Η θλιβερή τύχη ενός σημαντικού επιστημονικού ευρήματος

Το εκπληκτικά διατηρημένο απολίθωμα ηλικίας 47 εκατομμυρίων ετών του πρωτεύοντος θηλαστικού Darwinius masillae, πουλήθηκε, παραχαράχτηκε και διαφημίστηκε ως «ο κρίκος που έλειπε» στην καταγωγή του ανθρώπου, σε βάρος της σοβαρής επιστημονικής δουλειάς που επέβαλλε η ανακάλυψή του

Κυριακή 31 Μάη 2009

Λεπτομέρεια των «χεριών» του απολιθωμένου ζώου
Πριν από μερικές μέρες έγινε μεγάλος ντόρος στα ΜΜΕ σχετικά με την ανακάλυψη (σ.σ. ή μήπως αποκάλυψη) ενός απολιθώματος ζώου, που χαρακτηρίστηκε ως «ο κρίκος που έλειπε» και σύμφωνα με μια ομάδα ερευνητών αποτελεί τον κοινό πρόγονο των σημερινών πιθήκων και του ανθρώπου. Πρόκειται για το είδος που ονομάστηκε Darwinius masillae, προς τιμήν του θεμελιωτή της εξελικτικής θεωρίας στη βιολογία, Κάρολου Δαρβίνου.

Το απολίθωμα είχε ανακαλυφθεί πριν από 26 ολόκληρα χρόνια αλλά είχε πέσει στα χέρια ιδιωτών συλλεκτών. Η μια από τις δύο πλάκες - που δημιουργούνται καθώς σχίζεται το πέτρωμα και αποκαλύπτεται το απολίθωμα - είχε αγοραστεί από το Κέντρο Δεινοσαύρων της Θερμόπολης του Γουαϊόμινγκ των ΗΠΑ, είχε ...τροποποιηθεί (!) ώστε να φαίνεται πιο πλήρης απ' ό,τι ήταν και στη συνέχεια είχε εκτεθεί στο μουσείο επί χρόνια. Η άλλη πλάκα του απολιθώματος, αυτή που αποτυπώνει με πληρότητα 95% τον σκελετό του Darwinius, αγοράστηκε το 2007 από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Οσλο της Νορβηγίας και έγινε αντικείμενο μελέτης από μια ομάδα Αμερικανών, Νορβηγών, Γερμανών και Ελβετών παλαιοντολόγων. Αυτή η πλάκα αποκαλύφθηκε στην πρόσφατη παρουσίαση της σχετικής μελέτης των επιστημόνων, που έγινε στο Αμερικάνικο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Νέα Υόρκη.

Ολα στο σφυρί!

Λεπτομέρεια του δεξιού ποδιού του Darwinius
Πίσω από την ερευνητική ομάδα βρίσκεται το «History Channel» (Χίστορι Τσάνελ) που έχει ήδη πάρει τα δικαιώματα για την παραγωγή και εμπορία ντοκιμαντέρ αλλά και βιβλίων σχετικά με το ασυνήθιστο και γι' αυτό περίφημο απολίθωμα. Εκεί πρέπει να αναζητηθεί και όλη αυτή η εντυπωσιοθηρία που οδηγεί και στον αντιεπιστημονικό και αντίθετο με την εξελικτική θεωρία χαρακτηρισμό: «ο κρίκος που έλειπε». Γιατί η αντίληψη ότι η ζωή στη Γη κατατάσσεται σε μια συνεχή αδιάσπαστη αλυσίδα, μια αυστηρή ιεραρχία χωρίς άλματα (ασυνέχειες), μια ομαλή πορεία από τον απλούστερο οργανισμό μέχρι τον άνθρωπο, εισάγει τη θεολογία από το παράθυρο. Δεν υπάρχει μια μοναδική, εξελικτικά καθοριστική γέφυρα, ανάμεσα στα αρχαία και στα σύγχρονα είδη. Υπάρχει μια διαρκής προσαρμογή πληθυσμών, που διακλαδίζονται και αποκλίνουν. Κάθε απολίθωμα που ανακαλύπτεται είναι μια εξελικτική φωτογραφία. Ποτέ δε θα βρεθούν όλες και πάντα θα μπορούν οι Δημιουργιστές να επικαλούνται κάποιον «κρίκο που λείπει» και είναι τάχα απαραίτητος για να αποδειχτεί η ήδη αδιάσειστα αποδεδειγμένη εξελικτική θεωρία.

Το εμπόριο του απολιθώματος μεταξύ ιδιωτών συλλεκτών και μουσείων, οδήγησε στην παραπλάνηση (μέσω της παραχάραξης) και την παρεμπόδιση της επιστημονικής του διερεύνησης επί δεκαετίες. Οταν τελικά ήρθε η ώρα γι' αυτή τη διερεύνηση, οι ερευνητές έδειξαν ανοχή, αν όχι συμμετοχή, στον εντυπωσιασμό και τις μεγαλοστομίες του σπόνσορα για το εύρημα. Ενας απ' αυτούς, ο Νορβηγός Γιορν Χούρουμ, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Οποιοδήποτε ποπ συγκρότημα κάνει το ίδιο. Κάθε αθλητής κάνει το ίδιο. Πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε με τον ίδιο τρόπο και στην επιστήμη»! Αυτή την αντίληψη για την επιστημονική έρευνα και την επιστημονική αλήθεια καλλιεργεί ο καπιταλισμός.

Πρόχειρη κατάταξη;

Το σχεδόν πλήρες απολίθωμα του Darwinius masillae
Το απολίθωμα του Darwinius βρέθηκε σε ένα ορυχείο κοντά στη Φρανκφούρτη. Ανήκει σε νεαρό θηλυκό που έζησε πριν από 47 εκατομμύρια χρόνια (πρώιμη Μέση Ηώκαινος Εποχή) και βρήκε το θάνατο στην παράκτια περιοχή μιας ηφαιστειακής λίμνης στην τότε ημιτροπική Γερμανία, πιθανότατα εξαιτίας δηλητηριωδών αερίων που απελευθερώθηκαν. Είχε μέγεθος γάτας και πολύ μακριά ουρά. Κρίνοντας από τα νεογιλά δόντια και τα κανονικά δόντια που έβγαιναν από κάτω πρέπει να πέθανε μετά τον απογαλακτισμό, γεγονός που ενισχύεται από το ότι το τελευταίο γεύμα της ήταν φύλλα και φρούτα, σύμφωνα με το επίσης απολιθωμένο περιεχόμενο του στομαχιού της. Ηταν περίπου στο 60% του μεγέθους του ενήλικου ζώου, το οποίο που υπολογίζεται ότι δεν θα ξεπερνούσε σε βάρος τα 650-900 γραμμάρια. Το απολιθωμένο ζώο πήρε το χαϊδευτικό όνομα Ιντα, από το όνομα της κόρης ενός από τους ερευνητές.

Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα που μελέτησε το απολίθωμα του Darwinius masillae, δύο χαρακτηριστικά του τον συνδέουν με τους ανθρωπίδες, δηλαδή εκείνο τον κλάδο των πρωτευόντων θηλαστικών από τον οποίο προέκυψε και ο homo sapiens. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η έλλειψη δοντιών - χτένα (ζευγάρι κοπτήρων με κλίση προς τα μπρος) και η έλλειψη νυχιού ξεψυρίσματος στα πόδια. Τα χαρακτηριστικά αυτά τα έχουν οι λεμούριοι και οι άλλοι στρεψίρρυνοι πίθηκοι, αλλά όχι οι μεγάλοι πίθηκοι και οι ανθρωπίδες (απλόρρυνοι). Αρκετοί άλλοι επιστήμονες αμφισβητούν ότι αυτά τα χαρακτηριστικά είναι αρκετά για να εντάξουν την Ιντα ως παρακλάδι του κλάδου των απλόρρυνων και υποστηρίζουν ότι η ερευνητική ομάδα θα έπρεπε να είχε κάνει βαθύτερη ανάλυση για την κατάταξη του απολιθώματος.

Ιδανικό δείγμα

Ο κλάδος των ανθρωπίδων ξεχώρισε από τους κοντινότερους σημερινούς συγγενείς του είδους μας, τους χιμπατζήδες, πριν από 7 εκατομμύρια χρόνια. Αρα η αναζήτηση κάποιου κοινού προγόνου, πρέπει να γίνει την περίοδο που φτάνει προς τα πίσω μέχρι τα 65 εκατομμύρια χρόνια, όταν έγινε η εξαφάνιση των δεινοσαύρων και άνοιξε ο δρόμος στα θηλαστικά για να κυριαρχήσουν στη Γη. Η ηλικία του Darwinius επιτρέπει να είναι ένας τέτοιος πρόγονος. Εκείνο που κάνει εξαιρετικό το απολίθωμά του είναι ότι συνήθως οι επιστήμονες είναι αναγκασμένοι να βγάζουν συμπεράσματα από τη μελέτη δοντιών ή στην καλύτερη περίπτωση ορισμένων απολιθωμένων οστών. Δεν υπάρχει άλλο τέτοιας πληρότητας και καλής κατάστασης απολίθωμα πιθηκοειδούς θηλαστικού. Είναι χαρακτηριστικό ότι έχει διατηρηθεί ακόμα και το αποτύπωμα των μαλακών ιστών, χάρη στο οποίο έγινε υπολογισμός του βάρους και των κινητικών χαρακτηριστικών του ζώου, αλλά και η τροφή που υπήρχε στο στομάχι κατά τη στιγμή του θανάτου του. Η Ιντα έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο για την εξέλιξη που οδήγησε στον άνθρωπο, αλλά και για την εξέλιξη που οδήγησε στους χιμπατζήδες και τους πιθήκους ρέζους. Είναι μοναδική ως εκπρόσωπος του είδους της, αλλά δεν είναι μοναδική ως εκπρόσωπος της σύνθετης ιστορίας της ζωής στη Γη.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.plosone.org, scienceblogs.com, www.nytimes.com