Στις 19 του Νοέμβρη η συμφωνία ανάμεσα στην κυβέρνηση της Μαδαγασκάρης και το νοτιοκορεατικό επιχειρηματικό όμιλο «Daewoo Logistics Industries» (Νταεβού) για την «ενοικίαση» 1,200 εκατομμυρίων εκταρίων γόνιμης γης ως το 2107(!) έκανε το γύρο του κόσμου. Στόχος; Η παραγωγή εκατομμυρίων τόνων καλαμποκιού και φοινικέλαιου τα επόμενα χρόνια με προορισμό τη νοτιοκορεατική αγορά τροφίμων σε συμφέρουσες τιμές ώστε να μην εξαρτάται η Ν. Κορέα απ' τις εισαγωγές αμερικανικού καλαμποκιού.

Το ετήσιο «ενοίκιο» δεν έχει γίνει γνωστό, αλλά οι φήμες αναφέρουν λιγότερα από έξι εκατομμύρια δολάρια και επενδύσεις με σκοπό τη δημιουργία υποδομών σ' αυτή την αναπτυσσόμενη νησιωτική χώρα, όπου το 70% των 20.000.000 κατοίκων της ζει κάτω απ' το όριο της φτώχειας. Εγινε επίσης γνωστό πως οι Νοτιοκορεάτες επενδυτές θα χρησιμοποιήσουν σ' αυτά τα τεράστια τσιφλίκια - έκτασης ίσης με το 50% του Βελγίου... - χιλιάδες Νοτιοαφρικανούς ειδικευμένους εργάτες και λιγότερο ντόπιο πληθυσμό.

Η συμφωνία «Νταεβού» - κυβέρνησης της Μαδαγασκάρης προβλέπει παράλληλα την κατασκευή οδικών δικτύων, νοσοκομείων, σχολείων, εργοστασίων, μονάδων παραγωγής ενέργειας, κ.ά. Ομως, το απώτερο κίνητρο αυτής της συμφωνίας ανακοινώθηκε απ' το υψηλόβαθμο στέλεχος της «Νταεβού» Χανγκ Γιονγκ γουάν ως εξής: «Η τροφή μπορεί να γίνει όπλο σ' αυτόν τον κόσμο».

Να γιατί, ίσως, ο Χανγκ δεν είναι υπερβολικός:

• Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι την τελευταία τριετία οι διεθνείς τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 83%, ενώ ο συνδυασμός της ακρίβειας των καυσίμων και των τροφίμων (μεταξύ άλλων και λόγω της παραγωγής βιοκαυσίμων...) προκάλεσε σοβαρές αναταραχές σε δεκάδες χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου μέσα στον τελευταίο ενάμιση χρόνο...
• Οι προβλέψεις του Οργανισμού Γεωργίας και Τροφίμων του ΟΗΕ (FAO) αναφέρουν ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να αγγίξει τα εννιά δισ. έως το 2050 και θα διπλασιαστούν οι επισιτιστικές ανάγκες. Προβλέπει ακόμη πως η ακρίβεια των τροφίμων (όχι μόνο λόγω αυξημένης ζήτησης αλλά και μείωσης της παραγωγής εξαιτίας της έλλειψης γόνιμης γης, επαρκών ποσοτήτων πόσιμου νερού, των κλιματικών αλλαγών, κλπ.) θα οδηγήσει σε αύξηση των συγκρούσεων παγκοσμίως...
• Η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει ότι η παραγωγή τροφίμων θα πρέπει να αυξηθεί κατά 50% έως το 2030 και η παραγωγή κρέατος κατά 85% για να ικανοποιηθεί διεθνώς η γενική ζήτηση...
• Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός κατατάσσει την επισιτιστική κρίση ως έναν απ' τους μεγαλύτερους κινδύνους της ανθρωπότητας τον 21ο αιώνα.
• Διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν πως, για παράδειγμα, περίπου 100.000.000 Κινέζοι αγρότες της Νοτιοανατολικής Κίνας (ο σιτοβολώνας της χώρας) θα δουν τη γη τους, μέσα σε 35 χρόνια, να χάνεται λόγω της διάβρωσης του εδάφους, της ρύπανσης ή εξάντλησης του υδροφόρου ορίζοντα...

Μόνο ευοίωνες δεν είναι οι παραπάνω ενδείξεις και προβλέψεις... Ωστόσο, χρησιμοποιώντας κανείς σαν μίτο της Αριάδνης τη συμφωνία «Daewoo» - Μαδαγασκάρης διαπιστώνει πως η πολυετής «ενοικίαση» γης (δασικής, αγροτικής, κλπ.) (αγροτικό «λίζινγκ») δεν είναι μία πρωτοτυπία των παραπάνω εταίρων. Ούτε, βεβαίως, μία επιχειρηματική «παραξενιά». Το λίζινγκ γης είναι η τελευταία λέξη της «μόδας» ή, καλύτερα, ένα νέο είδος επιχειρηματικής - αγροτικής δραστηριότητας, που, σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν απέχει από ένα νέο είδος αποικιοκρατίας. Σ' αυτές τις δραστηριότητες επιδίδονται την τελευταία διετία:

• α) Κυβερνήσεις πλούσιων χωρών που εξαρτούν τη σίτιση των λαών τους απ' τις εισαγωγές τροφίμων και διαθέτουν τεράστια κεφάλαια (π.χ., χώρες του Περσικού Κόλπου, Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Ν. Κορέα).
• β) Επιχειρηματικοί κολοσσοί των παραπάνω χωρών που (εξαιτίας της τρέχουσας κρίσης, της «αδυναμίας» του δολαρίου και της μεγάλης αύξησης στην τιμή των τροφίμων) επενδύουν τα κεφάλαιά τους στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων αγοράζοντας ή «ενοικιάζοντας» τεράστιες εκτάσεις γης σε αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής, της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής. Ανάμεσά τους βρίσκει κανείς τους: «Goldman Sachs», «Morgan Stanley», «Blackrock», «Louis Dreyfus», «Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Κέντρο», κ.ά.
• γ) Εταιρείες από δυτικές χώρες (π.χ., Νορβηγία, Βρετανία) που έχουν επενδύσει στην παραγωγή βιοκαυσίμων και αγοράζουν τεράστιες εκτάσεις στον «Τρίτο Κόσμο» σε εξευτελιστικές τιμές προκειμένου να καλλιεργήσουν τρόφιμα με σκοπό την παραγωγή αιθανόλης (βιοκαύσιμα). Σ' αυτή την κατηγορία εντάσσονται και εταιρείες που διαχειρίζονται τεράστια κεφάλαια απ' τα αποθεματικά ιδιωτικών ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών ταμείων πλούσιων δυτικών χωρών και επιλέγουν πλέον να επενδύσουν στο αγροτικό «λίζινγκ». Ας σημειωθεί ότι οι δυτικές εταιρείες βιοκαυσίμων παίρνουν συνειδητά το ρίσκο να παράγουν τρόφιμα για καύσιμα σε χώρες όπου οι λαοί τους στην κυριολεξία πεινούν...

Ηδη, κάποιοι μελετητές χωρίζουν πλέον τις χώρες σε «άρπαγες γης» και σε χώρες προσφοράς «λίζινγκ γης».

Στην πρώτη κατηγορία καταχωρίζονται χώρες όπως Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Ν. Κορέα, Μαλαισία, Αίγυπτος, Λιβύη, Μπαχρέιν, Ιορδανία, Κουβέιτ, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αργεντινή, Βρετανία, Νορβηγία.

Στις χώρες προσφοράς «λίζινγκ» καλλιεργήσιμης γης συγκαταλέγονται οι Φιλιππίνες, Μοζαμβίκη, Μαδαγασκάρη, Ταϊλάνδη, Καμπότζη, Βιρμανία (Μιανμάρ), Λάος, Ινδονησία, Πακιστάν, Σουδάν, Ουγκάντα, Βραζιλία, Παραγουάη, Ουρουγουάη, Ουκρανία, Ρωσία, Καζαχστάν, Ζιμπάμπουε.

Ετσι, αν και εντυπωσιακή, η συμφωνία «Νταεβού» - Μαδαγασκάρης δεν είναι η μόνη αλλά η πιο πρόσφατη περίπτωση τέτοιου τύπου.

Το 2006 η Κίνα έκανε ανάλογα σημαντική συμφωνία στη Μοζαμβίκη για την πολυετή «ενοικίαση» ευφορότατης γης στη βόρεια κοιλάδα Ζαμπέζι και στη νότια κοιλάδα Λιμπόπο με αφορμή την κατασκευή του τεράστιου φράγματος Μπάντα Νκούα στην επαρχία Τέτε.

Η βρετανική εταιρεία «Σαν Μπάιοφιουελς» έχει κάνει λίζινγκ γης για την παραγωγή βιοκαυσίμων στην Αιθιοπία, στη Μοζαμβίκη και στην Τανζανία. Σαουδάραβες και Ιρανοί επενδυτές έχουν κάνει παρόμοια λίζινγκ αγροτικής γης στη Βραζιλία. Κουβεϊτιανοί διαπραγματεύονται το τελευταίο δίμηνο λίζινγκ σε 200.000 εκτάρια γης στο Λάος για την παραγωγή τροφίμων. Το δε Λάος έχει ήδη διαθέσει το 15% του εδάφους του για λίζινγκ επί 70 χρόνια σε ταϊλανδέζικες, βιετναμέζικες και μαλαισιανές εταιρείες... Η νορβηγική εταιρεία «ScanFuel» έχει αγοράσει εκατοντάδες χιλιάδες εκτάρια γης στην Γκάνα για την παραγωγή 5.000 τόνων βιοκαυσίμων έως το 2056. Στην Κένυα πέντε πολυεθνικές εταιρείες από ΗΠΑ, Ιαπωνία και Βρετανία έχουν κάνει αίτηση λίζινγκ καλλιεργήσιμων εκτάσεων για την παραγωγή βιοκαυσίμων, έχοντας ήδη πραγματοποιήσει στη χώρα «επενδύσεις» 500 εκατ. δολαρίων την τελευταία διετία.

Οπως φαίνεται, είμαστε ακόμη στην αρχή. Ιδιαίτερα, εάν συλλογιστεί κάποιος πως στην Αφρική καλλιεργούνται σήμερα «μόνο» 874 εκατ. εκτάρια. Δηλαδή, περίπου το 4% της υποσαχάριας Αφρικής σε σχέση με το 40% της έκτασης που καλλιεργείται στην Ασία...