Ας δούμε, συνοπτικά αυτά τα γεγονότα, που κορυφώθηκαν την τελευταία βδομάδα στις ΗΠΑ, με τις ευλογίες της κυβέρνησης Μπους και των δύο υποψηφίων προέδρων Μπάρακ Ομπάμα και Τζον Μακέιν, αλλά και κυβερνήσεων των ισχυρότερων καπιταλιστικών χωρών - μελών του ΔΝΤ, της ΕΕ, του ΟΟΣΑ κλπ.

Τετάρτη 16/9/2008. Η αμερικανική κεντρική τράπεζα (FED), πρόσφερε έκτακτη οικονομική ενίσχυση 85 δισ. δολαρίων στην ασφαλιστική εταιρεία AIG, προκειμένου να αποτρέψει την κατάρρευσή της από τα οξυμένα προβλήματα ρευστότητας. Σε αντάλλαγμα η AIG παραχώρησε μερίδιο 79,7% στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και δέχτηκε την αντικατάσταση υψηλόβαθμων στελεχών της από στελέχη επιλογής της κυβέρνησης Μπους. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, το διετές δάνειο από τη FED αναμένεται να βοηθήσει την AIG να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, ενώ τμήματα της εταιρείας θα πουληθούν για την αποπληρωμή του χρέους. Σημειώνεται ότι οι «κοινές» μετοχές της AIG έχουν υποχωρήσει από τις 11 Σεπτέμβρη κατά 79% και από τις αρχές της χρονιάς κατά 94%!

Κυριακή βράδυ 14/9/08. Η 4η μεγαλύτερη αμερικανική χρηματοπιστωτική εταιρεία, η γνωστή «Lehman Brothers» («Λιμάν»), ανακοίνωσε επίσημα τη χρεοκοπία της. Τα αφεντικά της «Λιμάν» ζήτησαν από τις αμερικανικές αρχές να κηρύξουν την εταιρεία σε πτώχευση, δηλώνοντας αδυναμία να πληρώσουν τα εκατοντάδες δισ. δολάρια που είχε εισπράξει (από καταθέσεις ή πωλήσεις ομολόγων και άλλων τίτλων από μικροκαταθέτες μέχρι και επιχειρήσεις, κυβερνήσεις και δημόσιους φορείς διαφόρων χωρών κλπ.). Τρεις ώρες πριν είχε ανακοινωθεί επίσης: α) Η εξαγορά της «Merrill Lynch» («Μέριλ Λιντς») από την «Bank of Amerika» (BofA), αν και η BofA παζάρευε μέχρι την τελευταία στιγμή την εξαγορά της «Λιμάν». β) Η απόφαση του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών να χορηγήσει βραχυχρόνια ρευστότητα (δεν ανακοινώθηκε το ποσό) σε άλλες δώδεκα ομοσπονδιακές τράπεζες στεγαστικών δανείων.

Κυριακή 7/9/08. Η αμερικανική κυβέρνηση αποφάσισε να εξαγοράσει (έμμεσα να κρατικοποιήσει), τη «Fannie Mae» και «Freddie Mac» («Φάνι» και «Φρίντι»). Πρόκειται για τα δύο κορυφαία ιδρύματα στεγαστικής πίστης, που βρέθηκαν στο χείλος της πτώχευσης, απειλώντας να παρασύρουν στο χάος όχι μόνο την αμερικανική αλλά και την παγκόσμια οικονομία. Αυτές οι δύο τράπεζες εγγυώνται 5,4 τρισ. δολάρια ενυπόθηκα δάνεια που έχουν συναφθεί στις ΗΠΑ, ποσό που ισοδυναμεί με την αξία όλων των αμερικανικών ομολόγων που κυκλοφορούν. Σημειώνεται, πως ομόλογα των δύο εταιρειών βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια ολόκληρου του κόσμου.

Μάρτης 2008. Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών πρωταγωνίστησε για τη «σωτηρία» του τραπεζικού ομίλου «Bear Stearns» (βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης), με κρατικές ρυθμίσεις που διευκόλυναν (δηλαδή έκαναν φτηνότερη) την εξαγορά της εν λόγω τράπεζας από την «J.P. Morgan Chase & Co».

Φλεβάρης 2008: Η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας, εξαγόρασε - με την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής - τη στεγαστική τράπεζα «Νόρθερν Ροκ», καταβάλλοντας από τα ταμεία του κράτους το ποσό των 34 δισ. ευρώ. Η παρέμβαση της κυβέρνησης Μπράουν, αποσκοπούσε στην αποτροπή της χρεοκοπίας της Νόρθερν, που δήλωνε αδυναμία κάλυψης των υποχρεώσεων προς τους πελάτες της (μικροαποταμιευτές, επιχειρήσεις κλπ).

Αφορμή αυτή τη φορά για τους αλυσιδωτούς κλυδωνισμούς στο χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ - που επιρρεάζουν σταδιακά και άλλες χώρες - ήταν η κρίση με τα ενυπόθηκα δάνεια μειωμένης εξασφάλισης που χορηγούσαν οι αμερικανικές και όχι μόνο τράπεζες. Πρόκειται για στεγαστικά και άλλα δάνεια, που χορηγούσαν αφειδώς οι τραπεζίτες στο κυνήγι του εύκολου και γρήγορου κέρδους, χωρίς να εξετάζουν αν οι δανειολήπτες θα μπορούσαν να το ξοφλήσουν. Ετσι, με τη ραγδαία αύξηση των δανειοληπτών που αδυνατούσαν να ξοφλήσουν τα δάνεια που είχαν πάρει (είτε επειδή ξαφνικά βρέθηκαν άνεργοι είτε επειδή η ακρίβεια και οι γενικότερες εισοδηματικές πολιτικές λιτότητας είχαν πλήξει την αγοραστική τους δύναμη), άρχισαν να οξύνονται και τα προβλήματα ρευστότητας των τραπεζών.

Σημαντική συμβολή στην οικονομική κρίση, είχε και η αύξηση των κρατικών δαπανών τόσο για στρατιωτικούς εξοπλισμούς διαφόρων χωρών όσο και για τη χρηματοδότηση (στα πλαίσια των υποχρεώσεων κάθε χώρας απέναντι στο ΝΑΤΟ ή άλλων κέντρων) για τις πολεμικές επιχειρήσεις των ιμπεριαλιστών στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν κλπ. Οπως κάθε δαπάνη, έτσι και η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, καλύπτεται με περικοπές δαπανών κοινωνικού χαρακτήρα, νέους φόρους και άλλα μέτρα που περιορίζουν την αγοραστική δύναμη των λαϊκών νοικοκυριών και άρα αυξάνουν τον αριθμό των εργαζομένων που αδυνατούν να ξοφλήσουν ένα τραπεζικό δάνειο για να τα φέρουν βόλτα.

Ολα τα παραπάνω, ισχύουν και για την κυβέρνηση των ΗΠΑ, η οποία προσπάθησε να αποτρέψει τα χειρότερα, με κρατικομονοπωλιακού χαρακτήρα παρεμβάσεις, όπως μειώσεις επιτοκίων, εξαγορές μετοχών προβληματικών τραπεζών και άλλων επιχειρήσεων κλπ. Ανάλογες παρεμβάσεις, μικρότερης κλίμακας, έγιναν και από τις χώρες-μέλη της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, όπως οι Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία κλπ. Παρά τις συνεχείς «ενέσεις» ρευστότητας, η κρίση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα όχι μόνο συνεχίζεται αλλά επεκτείνεται και στις άλλες μεγάλες καπιταλιστικές χώρες, απειλώντας την παγκόσμια οικονομία με ύφεση.

Οι συνέπειες από την εξελισσόμενη κρίση, που εκδηλώθηκε με τις παραπάνω συνέπειες στο χρηματοπιστωτικό τομέα είναι πολύμορφες και πολύπλοκες.

Πρώτον, τα εκατοντάδες δισ. ευρώ ή δολάρια που ξοδεύουν οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ για τη στήριξη των απειλούμενων με χρεοκοπία τραπεζών, θα διογκώσουν ανάλογα το έλλειμμα των κρατικών τους προϋπολογισμών. Για παράδειγμα τα εκατοντάδες δισ. δολάρια (πάνω από 300) που δαπανήθηκαν την περασμένη βδομάδα από το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ για την εξαγορά μετοχών των δύο μεγάλων στεγαστικών τραπεζών («Φάνι» και «Φρίντι») και της ασφαλιστικής εταιρείας AIG, θα αυξήσουν ανάλογα τα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού. Αυτά τα ελλείμματα θα φορτωθούν στους Αμερικανούς φορολογούμενους, με την αύξηση των φόρων, τις περικοπές δαπανών κοινωνικού χαρακτήρα, την αύξηση των επιτοκίων κλπ.

Δεύτερον, με τις μαζικές απολύσεις εργαζομένων - στις οποίες προχωρούν από μόνες τους οι τράπεζες και άλλες επιχειρήσεις είτε για να αυξήσουν τα κέρδη τους είτε για να περιορίσουν τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν - οξύνουν παραπέρα το πρόβλημα των λεγόμενων «κόκκινων δανείων».

Φτάνει μόνο να αναφερθεί, πως φέτος τον Αύγουστο, μόνο στις ΗΠΑ, αυξήθηκε κατά 27% και ο αριθμός των Αμερικανών που κατασχέθηκε το σπίτι τους επειδή δεν είχαν χρήματα να πληρώσουν τη δόση του δανείου. Πάνω από 350.000 Αμερικανοί, έχασαν φέτος τον Αύγουστο το σπίτι τους, επειδή οι τράπεζες το έβγαλαν σε πλειστηριασμό. Φανταστείτε πόσο μεγαλύτερος θα ήταν ο αριθμός, αν δεν υπήρχε και ο μισθός των εκατοντάδων χιλιάδων μισθοφόρων Αμερικανών στο Ιράκ, το Αφγανιστάν κλπ. Επίσης, σύμφωνα με τους ειδικούς, ο αμερικανικός χρηματοοικονομικός τομέας, έχει χάσει μέχρι στιγμής φέτος περισσότερες από 100.000 θέσεις εργασίας, ενώ εκτιμούν πως οι τελευταίες χρεοκοπίες θα αυξήσουν τις απολύσεις εργαζομένων κατά και 50.000 άτομα.

Τόσο οι ιδιωτικοποιήσεις όσο και οι κρατικοποιήσεις αποτελούν παρεμβάσεις κρατικομονοπωλιακού χαρακτήρα. Το καπιταλιστικό κράτος, ως συλλογικός εκφραστής των συμφερόντων της αστικής τάξης, σπεύδει πάντα, σε δύσκολες ώρες, να σώσει την κατάσταση προς όφελος των συμφερόντων της τάξης που εκπροσωπεί και ιδιαίτερα των πιο ισχυρών τμημάτων της, που αποτελεί το τραπεζικό κεφάλαιο. Στην ουσία, οι κυβερνήσεις των καπιταλιστικών χωρών, εφαρμόζουν πολιτικές κρατικοποιήσεων όταν θέλουν να κοινωνικοποιούν τις ζημιές των καπιταλιστικών επιχειρήσεων και πολιτικές αποκρατικοποιήσεων όταν θέλουν να ενισχύσουν τη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου πουλώντας φτηνά στους επιχειρηματίες κερδοφόρες και στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεις που παραδίδονται στη ληστρική εκμετάλλευση του κεφαλαίου.

Στον αστερισμό της ίδιας λογικής κινούνται και οι τελευταίες περιπτώσεις κρατικοποιήσεων - ιδιωτικοποιήσεων ή και πτωχεύσεων τραπεζικών κολοσσών, σαν κι αυτές της «Λιμάν», της «Νόρθερν Ροκ», της «Φάνι» και «Φρίντι», της «Μέρι Λιντς» κλπ, που είδαν τελευταία το φως της δημοσιότητας. Οι περιπτώσεις αυτές αποτελούν συνέχεια της κρίσης που ξέσπασε τον Αύγουστο του 2007 στις ΗΠΑ και ακολουθήθηκε από μικρότερης έντασης κρίσεις σε μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, υπενθυμίζοντας την αδυναμία του καπιταλισμού να δώσει λύσεις στα μεγάλα λαϊκά προβλήματα. Ετσι εξηγείται και το γεγονός ότι στην εποχή του πιο άκρατου νεοφιλελευθερισμού (των αποκρατικοποιήσεων, του «λιγότερου κράτους» κλπ.) οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ, Αγγλίας και άλλων χωρών δε διστάζουν να προχωρήσουν σε κρατικοποιήσεις, καθώς έτσι στηρίζουν την εξουσία του κεφαλαίου.

Στην ουσία, πίσω από τα φαινόμενα χρεοκοπίας μεγάλων πολυεθνικών ομίλων, κρύβονται τα αδιέξοδα και η πορεία χρεοκοπίας του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος, που είναι σάπιο και αναπαράγει τις κρίσεις από γεννησιμιού του. Σ' αυτό συνηγορεί και το γεγονός ότι παρά τις προσπάθειες των τελευταίων 30 ετών - με μέτρα κεϋνσιανών, μονεταριστών, σοσιαλφιλελεύθερων και νεοφιλελεύθερων οικονομικών συνταγών - οι κρίσεις στον καπιταλισμό διαδέχονται η μία την άλλη. Γι' αυτό και λέμε πως η μόνη διέξοδος για τους εργαζόμενους, είναι να εντείνουν τον αγώνα τους - μαζί με τη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων του μόχθου και της δουλειάς - για την ανατροπή αυτού του συστήματος και την εγκαθίδρυση της λαϊκής εξουσίας. Δηλαδή του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού, όπου θα απαγορεύεται η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.