Τη βδομάδα που μας πέρασε, η κυβέρνηση αναθέρμανε το ζήτημα των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων (ΒΑΕ), επιβεβαιώνοντας επί της ουσίας ότι η αναμόρφωση της λίστας του ΙΚΑ βρίσκεται στην τελική ευθεία. Ο αποχαρακτηρισμός επαγγελμάτων και η σύσταση Επιτροπής γι' αυτό το σκοπό επιβάλλονταν από τον νόμο 3029/02 του ΠΑΣΟΚ, με τη ρητή πρόβλεψη να ισχύσει από 1/1/2008.

Παρά το γεγονός ότι το σχετικό νομοθέτημα φαίνεται να παίρνει παράταση λίγων ημερών (το πόρισμα της Επιτροπής δεν είχε κατατεθεί μέχρι την Παρασκευή στην υπουργό Απασχόλησης), αυτό σε τίποτα δεν αλλάζει τις εκφρασμένες προθέσεις της κυβέρνησης να νομοθετήσει υπέρ του κεφαλαίου. Να μειώσει, δηλαδή, τις συντάξεις και να αυξήσει τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες και υπαλλήλους, που σήμερα υπάγονται στο καθεστώς των ΒΑΕ.

Μέχρι σήμερα, έχουν δει το φως της δημοσιότητας δύο βασικές προτάσεις της Επιτροπής για τη ρύθμιση του καθεστώτος των ΒΑΕ, ενώ ενδεικτική είναι και η προωθούμενη τροπολογία για τους εργαζόμενους στους ΟΤΑ. Ανεξάρτητα από το ποια μορφή θα πάρει το τελικό νομοθέτημα της κυβέρνησης, αυτό που μπορεί με βεβαιότητα τα συμπεράνει κανείς είναι το εξής:

• Πρώτον, εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι θα βρεθούν εκτός της λίστας των ΒΑΕ, γεγονός που θα σημάνει την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από 5 έως 7 χρόνια, τη μείωση των συντάξεων κατά 11% τουλάχιστον και τη μείωση των αποδοχών κατά 50 έως 200 ευρώ.
• Δεύτερον, καθώς δεν υπάρχει κανένα σύστημα αναγγελίας και καταγραφής των επαγγελματικών ασθενειών στη χώρα μας, ο αποχαρακτηρισμός των ΒΑΕ θα γίνει στη βάση καθαρά πολιτικής απόφασης, η οποία θα επιχειρηθεί να δικαιολογηθεί με επιστημονικοφανή επιχειρήματα, σαν αυτά που αναζητά (μάταια) η αρμόδια Επιτροπή.
• Τρίτον, οι όροι ασφάλισης και συνταξιοδότησης όσων παραμείνουν ή ενταχθούν στα ΒΑΕ, σε τίποτα δε θα θυμίζουν το σημερινό καθεστώς ασφάλισης, αφού τα κυβερνητικά σχέδια προβλέπουν επί της ουσίας την πλήρη κατάργηση του θεσμού.

Ολα τα παραπάνω έγιναν ακόμα πιο ευδιάκριτα μετά την τελευταία συνεδρίαση της Επιτροπής, την περασμένη Πέμπτη. Η πρόταση που κατέθεσε ο πρόεδρος της Επιτροπής Παναγιώτης Μπεχράκης προβλέπει:

• Τη δημιουργία τεσσάρων κατηγοριών ΒΑΕ, ανάλογα με το βαθμό της επικινδυνότητάς τους.
• Τη χορήγηση πλασματικού χρόνου ασφάλισης για κάθε κατηγορία και πιο συγκεκριμένα 5% επί του εργάσιμου βίου για την πρώτη κατηγορία, 10% για τη δεύτερη, 15% για την τρίτη και 20% για την τέταρτη. Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος με 20 εργάσιμα χρόνια που είναι ενταγμένος στην πρώτη κατηγορία θα του αναγνωρίζεται ως πλασματικός χρόνος ασφάλισης ένα έτος.

Το σχέδιο είναι πέρα για πέρα αντιδραστικό, αφού επί της ουσίας προβλέπει την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος των ΒΑΕ και την κατηγοριοποίησή τους με αυθαίρετα κριτήρια και παροχές πολύ μακριά από τις πραγματικές ανάγκες. Επιπλέον:

• Δεν ξεκαθαρίζει ποιο θα είναι το όριο ή τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για τα ΒΑΕ.
• Δε λέει κουβέντα για το αν και ποιος θα πληρώσει τις εισφορές εργαζομένου και εργοδότη για τον πλασματικό χρόνο ασφάλισης. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει πρόβλεψη για καταβολή των εισφορών, τότε ο πλασματικός χρόνος δε θα υπολογίζεται ως συντάξιμος.

Είχε προηγηθεί στις 3 Δεκέμβρη μια ακόμα πρόταση της Επιτροπής, εξίσου αντιδραστική με αυτή που διέρρευσε την περασμένη Πέμπτη. Πιο συγκεκριμένα και αυτό το σχέδιο προέβλεπε:

• Τον αποχαρακτηρισμό δεκάδων ειδικοτήτων και επαγγελμάτων. Ο αποχαρακτηρισμός θα έχει ισχύ για όλους τους εργαζόμενους που θα αρχίσουν να δουλεύουν μετά την 1/1/2008, ενώ δεν ξεκαθαριζόταν τι θα γίνει με τους εργαζόμενους που έστω για λίγα χρόνια υπάγονται σήμερα σε αυτές τις κατηγορίες.
• Μια κατηγορία ενταγμένων στα ΒΑΕ χάνουν το δικαίωμα να συνταξιοδοτούνται πέντε και επτά χρόνια νωρίτερα από τα γενικά όρια, με αντιστάθμισμα λιγότερες ώρες εργασίας ή αλλαγή ειδικότητας.
• Μια δεύτερη κατηγορία, ενώ θα αποχαρακτηριστεί το επάγγελμά τους, θα υπάρχει η «πρόνοια» για καλύτερα μέτρα προστασίας στην εργασία.

Το καθεστώς των ΒΑΕ αφορά σήμερα σε περίπου 700.000 εργαζόμενους σε 537 επαγγέλματα (156 εργασίες και 381 ειδικότητες). Το δικαίωμα στη συνταξιοδότηση μια πενταετία (ή επταετία σε ορισμένες περιπτώσεις) νωρίτερα από τα γενικά όρια το χρυσοπλήρωσαν οι εργαζόμενοι με την επιβολή πρόσθετου ασφαλίστρου, 3,45% επί των αποδοχών τους, πέραν της εισφοράς για την κανονική σύνταξη. Ο κλάδος των ΒΑΕ παραμένει διαχρονικά πλεονασματικός, χωρίς το ΙΚΑ να επιβαρύνεται στο ελάχιστο από τη λεγόμενη «πρόωρη» συνταξιοδότηση των εργαζομένων στα ΒΑΕ. Οι εργοδότες πληρώνουν επασφάλιστρο ύψους 2,15%, το οποίο ούτως ή άλλως εμπεριέχεται στο μέρος της απλήρωτης εργασίας, είναι δηλαδή λεφτά του ίδιου του εργαζόμενου.

Κατά συνέπεια, οι προωθούμενες αλλαγές στοχεύουν στο να κλείσουν κάθε διέξοδο προς τη σύνταξη πριν τα 65 χρόνια και στην απαλλαγή των εργοδοτών από την όποια πρόσθετη «επιβάρυνση» στην κερδοφορία τους σηματοδοτεί η καταβολή του επασφαλίστρου για τα ΒΑΕ. Κι αυτό, όταν αποδεδειγμένα σήμερα αυτό που επιβάλλεται είναι όχι απλά η διατήρηση στη λίστα των επαγγελμάτων που σήμερα περιέχονται, αλλά και τη διεύρυνσή της με νέα επαγγέλματα και ειδικότητες, αφού οι συνθήκες δουλιάς ολοένα και χειροτερεύουν, όπως αποδεικνύουν και τα στατιστικά στοιχεία για τις συνθήκες και τις ώρες απασχόλησης, την εξέλιξη των εργατικών «ατυχημάτων».

Η εντατικοποίηση της εργασίας, η κατάργηση του 8ωρου, η διεύρυνση των ελαστικών μορφών απασχόλησης, η ένταση της εργοδοτικής ασυδοσίας, η συνειδητή απαξίωση ακόμα και των στοιχειωδών μέτρων υγιεινής και ασφάλειας, οι δεκάδες νέες και παλιές επαγγελματικές ασθένειες είναι αυτά που επιβάλλουν την επέκταση και όχι τη συρρίκνωση της λίστας των ΒΑΕ, σαν το ελάχιστο μέτρο προστασίας από τον επαγγελματικό κίνδυνο και την πρώιμη φθορά της υγείας των εργαζομένων.

Πολύ περισσότερο που σήμερα, ο παραγόμενος από τους εργάτες πλούτος, επιτάσσει και καθιστά εφικτή τη μείωση συνολικά των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για άνδρες και γυναίκες. Στη βάση αυτής της επιθετικής λογικής, που προβάλλει το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα, πρέπει να οικοδομήσουν τους αγώνες τους οι εργαζόμενοι, μακριά και ενάντια σε κάθε αντίληψη και ψευτοδίλημμα που στόχο έχει να τους εγκλωβίσει στη λογική της «ανταγωνιστικότητας», να τους αφοπλίσει και τελικά να τους αφαιρέσει ακόμα περισσότερες κατακτήσεις που κερδήθηκαν με αίμα.