«Ανταύγειες σε χρυσά μάτια», του Τζον Χιούστον.

Η ταινία φέρνει 41 ολόκληρα χρόνια στην πλάτη της. Και, ωστόσο, πέρα από τις τρομερές αλλαγές που έχουν γίνει σε αυτό το διάστημα, αλλαγές που αφορούν στην ηθική και στην ελευθερία, τα θέματα που θίγει εξακολουθούν να βασανίζουν ένα μεγάλο κομμάτι του κόσμου. Οι καταπιεστικοί θεσμοί, όπως ο στρατός για παράδειγμα, ο μιλιταρισμός καλύτερα, με τη συγκεκριμένη πειθαρχία, με την απόλυτη ιεραρχία, με την άκριτη υπακοή, γεννάνε και «επιμέρους», καθαρά «προσωπικές» καταπιέσεις. Καταπιέσεις που σπρώχνουν τα άτομα που τις υφίστανται στη δυστυχία και στην απόγνωση.

Πέντε πρόσωπα χαρακωμένα, πέντε τραγικοί ήρωες. Δυο ζευγάρια και ένας φαντάρος! Μουλαράς, για την ακρίβεια. Εκείνος, ο Μάρλον Μπράντο, αξιωματικός του αμερικάνικου στρατού, διδάσκει πατριωτισμό και πολεμικές αρετές στο στρατόπεδο που υπηρετεί, στα Νότια της χώρας, το 1947, μόλις δυο χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η γυναίκα του, η Ελίζαμπεθ Τέιλορ, με τις αλλαγές στην ηθική και στην οικονομία, που έχει φέρει ο πόλεμος, βιώνει, με έναν απόλυτο και πρωτόγονο τρόπο, τη σεξουαλική «απελευθέρωση» της γυναίκας, που προέκυψε τόσο βίαια, ώστε δεν πρόλαβε να αφομοιωθεί. Απιστεί ανοιχτά και χωρίς προσχήματα. Ο εραστής, ο Μπράιαν Κέιθ, αξιωματικός του στρατού και αυτός και κατά ένα βαθμό ανώτερος από τον απατημένο σύζυγο και συνάδελφό του, ζει τη δική του τραγωδία. Η γυναίκα του, η Τζούλι Χάρις, μετά από μια εγχείρηση, είναι, πια, ψυχικά και σωματικά ανίκανη για φυσιολογική ζωή. Περνάει τις μέρες της πληγωμένη και αυτο-απομονωμένη, ακούγοντας μουσική με τον προσωπικό ιδιότυπο υπηρέτη της. Τέλος, ο φαντάρος, ο Ρόμπερτ Φόρστερ, ο μουλαράς. Ο πρωτόγονος ακόμα άντρας, ο οποίος σπρωγμένος από τις συνθήκες της ζωής του οδηγήθηκε στην απομόνωση και στην εσωστρέφεια και σιγά - σιγά μετατράπηκε σε ένα ανθρώπινο «κτήνος», ικανό μόνο να προκαλεί βίαιο ερωτισμό και τίποτα περισσότερο.

Οι τραγωδίες, πέρα από τα γενικά φιλοσοφικά μηνύματα που περνάνε, ξεχωρίζουν, κυρίως, για τους χαρακτήρες των ηρώων τους. Οι «Ανταύγειες» είναι μια κινηματογραφική τραγωδία. Οι ήρωές της είναι εξαιρετικά ψυχογραφημένοι. Ο καθένας είναι φορτωμένος με πολύπλοκο και ενδιαφέροντα ψυχισμό, με μεγάλα και πολύπλοκα συναισθήματα. Ιδιαίτερα ο κεντρικός ήρωας, ο Μάρλον Μπράντο, ο οποίος από τη μια μεριά διδάσκει πολεμική αρετή και από την άλλη, πέρα από την απιστία της γυναίκας του, ανακαλύπτει και τις δικές του κρυφές και ανομολόγητες, για τον κόσμο του, επιθυμίες. Επιθυμίες που του δημιούργησε το καταπιεστικό σύστημα του στρατού και τις οποίες το ίδιο το σύστημα τον αναγκάζει να τις πνίγει. Επιθυμίες που ήρθε να ξυπνήσει και να ελευθερώσει ο μπρούτος φαντάρος. Τον οποίον και ερωτεύεται!

Μην ψάχνετε για σκάνδαλα. Χάρη στο πολύ καλό σενάριο, που στηρίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Κάρσον Μακ Κούλερς, χάρη στον εξαιρετικό, στον κυνηγημένο από τη «Μαύρη Λίστα», σκηνοθέτη της και χάρη, βεβαίως, στις σπάνιες ερμηνείες όλων των ηθοποιών, με πρώτον βέβαια τον Μάρλον Μπράντο, τον οποίον, για μια ακόμα φορά, δε χορταίνεις να βλέπεις, η ταινία προκαλεί μόνο σεβασμό. Σε καμία στιγμή της, ακόμα και τις πιο δύσκολες, δεν ξεπέφτει στη φθήνια. Οι σκηνές της, τα πλάνα της ματώνουν. Πρόκειται για μια σοβαρή μικρή κοινωνιολογική έρευνα. Μια μελέτη για το κλειστό κύκλωμα του στρατού, αλλά και, πρωτίστως, για τις απέραντες εκτάσεις της ανθρώπινης «ψυχής». Εκτάσεις που βρίσκονται διαρκώς σε κίνηση και σε μεταβολές. Κίνηση και μεταβολές που αναστατώνουν και ενεργοποιούν το άτομο, τις κοινωνίες.

Παίζουν: Μάρλον Μπράντο, Ελίζαμπεθ Τέιλορ, Μπράιαν Κέιθ, Τζούλι Χάρις, Ρόμπετ Φόρστερ.

«Τα πάντα γύρω από το σεξ», του Γούντι Αλεν.

Ενας επιστήμονας, ο σεξολόγος Ντέιβιντ Ρούμπεν, ερεύνησε και έγραψε ένα βιβλίο («Ολα όσα θέλετε να μάθετε για το σεξ, αλλά φοβόσαστε να ρωτήσετε») σχετικά με τις ερωτικές προτιμήσεις, για να μην πούμε ιδιορρυθμίες, ιδιαιτερότητες ή, και το ακόμα χειρότερο, ερωτικές διαστροφές και ένας σκηνοθέτης, ο δαιμόνιος Γούντι Αλεν, πήρε τα επτά κεφάλαια του βιβλίου και τα έκανε ταινία. Για την ακρίβεια τα έκανε σατιρική ταινία.

Η σάτιρα, ως γνωστό, δεν είναι υποχρεωμένη να είναι επιστημονικά πιστή, όπως ένα επιστημονικό βιβλίο. Αυτή έχει άλλες υποχρεώσεις. Με τον τρόπο της, με την υπερβολή της προσπαθεί να ξεσκεπάσει, να αφυπνίσει, να ενεργοποιήσει. Αλλοτε το πετυχαίνει και άλλοτε όχι.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση βρήκα ότι ο Γούντι Αλεν ήταν ελαφρότερος από το θέμα του. Παρασύρθηκε σε ευκολίες, που πολλές φορές έφταναν στο «κιτς» και στην πολύ χοντρή φάρσα. Φάρσα που θύμιζε κακή επαρχιακή επιθεώρηση. Στην ταινία υπάρχουν πολλές κακόγουστες στιγμές. Στιγμές που πληγώνουν την αισθητική. Στιγμές που απέχουν από το λεπτό χιούμορ, που στη συνέχεια της καριέρας του, αλλά και σε άλλες στιγμές της συγκεκριμένης ταινίας, μας απέδειξε πως διαθέτει ο γνωστός και καλός δημιουργός. (Για την ιστορία, ούτε ο συγγραφέας του βιβλίου είναι ευχαριστημένος με το κινηματογραφικό αποτέλεσμα).

Αν, ωστόσο, είστε θαυμαστές του Γούντι Αλεν ή αν ερευνάτε ιστορικά τον κινηματογράφο και τους δημιουργούς του (η ταινία είναι παραγωγή του 1972) και δείτε την ταινία, παρακαλώ προσέξτε κάποια στιγμή τον χαμογελαστό αξέχαστο σύντροφό μας, τον Τίτο Βανδή, ο οποίος κρατάει ένα μικρό, αλλά χαρακτηριστικό ρόλο. Μόλις εμφανίστηκε, γέμισε καλοσύνη η οθόνη.

Παίζουν: Γούντι Αλεν, Τζον Καραντάιν, Λουίζ Λάσερ, Τόνι Ράνταλ, Τίτος Βανδής, Τζιν Γουάιλντερ κ.ά.