και δεν έχουν προσωπικό). Οι 1.274 είναι αμιγείς δημοτικές επιχειρήσεις, οι 192 επιχειρήσεις ύδρευσης - αποχέτευσης, οι 196 είναι ανώνυμες εταιρείες της αυτοδιοίκησης, οι 125 αστικού μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, οι 6 εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, οι 7 επιχειρήσεις ραδιοφωνικού σταθμού. Ενώ το 76% των 1.800 επιχειρήσεων δραστηριοποιούνται στον τριτογενή τομέα.

Στην ίδια περίοδο, οι εργαζόμενοι στις Δημοτικές Επιχειρήσεις (Πίνακας 2) αυξήθηκαν κατά 127%. Από 15.160 το 1997 έφθασαν τους 34.498 το 2004. Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία για τις σχέσεις εργασίας (Πίνακας 3).

Από το 2001 μέχρι το 2004 οι εργαζόμενοι με συμβάσεις αορίστου χρόνου αυξήθηκαν 40,23% (από 8.204 σε 11.505). Οι συμβάσεις έργου - που στην πραγματικότητα υποκρύπτουν σχέση μισθωτής εργασίας - αυξήθηκαν κατά 120% (από 1.761 σε 3.874) και οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου αυξήθηκαν κατά 178% (από 6.019 σε 16.735). Ειδικά για το έκτακτο προσωπικό, αξίζει να σημειωθεί ότι το 2001 αποτελούσε το 47,2% του συνόλου του προσωπικού των επιχειρήσεων, ενώ το 2004 έφτασε να αποτελεί το 59,7%. Ταυτόχρονα, το προσωπικό αορίστου χρόνου από 49,8% το 2001 στο σύνολο του προσωπικού έπεσε στο 33,3% το 2004.

Πρόκειται για φτηνά εργατικά χέρια, χωρίς δικαιώματα. Εργαζόμενοι που βιώνουν καθημερινά την αβεβαιότητα και, ταυτόχρονα, χρησιμοποιούνται και ως «Δούρειος Ιππος» για το χτύπημα της μόνιμης και σταθερής εργασίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι, με βάση στοιχεία της ΚΕΔΚΕ που δημοσιοποίησε το 2006, από το προσωπικό που απασχολείται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (σ.σ. εκτός των Δημοτικών Επιχειρήσεων) το 16% είναι έκτακτοι.