«Η Εξαφάνιση» (Klute) εξωτερικά μοιάζει με μια αστυνομική ταινία. Στην ουσία, όμως, είναι μια μικρή σπουδή πάνω σε ανθρώπινους χαρακτήρες. Μια σπουδή για το συνειδητό και το «ασύνειδο» του ανθρώπου. Για τις φωτεινές και τις σκοτεινές περιοχές της ανθρώπινης «ψυχής». Τόσο η κεντρική ηρωίδα (Τζέιν Φόντα, βραβείο «Οσκαρ» (1972) για την ερμηνεία της) όσο και ο κεντρικός ήρωας (Ντόναλντ Σάδερλαντ, στο ξεκίνημά του), είναι δυο σύνθετοι και πολύ ενδιαφέροντες ανθρώπινοι χαρακτήρες. Εκείνη μια πόρνη και εκείνος ένας ιδιωτικός ντετέκτιβ. Τα επαγγέλματά τους, ωστόσο, δεν τους καθορίζουν. Εκείνη είναι τόσο πολυσύνθετη. Την ίδια στιγμή είναι τρυφερή, είναι βίαιη, είναι συναισθηματική, είναι κυνική, είναι δυναμική, είναι μαλακή σαν πηλός. Πολλές φορές όλοι αυτοί οι χαρακτήρες, οι οποίοι έχουν τα δικά τους εξωτερικά και εσωτερικά γνωρίσματα, εμφανίζονται στην ίδια σκηνή, στο ίδιο πλάνο. (Δεν κέρδισε τυχαία το «Οσκαρ» η πρωταγωνίστρια). Η Φόντα, στις καλύτερες στιγμές της καριέρας της, καταφέρνει μέσα στο ίδιο πλάνο να αλλάζει συναισθήματα! Αυτή η αλλαγή συντελείται μπροστά στα έκπληκτα μάτια του θεατή. Αυτή η μεταμόρφωση είναι μια μοναδική απόλαυση.

Ο Ντόναλντ Σάδερλαντ, με τον τρόπο που αντιμετώπισε το ρόλο του, με τον τρόπο που έπλασε τον ντετέκτιβ της ταινίας έβαλε υποθήκη για τους καλούς και πολλούς ρόλους που ακολούθησαν στην καριέρα του (M.A.S.H, JFK, «Καζανόβα», «1900», κ.ά.). Εδώ τον παρακολουθούμε ενώ ερευνά μια εξαφάνιση, και πιθανώς έναν φόνο, να παγιδεύεται αργά, βασανιστικά και υπέροχα, από τη νεαρή πόρνη. Στο τέλος και οι δυο θα βγουν κερδισμένοι. Θα γνωρίσουν τον έρωτα!

«Η Εξαφάνιση», ενώ είναι αστυνομική ταινία, έχει γερή υπόθεση, σασπένς, δράση και δικαίως θεωρείται εξαιρετικό δείγμα αστυνομικού φιλμ νουάρ, δεν περιορίζεται σε αυτά. Μάλιστα, αρκετές φορές όλα αυτά τα ξεχνάει σκόπιμα. Και στη θέση τους φέρνει σε πρώτο πλάνο τις «λεπτομέρειες». Λεπτομέρειες στις κινήσεις, στις εκφράσεις, στην εκφορά του λόγου, στις αστραπές των ματιών. Υπάρχουν σκηνές στην ταινία, «εμβόλιμες» σκηνές, όπως αυτή στη λαϊκή αγορά, για παράδειγμα, οι οποίες ενώ δείχνουν να είναι έξω από την ταινία, είναι, τελικά, τόσο γερά δεμένες μαζί της. Γιατί, ενώ δε βοηθούν τη δράση, βοηθούν να αποκαλυφθούν οι χαρακτήρες των ηρώων. Η σκηνή στη λαϊκή αγορά, λοιπόν, δείχνει πόσο ανάγκη είχαν οι ήρωες να ζήσουν απλά, καθημερινά, κάνοντας απλά, καθημερινά πράγματα. Αξίζει ο θεατής να παρακολουθήσει τα μάτια της Φόντα με πόση γλύκα παρακολουθούν τον Σάδερλαντ να ψωνίζει, και αξίζει, επίσης, να δει την επιθυμία της να ακουμπήσει το κεφάλι της στις πλάτες του. Δεν το κάνει για να μη διακόψει αυτή την υπέροχη στιγμή. Αλλά και γιατί δε θέλει να του αποκαλυφθεί. Τέτοιες σκηνές μετατρέπουν τον κινηματογράφο σε ποίηση...

Σας περιέγραψα τα παραπάνω για να σας αποτρέψω να περιοριστείτε στο αστυνομικό μέρος της ταινίας, το οποίο, τελικά, λίγο θα πρέπει να σας νοιάζει! Θέλω να σας παρακαλέσω να δείτε όλα τα άλλα! Τα οποία είναι τόσα πολλά. Μόνο που για να τα δείτε πρέπει να απαγκιστρωθείτε από την «υπόθεση». Να δείτε την «υπόθεση» σαν αφορμή (αυτό κάνει η ταινία). Σαν αφορμή για να έρθουν στην επιφάνεια λεπτά ανθρώπινα συναισθήματα. Ανθρώπινα συναισθήματα από ανθρώπους που λογικά - λογικά με την τρέχουσα λογική - δεν έχουν «δικαίωμα» να έχουν τέτοια συναισθήματα (πόρνη, ντετέκτιβ). Αλλά σας προτρέπω να δείτε και τις δυσκολίες. Τις εσωτερικές δυσκολίες των ηρώων. Οι οποίες πηγάζουν από δικές τους ατέλειες. Αλλά και τις εξωτερικές, που προέρχονται από εξωτερικούς παράγοντες (ο περίγυρος που δεν τους αφήνει να ησυχάσουν). Σας προτείνω, ακόμα, να δείτε και το «φόντο» της ταινίας. Τη νυχτερινή (και σκοτεινή) πόλη (Νέα Υόρκη).

Κλείνοντας θα πρέπει να θυμίσω, πως στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο κινηματογράφος ακουμπούσε πάνω σε ήρωες, όπως η ηρωίδα της ταινίας. Σε πόρνες, σε κατατρεγμένους, σε απόκληρους, σε ανθρώπους γενικά του περιθωρίου. Ο Πακούλα έντυσε τους δικούς του ήρωες, τη νεαρή πόρνη και τον σιωπηλό ντετέκτιβ, με μεγαλύτερο συναισθηματικό και πνευματικό βάρος. Τους έδωσε μια μεγαλύτερη «αξία». Θέλω, επίσης, να θυμίσω και τις συμμετοχές σε εξαιρετικές ταινίες της πρωταγωνίστριας, πριν και μετά τη συγκεκριμένη ταινία: «Σκοτώνουν τα Αλογα Οταν Γεράσουν», «Το Σύνδρομο της Κίνας», «Coming Home», «Τζούλια, Μπαρμπαρέλα», κ.ά.

Παίζουν: Τζέιν Φόντα, Ντόναλντ Σάδερλαντ, Τσαρλς Κιόφι, Ρόι Σέιντερ, Ντόροθι Τρίσταν, Βίβιαν Νέιθαν.