Ποια είναι η μουσική φιλοσοφία του Μίκη Θεοδωράκη; Είναι παγκόσμια η μουσική του; Είναι φυσική ή επίκτητη η ικανότητα του ανθρώπου να απολαμβάνει τη μουσική; Παράγει μουσική το σύμπαν; Μήπως ό,τι αποκαλούμε ιδέα, ό,τι θεωρούμε ιδεατό, είναι υλικό; Αυτά και άλλα ερωτήματα απασχόλησαν 18 ειδικούς καθηγητές από 10 ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, στο διεθνές συμπόσιο προς τιμήν του διεθνούς φήμης και «μοναδικού μουσικού γαλαξία» του Μίκη Θεοδωράκη, το οποίο διοργάνωσε (Μάρτιος 2006) το Πανεπιστήμιο Κρήτης, με θέμα «Μουσική και Συμπαντική Αρμονία». Οι απαντήσεις των επιστημόνων, αλλά και του τιμώμενου Μ. Θεοδωράκη, σ' αυτά τα ερωτήματα, συγκροτημένες σε 19 κεφάλαια (410 σελίδες), συγκεντρώθηκαν σε έναν αφιερωμένο στον Μίκη Θεοδωράκη τόμο των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ), με τίτλο «Συμπαντική Αρμονία - Μουσική και Επιστήμη». Την επιστημονική επιμέλεια του τόμου υπογράφει ο καθηγητής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιάννης Κουγιουμτζάκης, ο οποίος πρότεινε και οργάνωσε αυτό το - διεθνώς πρώτο ως προς τη θεματολογία του - συμπόσιο.

Η έκδοση παρουσιάστηκε χτες στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών), όπου βρίσκεται το Μουσικό Αρχείο (500.000 φύλλα) και το Αρχείο Κειμένων (56.000 φύλλα) του συνθέτη (στο Αρχείο Κειμένων περιλαμβάνεται και ένα νεανικό κείμενό του για τη «Συμπαντική Αρμονία»). Την παρουσίαση του τόμου άνοιξε ο διευθυντής των ΠΕΚ, Στέφανος Τραχανάς, για να δώσει τον πρώτο λόγο στον Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο. Ο ακαδημαϊκός, φίλος του συνθέτη από το 1946 και συνεξόριστός του στη Μακρόνησο, μίλησε για το «προβάδισμα πολιτισμού» του μινωικού πολιτισμού της Κρήτης, για το «γνήσιο τέκνο» της Μ. Θεοδωράκη, τον οποίο άλλοι εισηγητές στο συμπόσιο χαρακτήρισαν «κορυφαίο πνευματικό λειτουργό», «καθολικό άνθρωπο», «ωκεανό ήχων και μουσικής» και τόνισε ότι «η γνήσια φιλοσοφική επίγνωση του συνθέτη για τη σχέση του με τον κόσμο συναντιέται στη σκέψη μεγάλων φιλοσόφων, ότι ο άνθρωπος είναι μόριο, αλλά και εκφραστής του σύμπαντος». Για τη μουσική «παγκοσμιότητα» του Μ. Θεοδωράκη και το βιβλίο μίλησαν, επίσης, οι: Γιάννης Κουγιουμτζάκης, Βασίλης Κάλφας, Αδαμάντιος Πεπελάσης.

Η αντιφώνηση του Μ. Θεοδωράκη αποτέλεσε ένα σύντομο μουσικολογικό «μάθημα». Ο συνθέτης προσέτρεξε στον Πυθαγόρα, τον πρώτο που παρατηρώντας τον ουρανό ασχολήθηκε με τον Ηχο, ανακάλυψε τα πρώτα μουσικά διαστήματα που οδήγησαν στη διατύπωση των μουσικών κλιμάκων - τρόπων της αρχαιοελληνικής μουσικής, που ατόφιοι πέρασαν στη βυζαντινή και δημοτική μας μουσική και στους «δρόμους» του ρεμπέτικου. Μίλησε για τη διαμόρφωση και τη διαχρονικότητα του Μέλους και της Μελωδίας στη μακραίωνη ελληνική μουσική παράδοση και τις διαφορές της με τη δυτικοευρωπαϊκή μουσική. Εξομολογήθηκε ότι από παιδί παρατηρούσε τον ουρανό, τα αστέρια και τους γαλαξίες, αναζητώντας να βρει τους «μουσικούς αρμονικούς νόμους» και τόνισε το - επιβεβαιωμένο με τις ανώτατες μουσικές σπουδές του - συμπέρασμά του: «Η μουσική και η ίδια η ζωή, σε όλες τις μορφές και την έκτασή της, διέπεται από τους νόμους της συμπαντικής αρμονίας».