Συζήτηση με τον Γρηγόρη Βαλτινό
Eurokinissi |
«Η εποχή μας είναι εντελώς αντιπνευματική. Κάτι τέτοιες αφορμές πρέπει να τις εκμεταλλευόμαστε σαν οξυγόνο και σαν νερό. Γιατί και για μας αλλά κυρίως για τα παιδιά μας, το να σκύβουμε σε τέτοια κείμενα και στη ζωή τέτοιων ανθρώπων είναι σαν μια μετάγγιση αίματος, μετάγγιση ψυχής, μετάγγιση πνεύματος. Σε μια άνυδρη εποχή είναι ίσως το μόνο που χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε. Οι άνθρωποι αυτοί αφιέρωσαν τη ζωή τους στην τέχνη, στα γράμματα και στους συνανθρώπους τους. Αξίες που σήμερα δεν υπάρχουν. Σήμερα αφιερώνουμε τη ζωή μας στο χρηματιστήριο και στο επόμενο αυτοκίνητο που θα πάρουμε. Αυτό φταίει για την κατάντια μας. Οι εταιρείες προσπαθούν να βγάλουν καινούρια προϊόντα ώστε να αναγκάζουν τον άνθρωπο να υπερκαταναλώνει. Ο μόνος Θεός πλέον είναι η υπερκατανάλωση. Δεν υπάρχει αξία, δεν υπάρχει ηθική, και δεν το εννοώ με την θρησκευτική έννοια. Για την έννοια της συνύπαρξης των ανθρώπων μιλάω. Καταλαβαίνετε τι σημαίνει να ασχοληθεί κανείς με την ποίηση του Ρίτσου, του Ελύτη, του Καβάφη, του Σεφέρη, της Δημουλά. Η συναυλία αυτή που είναι μια μείξη κειμένων και μελοποιημένων στίχων, μας φέρνει κοντά σε πράγματα που ξεχάσαμε, που πλέον δεν υπάρχουν γύρω μας».
«Είχα τη χαρά και την ευλογία να τον γνωρίσω» συνεχίζει ο Γρηγόρης Βαλτινός. «Την τελευταία 10ετία της ζωής του, στα μεγάλα αφιερώματα που γίνονταν, συνήθως διάβαζα την ποίησή του. Και είχαμε αναπτύξει μια ζεστή σχέση. Δεν θα τολμούσα να πω φιλία. Εχω την αίσθηση ότι γνώρισα έναν Αγιο και ξαναλέω όχι με την θρησκευτική έννοια, αλλά με την ουσία του Αγίου, του Ανθρώπου δηλαδή που έχει αφιερώσει τη ζωή του στον άνθρωπο και στον αγώνα. Που έχει υποφέρει από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του, μέχρι το τέλος. Αν κάτσει και σκεφτεί κανείς, τι πέρασε ο Ρίτσος και σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο, πριν τον πόλεμο, κατά τη διάρκεια του πολέμου, στα Δεκεμβριανά, μετά την απελευθέρωση, μετά τη λήξη του εμφυλίου, δικτατορίες Μεταξά αλλά και του '67, εξορίες... Κι όλα αυτά αντί να τον μικρύνουν και να τον καταβάλουν, τον έκαναν ακόμη πιο μεγάλο. Πώς μετουσιώνουν αυτοί οι "Αγιοι" τον πόνο σε μεγαλείο».
Ο Γ. Ρίτσος παρέμεινε σε όλη του τη ζωή, πιστός στην ιδεολογία του, πιστός στους στόχους και στα οράματα του ΚΚΕ. Παρέμεινε στρατευμένος στον αγώνα, με το ήθος, τη θέληση, τις αξίες και το πείσμα που απαιτεί η ιδεολογία μας. Κάποιοι άνθρωποι γεννιούνται, για να γεννήσουν ομορφιά και να θυμίζουν στους ανθρώπους ποιο είναι το πραγματικό τους μπόι. Τέτοιος άνθρωπος υπήρξε ο Γιάννης Ρίτσος. Μπορεί να υπάρχει σωφροσύνη σ' αυτούς που επιχειρούν να διαχωρίσουν το έργο του σε ποιητικό και πολιτικό, σε στρατευμένο και μη;
«Είναι σα να προσπαθείς να διαχωρίσεις από ένα χρώμα τα επιμέρους» - λέει ο Γρηγόρης Βαλτινός. «Ξέρουμε καλά ότι για να ζωγραφίσει κανείς, κάνει πολλούς συνδυασμούς χρωμάτων. Ενα χρώμα βγαίνει από άλλα δυο, τρία ή τέσσερα χρώματα. Αν έχουν αυτή την ικανότητα "μπράβο" τους. Μπορούν να αναλύσουν δηλαδή και να πουν ότι ένα ποίημα του Ρίτσου έχει 20% πολιτική, 30% καθαρή ποίηση, 20% κοινωνική κατακραυγή και 20% ΚΚΕ; Μα, ο άνθρωπος έκανε το Ρίτσο να γράφει αυτούς τους στίχους. Και ο άνθρωπος είναι όλα. Δεν πρέπει να αποκόβουμε τον Ρίτσο από την εποχή που έζησε. Ηταν ενας ευαίσθητος καλλιτέχνης. Καλλιτέχνης σημαίνει ευαίσθητες κεραίες. Δεν μπορεί να αποκοπεί από αυτό που βασανίζει τους γύρω του και εντελώς αντιδραστικά να αρχίσει να γράφει για λουλούδια. Μοιραία λοιπόν, ο Ρίτσος και αυτή είναι η εντιμότητά του, βούτηξε μέσα στη φωτιά, στη μάχη, στο μπαρούτι και όχι από το γραφείο του. Ο Ρίτσος πήρε θέση και τα κοινωνικά προβλήματα έδωσαν έμπνευση στις λέξεις του».
Προς απάντηση όλων «Την πρώτη και την τελευταία σου λέξη την είπαν ο έρωτας κι η επανάσταση. Ολη σου τη σιωπή την είπε η ποίηση» (Γιάννης Ρίτσος).
Μέσα από τα τραγούδια και τους στίχους του Γιάννη Ρίτσου θα περιδιαβούμε στην πολυτάραχη και γεμάτη ζωή του ποιητή. Θα ανατρέξουμε τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας και του λαού μας.
«Στη συναυλία συμμετέχω και σαν ηθοποιός και σαν τραγουδιστής. Θα έλεγα ότι νιώθω σαν να απλώνεται μια γέφυρα με κείνα τα τελευταία αφιερώματα που συμμετείχα πριν φύγει ο ποιητής και χαίρομαι πάρα πολύ που είμαι ελεύθερος και μπορώ να συμμετέχω σε κάτι που κυριολεκτικά ευφραίνει την ψυχή μου και με ξαναφέρνει στην παλιά και πρώτη μου αγάπη, που με έφερε στο θέατρο και που ήταν η ποίηση. Λέω αποσπάσματα από τα μεγάλα έργα το "Καπνισμένο τσουκάλι", τον "Επιτάφιο", τη "Ρωμιοσύνη"... Και λέω και κάποια τραγούδια που επί δικτατορίας τα ακούγαμε μόνο φορώντας τα ακουστικά, κρυφά, γιατί δεν επιτρεπόταν να ακουστούν αυτά τα τραγούδια».