Οπως τόνισε η Αλ. Παπαρήγα, η προσυνεδριακή δουλειά ξεχώρισε για τη «ζωντανή και ουσιαστική σε βάθος συζήτηση», κάτι που «αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείκτη της ωρίμανσης του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, μέσα στις σύγχρονες και σκληρές συνθήκες». Συμπλήρωσε πως: «Το σημαντικό ήταν ότι η συζήτηση ήταν ζωντανή και, ταυτόχρονα, γενίκευε την πείρα. Δεν ήταν ούτε αφηρημένη και θεωρητική, αλλά ούτε μια συζήτηση περιγραφής και πρακτικίστικη. Αυτό είναι το ζητούμενο για ένα Κομμουνιστικό Κόμμα, για ένα κόμμα της ρήξης, της ανατροπής: Να μπορεί, έχοντας ζήσει βαθιά τις διαδικασίες του κινήματος, να κάνει την απαραίτητη θεωρητική και πρακτική γενίκευση».

Η συζήτηση ήταν σωστά προσανατολισμένη στα μέτωπα δράσης, που συγκεντρώνουν την προσοχή του ΚΚΕ, το εργατικό κίνημα, αλλά και τα κινήματα των συμμάχων της εργατικής τάξης, των αυτοαπασχολούμενων, των μικρομεσαίων της πόλης και της φτωχής αγροτιάς, ενώ ταυτόχρονα φώτιζε και τα προβλήματα των νέων ηλικιών και, σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι στο παρελθόν, τα προβλήματα των γυναικών.

Οπως τόνισε η Αλ. Παπαρήγα, «είχε ζωντανή και επεξεργασμένη πείρα, δεν έγινε μια συζήτηση γενικά για το κίνημα, αλλά για ένα κίνημα μέσα στις γραμμές του οποίου υπάρχουν διαπάλη, πολιτική αντιπαράθεση, αντιθέσεις, διαφοροποιήσεις, προβλήματα ανάπτυξης».

Να σημειωθεί ότι στην προσυνεδριακή περίοδο αποκρυσταλλώθηκε η σημαντική δουλειά της ΚΝΕ στην ανανέωση των γραμμών του Κόμματος και στην ανανέωση των Οργάνων. Στη συζήτηση αναδείχτηκε καλύτερα από κάθε άλλη φορά η σύγκρουση ανάμεσα στους δύο δρόμους ανάπτυξης: Ο δρόμος της ανάπτυξης που καθορίζεται από την εξουσία των μονοπωλίων και ο δρόμος της ανάπτυξης που προβάλλει το ΚΚΕ, με κορυφαία στιγμή τη δημιουργία του Μετώπου, αλλά και με στόχο και με σκοπό τη Λαϊκή Εξουσία και Λαϊκή Οικονομία.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον συνάντησε σε όλη την προσυνεδριακή περίοδο η συζήτηση του δεύτερου θέματος, για το σοσιαλισμό. Εκεί, όπως σημείωσε η Αλ. Παπαρήγα, «έγινε ένα σημαντικό βήμα σ' αυτό που λέμε η συνένωση της θεωρητικής και της πρακτικής δουλειάς, να μην υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στους συντρόφους και τις συντρόφισσες που ασχολούνται με θεωρητικά ζητήματα και τους συντρόφους που ασχολούνται με τα πρακτικά ζητήματα της πάλης (...). Είναι ένα πολύ μεγάλο θέμα, που απαιτούσε μεγάλη συγκέντρωση προσοχής και υπευθυνότητα και ήταν από αυτά τα θέματα που απαιτούσε να μεγαλώσει ακόμη πιο πολύ η προσωπική ευθύνη του κάθε συντρόφου και συντρόφισσας».

Το γεγονός αυτό απέδειξε την ορθότητα του ότι η υπόθεση της μελέτης του σοσιαλισμού δεν είναι υπόθεση κάποιων επιστημόνων, είναι πριν από όλα όλων των μελών του Κόμματος, των εργατών, των αγροτών, των μικρομεσαίων.

Το 18ο Συνέδριο - όπως υπογράμμισε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ - θα αποτελέσει το σχολείο ολοκλήρωσης της ετοιμότητας του Κόμματος για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων που συνδέονται με τη στάση του εργατικού και του λαϊκού κινήματος, μπροστά στην κρίση. Μας απασχολεί - συμπλήρωσε - η ανάπτυξη ενός κινήματος με όρους αντεπίθεσης και όχι άμυνας και ο προσανατολισμός του εργατικού κινήματος, του κινήματος των μικρομεσαίων και της φτωχής αγροτιάς, καθώς το ζητούμενο δεν είναι απλά η κίνηση των μαζών αλλά το με ποια αιτήματα, ποιο προσανατολισμό. Οπως τόνισε η Αλ. Παπαρήγα, «είμαστε αποφασισμένοι. Ολες μας οι δυνάμεις θα είναι στην προσπάθεια για την ανασύνταξη του κινήματος, για να είναι ορθό και επιθετικό απέναντι στην κρίση και, κυρίως, στα μέτρα που παίρνει η κυβέρνηση ή που προτείνονται από τις άλλες δυνάμεις και παίρνονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση για την κρίση».

Στις εργασίες του Συνεδρίου έχουν προσκληθεί και δηλώσει ότι θα συμμετάσχουν αντιπροσωπείες από 90 Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα, Εθνικοαπελευθερωτικά Κινήματα από 72 χώρες από όλο τον κόσμο. Η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ τόνισε πως «είναι ο μεγαλύτερος αριθμός εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Το ενδιαφέρον συγκεντρώνει συνολικά το Συνέδριο, αλλά και το γεγονός ότι ένα από τα δύο θέματα του Συνεδρίου είναι το κείμενο με τις εκτιμήσεις μας και τα συμπεράσματα για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση του 20ού αιώνα, ιδιαίτερα για τη Σοβιετική Ενωση, και η προγραμματική μας αντίληψη για το σοσιαλισμό. Είναι ένα θέμα που έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον».

Ιδιαίτερη σημασία αποκτά η επίσκεψη της αντιπροσωπείας του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας, καθώς αυτή συμπίπτει με τα 50 χρόνια από την πραγματοποίηση της Κουβανικής Επανάστασης. Ενώ υπογραμμίζει την ανάγκη να δυναμώσει η αλληλεγγύη στην Κούβα, που υποφέρει από το εμπάργκο των ΗΠΑ και από τους άλλους κινδύνους και η αλληλεγγύη προς τους 5 Κουβανούς πατριώτες που κρατούνται φυλακισμένοι στις ΗΠΑ για 10 χρόνια.