Λεξικό Ελληνικής Τέχνης (16ος - 20ός αιώνας)
Πέμπτη 2 Νοέμβρη 2000

Η Ελληνική Τέχνη - με τον όρο αυτό προσδιορίζονται όλες οι μορφές των εικαστικών τεχνών- απέκτησε το λεξικό της. Ενα μνημειώδες ερευνητικό, επιστημονικό και εκδοτικό κατόρθωμα της «Μέλισσας», με τίτλο «ΛΕΞΙΚΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ», το οποίο για να είναι και εύχρηστο συμπυκνώνεται σε τέσσερις τόμους, οι οποίοι μεταγράφηκαν και σε cd-rom. Το σπουδαίο αυτό έργο, για το οποίο εργάστηκαν, επί οκτώ χρόνια, ογδόντα ειδικοί (πανεπιστημιακοί καθηγητές της Ιστορίας της Τέχνης, ακαδημαϊκοί, επιμελητές μουσείων και συλλογών, εξειδικευμένοι κατά τομέα μελετητές, τεχνοκρίτες), παρουσιάστηκε (30/10) στο Μουσείο Μπενάκη, με την ευκαιρία της κυκλοφορίας και του 4ου τόμου, με παρόντες πολλούς εκπροσώπους του επιστημονικού, καλλιτεχνικού, αλλά και πολιτικού κόσμου. Μια παρουσίαση, που αποτέλεσε και δικαίωση της σχεδόν τριαντάχρονης- συστηματικής, επίπονης, επίμονης και υπομονετικής απέναντι στις τεράστιες και πολύπλευρες δυσκολίες- προσφοράς του Γιώργου Ραγιά για τη μελέτη, προβολή της ελληνικής- έντεχνης και λαϊκής- εικαστικής και αρχιτεκτονικής παράδοσης και τέχνης. Προσφορά ενός ανθρώπου, που μετά τον ΕΑΜικό αγώνα του, τις διώξεις και τους εγκλεισμούς του σε κολαστήρια, αγωνίστηκε εκδοτικά για το καλό ελληνικό βιβλίο και ιδιαίτερα για την καταξίωση της -περιφρονημένης από τη δυτικόφιλη ελληνική πολιτεία- ελληνικής τέχνης και αρχιτεκτονικής. Προσφορά, που άρχισε με την πολύτομη σειρά για τους Ελληνες ζωγράφους και γλύπτες, συνεχίστηκε με τη σειρά για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, και σειρές για διάφορες μορφές της λαϊκής τέχνης. Οι εκδόσεις της «Μέλισσας»- όπως «ομολόγησαν» οι επιστήμονες που παρουσίασαν το «Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών» (Δώρα Κομίνη-Διαλέτη, Ευγένιος Μαθιόπουλος, Χρύσανθος Χρήστου, Νίκος Ζίας, Μίλτος Παπανικολάου, Φίλιππος Ηλιού, και ο Αγγλεος Δεληβοριάς με γράμμα που έστειλε από τη Γερμανία), αποτέλεσαν, και ακόμα αποτελούν, το έναυσμα, την απαρχή, τη «βασική ύλη», για να υπάρξουν στον τόπο μας σπουδές της Ιστορίας της Ελληνικής Τέχνης.

Οταν, το 1992, η «Μέλισσα» ξεκινούσε την προσπάθεια για την έκδοση του «Λεξικού Ελλήνων Καλλιτεχνών», οι ογδόντα ειδικοί συνεργάτες τους σα βάση εκκίνησης της έρευνάς τους είχαν το αρχείο της «Μέλισσας», το οποίο περιλάμβανε τότε 3.000 ονόματα καλλιτεχνών. Η έρευνά τους συνεχίστηκε με μελέτη αρχείων, καταγραφή συλλογών, αποδελτίωση περιοδικών, εφημερίδων, καταλόγων κλπ. Και όλα αυτά όχι μόνον στην Ελλάδα, αλλά και στην Κύπρο και στο εξωτερικό, ώστε το λεξικό να περιλάβει το πανόραμα της ελληνικής τέχνης από τον 16ο αιώνα έως τα τέλη του 20ού. Ολες τις μορφές της (έως και την τέχνη του Καραγκιόζη), όλους τους καλλιτέχνες της Ελλάδας, της Κύπρου, της ομογένειας, τους ελληνικής καταγωγής ξένους υπηκόους, τους γεννημένους στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, αλλά και τους ξένους καλλιτέχνες που διάλεξαν να ζουν και να εργάζονται στην Ελλάδα). Αποτέλεσμα αυτής της έρευνας είναι το αρχείο της «Μέλισσας» να περιλαμβάνει σήμερα περισσότερα από 8.000 ονόματα καλλιτεχνών (βιογραφικά στοιχεία, καλλιτεχνική δραστηριότητα, φωτογραφίες έργων, κλπ).

Το τετράτομο λεξικό- το οποίο θα πρέπει να βρίσκεται στις βιβλιοθήκες όλων των κρατικών και ιδιωτικών μουσείων, των πανεπιστημίων, των σχολείων μέσης Εκπαίδευσης, των δήμων και των εικαστικών εργαστηρίων τους, των κρατικών και ιδιωτικών σχολών εικαστικών τεχνών, αλλά και σε σχετικές βιβλιοθήκες του εξωτερικού- περιλαμβάνει 5.500 περίπου λήμματα- ονόματα καλλιτεχνών. Τα λήμματα εικονογραφημένα με αντιπροσωπευτικά έργα, παρουσιάζουν τους καλλιτέχνες ισότιμα, με εργο-βιογραφικά στοιχεία, με στοιχεία της δραστηριότητας, αλλά και τεκμηρίωσης και υποδοχής του έργου του κάθε καλλιτέχνη. Οι τόμοι περιλαμβάνουν ως εξής τα λήμματα: α' τόμος Α-Η, β' τόμος Θ-Λ, γ' τόμος Μ- Πασ, δ` τόμος Πατ.-Ω.

Με την ευκαιρία της παρουσίασης του Λεξικού, ο Γ. Ραγιάς μίλησε για τη νέα προσπάθεια της «Μέλισσας» με μια εκδοτική σειρά για την Ελληνική Αρχιτεκτονική, με συνεργάτες τους: Μανώλη Κορρέ (για την αρχαία αρχιτεκτονική), Χαράλαμπο Μπούρα (βυζαντινή), Μ. Αδάμη- Μ. Μπίρη (νεοκλασική), Δ. Φιλιππίδη (μοντέρνα) και την έκδοση (στα αγγλικά) λεξικού για τους σύγχρονους Ελληνες αρχιτέκτονες.


Α. Ε